سریال‌های خانگی و عادی‌سازی طلاق؛ آسیب‌ها و راهکارها
سریال‌های خانگی و عادی‌سازی طلاق: آسیب‌ها و راهکارهای تقویت خانواده در رسانه‌های صوت و تصویر
بررسی تاثیر سریال‌های خانگی در عادی‌سازی طلاق، آسیب‌ها و راهکارهای تقویت خانواده در رسانه‌های صوت و تصویر
بیانیه سالانه مجمع تحلیلگران رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر درباره سریال‌ها و برنامه‌های شبکه نمایش خانگی منتشر شد.
در این بیانیه آمده است:
«رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی از اساسی‌ترین بسترهای تولید محتوای رسانه‌ای در کشور به شمار می‌روند که نقش مهمی در انعکاس و شکل‌دهی جریان‌های فکری، اجتماعی و فرهنگی جامعه ایفا می‌کنند. این رسانه‌ها با پرداختن به مسائل و دغدغه‌های مردم، می‌توانند پلی موثر بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان محتواهای فرهنگی و هنری باشند و با ارائه محتوای مناسب، به ارتقاء فرهنگ عمومی کمک کنند.
بر همین اساس، مجمع تحلیلگران رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، متشکل از نهادهای مسئول و کارشناسان مجرب در حوزه تحلیل و نقد، در راستای وظایف خود و با تمرکز بر حقوق معنوی مخاطب، بیانیه سالانه خود را در مورد وضعیت سریال‌ها و برنامه‌های شبکه نمایش خانگی در سال گذشته منتشر می‌نماید.
این بیانیه به بررسی نقاط قوت، چالش‌ها، کاستی‌ها و همچنین ارائه پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت محتوای نمایشی در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی می‌پردازد. لازم به ذکر است که محتوای این بیانیه بر پایه ارزیابی تولیدات اکثر پلتفرم‌های فعال در حوزه تولید و توزیع محتوا تدوین شده است و محدود به چند سکوی خاص نمی‌باشد.»
الف) نتایج حاصل از فعالیت‌های رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی
ترویج فرهنگ ازدواج پایدار:
در طول یک سال گذشته، رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی با تمرکز بر اهمیت خانواده به‌عنوان بنیاد اصلی جامعه، تلاش کرده‌اند روابط خانوادگی را تقویت کرده و جنبه‌های مثبت زندگی خانوادگی را به نمایش بگذارند. این برنامه‌ها نه تنها سبب افزایش امید و نشاط اجتماعی شده‌اند، بلکه نقش مهمی در ترویج ارزش‌های والای خانواده ایرانی ایفا کرده‌اند.
برخی آثار این شبکه‌ها به موفقیت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی اعضای خانواده می‌پردازند و نشان می‌دهند که خانواده می‌تواند نقطه شروع بسیاری از موفقیت‌های فردی و اجتماعی باشد. علاوه بر این، سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی شبکه نمایش خانگی با تأکید بر پیوندهای زناشویی، عشق و وفاداری میان زوج‌ها، الگوهای مثبتی برای ترویج فرهنگ ازدواج پایدار ارائه کرده‌اند.
نمایش پیشرفت و امید:
یکی دیگر از دستاوردهای مهم رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی در سال گذشته، نمایش دستاوردهای ملی و ایجاد حس امید در جامعه بوده است. برنامه‌ها و سریال‌هایی که موفقیت‌های کشور پس از انقلاب اسلامی ایران را نشان می‌دهند، تلاش کرده‌اند تصویری واقعی از پیشرفت‌های اجتماعی، علمی و اقتصادی کشور ارائه دهند. این آثار با نمایش دستاوردهای مهم پس از انقلاب، به تقویت حس رضایت و امید در میان مخاطبان کمک کرده‌اند.
نمایش چهره قدرتمند ایران:
یکی از نقاط قوت برجسته رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی در سال گذشته، نمایش چهره قدرتمند ایران است. برخی تولیدات با تمرکز بر زندگی قهرمانان ملی و رویدادهای مهم تاریخی و نظامی، به تقویت هویت ملی و افزایش حس افتخار ملی کمک کرده‌اند. به‌ویژه، تعدادی از این آثار به نقش ایران در جبهه مقاومت اسلامی، شکست گروه‌های تروریستی مانند داعش با محوریت سپاه قدس و مسائل مرتبط با مقاومت در فلسطین و لبنان پرداخته‌اند.
برخی از این تولیدات نه تنها توانایی‌های نظامی ایران را نشان می‌دهند، بلکه تصویری ویژه از قدرت ملی و منطقه‌ای کشور در حفظ صلح و امنیت ارائه می‌دهند. این آثار به‌طور غیرمستقیم، حس می‌کنند که ایران به‌عنوان یک ابرقدرت منطقه‌ای نقش مهمی در تحولات منطقه‌ای و جهانی ایفا می‌کند.
ب) مشکلات و نواقص
تصویر نادرست و منفی از خانواده در برخی سریال‌ها: در حالی‌که بسیاری از برنامه‌ها و سریال‌های رسانه‌های صوت‌و تصویر فراگیر و شبکه‌های نمایش‌خانگی بر تقویت بنیان‌های خانواده تأکید دارند، هنوز هم برخی آثار نمایشی و فیلم‌های سینمایی تصویری منفی و نادرست از نهاد خانواده ارائه می‌دهند.
این آثار غالباً با نمایش ضعف در روابط خانوادگی، ناکارآمدی والدین و ناتوانی آن‌ها در حل مشکلات فرزندان، تصویری منفی از خانواده ترسیم می‌کنند. چنین محتوایی می‌تواند تأثیرات منفی بر مخاطبان، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، داشته باشد. مجمع تحلیلگران رسانه‌های صوت‌و تصویر فراگیر بر اساس ارزیابی عملکرد سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت‌و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا) و با آگاهی از تلاش‌های این سازمان برای ایجاد فضای مجازی سالم، مفید و ایمن، و همچنین با توجه به خلأهای قانونی در حوزه تنظیم‌گری، به تولیدکنندگان آثار و پلتفرم‌های انتشار توصیه می‌کند از تولید و انتشار چنین آثارهایی خودداری کنند. همچنین، این مجمع از مجلس شورای اسلامی درخواست دارد با تصویب یا بازنگری در قوانین مربوطه، مانع از تولید و پخش چنین محتواهایی شود.
تصویرسازی طلاق به عنوان یک موضوع طبیعی در برخی سریال‌ها
اگرچه برخی برنامه‌های تلویزیونی و سریال‌های پخش شده در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه‌های نمایش خانگی بر تقویت روابط زناشویی تأکید دارند، اما در بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها شاهد عادی‌سازی موضوع طلاق و جدایی میان زوج‌ها هستیم. این نوع محتوا بدون ارائه راهکارهای مناسب برای حل مشکلات خانوادگی، تنها به نمایش بحران‌های خانوادگی می‌پردازند و تصویری منفی از زندگی مشترک ارائه می‌دهند. در شرایط فرهنگی فعلی، چنین رویکردی می‌تواند به تضعیف پیوندهای خانوادگی منجر شود و نیازمند بازنگری است.
بر این اساس، مجمع تحلیلگران رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر از تولیدکنندگان آثار و پلتفرم‌های توزیع محتوا می‌خواهد که بر اساس قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، از تولید و انتشار چنین آثار پرهیز کنند. همچنین، این مجمع از مجلس شورای اسلامی درخواست دارد با بازنگری در قانون مذکور، موارد تولید و انتشار محتوایی که منجر به عادی‌سازی طلاق می‌شود، به‌عنوان مصادیق تخلف شناخته شده و برای متخلفان مجازات‌های مؤثر تعیین شود.
در عین حال، با وجود تلاش برخی تولیدکنندگان و پلتفرم‌ها برای ترویج فرهنگ اسلامی و ایرانی، متأسفانه در برخی آثار شاهد نمایش صحنه‌هایی مغایر با سبک زندگی اسلامی و ایرانی هستیم. نمونه‌هایی از این موارد شامل شوخی‌های خلاف عفت عمومی، نمایش صحنه‌های خشونت‌آمیز و موارد دیگری است که خانواده‌ها نسبت به آن اعتراض دارند. بررسی عملکرد سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا) نشان می‌دهد که این سازمان با دقت نظر بالا به این مسائل می‌پردازد، اما در برخی موارد خلا قانونی وجود دارد. بنابراین، ضرورت دارد مجلس شورای اسلامی قوانین لازم را تصویب یا در قوانین جرایم رایانه‌ای بازنگری کند تا بتوان به‌طور مؤثرتری از چنین محتواهایی جلوگیری کرد.
الف) نیازها و اهمیت‌ها
اجرای سیستم یکپارچه رده‌بندی سنی
رده‌بندی سنی یکی از ابزارهای حیاتی برای حفاظت از کودکان و نوجوانان در مقابل محتواهای ناسالم است. با افزایش دسترسی کودکان به محتواهای دیجیتال و گسترش پلتفرم‌های نمایش خانگی، نیاز به وجود یک نظام رده‌بندی سنی منسجم و یکپارچه احساس می‌شود. عدم وجود چنین نظامی یا سوءاستفاده از آن ممکن است منجر به در دسترس قرار گرفتن آسان محتواهای نامناسب برای کودکان شده و پیامدهای منفی روانی و تربیتی، به‌ویژه در سنین حساس رشد، را به همراه داشته باشد. در حالی که برخی پلتفرم‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه‌های نمایش خانگی اقدام به اجرای نظام رده‌بندی سنی تحت نظارت سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) کرده‌اند، هنوز بسیاری از این سکوها بدون رعایت این نظام عمل می‌کنند. این وضعیت والدین را در نظارت بر محتوای مصرفی فرزندانشان که در مراحل شکل‌گیری هویت و شخصیت هستند و رسانه‌ها نقش مهمی در این فرآیند دارند، دچار مشکل می‌کند. بنابراین، ضروری است که تمامی سکوهای صوت و تصویر فراگیر و شبکه‌های نمایش خانگی به سرعت نظام رده‌بندی سنی را اجرا کرده و والدین بتوانند به‌راحتی محتوای مناسب برای سن فرزندان خود را شناسایی و از دسترسی آن‌ها به محتواهای نامناسب جلوگیری کنند.
رپورتاژ آگهی موثر چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه به بهبود سئو کمک می‌کند؟ مشاهده کنید
تولید محتوای خانواده‌محور و کاهش عادی‌سازی طلاق:
تولید محتوای متمرکز بر خانواده که بر ترویج ارزش‌های خانوادگی و ارائه راهکارهای مناسب برای حل مشکلات خانوادگی تأکید دارد، می‌تواند تأثیرات مثبتی بر جامعه بگذارد. لازم است پلتفرم‌های صوتی و تصویری و شبکه‌های نمایش خانگی از پخش محتواهایی که به عادی‌سازی طلاق می‌پردازند خودداری کرده و از تولیداتی حمایت کنند که به تقویت انسجام اجتماعی کمک می‌کنند. این محتواها باید الگوهای مثبتی برای حل مشکلات خانوادگی ارائه دهند و ارتباطات مثبت میان اعضای خانواده را تقویت کنند.
تقویت برنامه‌های ترویج پیشرفت و امید:
پلتفرم‌ها باید در تولید محتواهایی سرمایه‌گذاری کنند که نشان‌دهنده پیشرفت‌های ملی و ترویج روحیه امید و نشاط در جامعه باشد. این محتواها باید شامل داستان‌های موفقیت، قهرمانی‌های ملی و ارزش‌های مثبت باشد تا حس رضایت و اعتماد به نفس در مخاطبان تقویت شود.
این نوع تولیدات نه تنها احساس خودباوری ملی را تقویت می‌کنند، بلکه نقش مهمی در بهبود روحیه عمومی و افزایش نشاط اجتماعی دارند. نمایش دستاوردها و موفقیت‌های داخلی می‌تواند این پیام را به مخاطبان منتقل کند که کشور ایران در مسیر رشد و توسعه قرار دارد و در سخت‌ترین شرایط نیز توانسته است به موفقیت‌های قابل توجهی دست یابد.
ضرورت توجه به آسیب‌های ناشی از نمایش خشونت و اعتیاد توسط پلتفرم‌های صوتی و تصویری:
پلتفرم‌های صوتی و تصویری باید با در نظر گرفتن خلاهای قانونی موجود در زمینه نمایش خشونت و اعتیاد، بر اساس مسئولیت اجتماعی خود، از پخش صحنه‌هایی که در سال گذشته به دلیل نمایش خشونت و اعتیاد مورد اعتراض کاربران قرار گرفته‌اند، پرهیز کنند. همچنین، مجلس شورای اسلامی باید با بازنگری در قانون جرایم رایانه‌ای، مصادیق دقیق‌تر ممنوعیت‌های مربوط به نمایش خشونت و اعتیاد در شبکه‌های نمایش خانگی را تعیین کند تا مطابق با انتظارات خانواده‌های ایرانی و با جرایم مؤثر باشد.
نتیجه‌گیری نهایی
در پایان، از تلاش‌ها و خدمات تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش‌خانگی قدردانی می‌شود که در ایجاد نقاط قوت برای این حوزه نقش مهمی ایفا کرده‌اند. همچنین، بر اهمیت رفع نقاط ضعف و چالش‌های موجود تأکید شده و از استادان، معلمان، مربیان سواد رسانه‌ای، فعالان فرهنگی، هنری و رسانه‌ای و مؤسسه‌های مرتبط درخواست می‌شود در جهت حمایت از حقوق معنوی مخاطب و کمک به مجمع تحلیلگران، در رصد و ارزیابی نقاط قوت و ضعف این حوزه مشارکت فعال داشته باشند.
در این راستا، از مجلس شورای اسلامی انتظار می‌رود با رفع خلأهای قانونی سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا) و پیش‌بینی جرایم مؤثر، مانع از تولید و انتشار محتوای مغایر با فرهنگ اسلامی و ایرانی شود. همچنین، از معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه‌قضائیه درخواست می‌شود، در شرایط ناشی از خلأهای قانونی، با همکاری نهادهای تنظیم‌گر، جلوی تولید و انتشار محتوای آسیب‌زا را بگیرند.
اعضای حقوقی مجمع شامل معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا)، حوزه هنری کودک و نوجوان، بنیاد بازی‌ها و سرگرمی‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اندیشکده امید حوزه هنری، سازمان بسیج رسانه، مرکز تبلیغ حوزه‌های علمیه، رادیو نمایش، دفتر آموزش و ارتقاء سلامت وزارت بهداشت، انجمن سواد رسانه‌ای ایران، کانون تهیه‌کنندگان رسانه‌های دیداری، اتحادیه تهیه‌کنندگان فیلم و سریال ایران، مجمع رصتا، سکوی تحلیل‌محتوای کدومو، سکوی تحلیل‌محتوای چی‌خوبه و چه‌بازی هستند.
همچنین، اعضای حقیقی مجمع شامل مجید شاه‌حسینی، مهدی فرجی، محمود گبرلو، هادی مؤمنی، محمدمهدی مؤمنی‌ها، احسان رستگار و مهران ده‌نمکی می‌باشند.
برای اطلاع از سایر مطالب مرتبط با هنرمندان و حوزه هنر و رسانه، می‌توانید از سرویس‌های مربوط بهره‌مند شوید و ما را در شبکه‌های اجتماعی، از جمله اینستاگرام، دنبال کنید.
