استکس: ساخت وب ۳ امن و غیرمتمرکز بر بستر بیت‌کوین
استکس (Stacks): پلی نوین برای ساخت وب ۳ امن و غیرمتمرکز بر بستر بیت‌کوین
شبکه استکس با بهره‌گیری از فناوری‌های بلاکچین و بیت‌کوین، امکان ساخت برنامه‌های وب ۳ امن و غیرمتمرکز را فراهم می‌کند.
شبکه استاکس (Stacks) یکی از پیشتازان حوزه بلاکچین است که با بهره‌گیری از فناوری قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، خدمات گسترده‌ای در حوزه وب۳ ارائه می‌دهد. این شبکه از امنیت و اعتبار خود بهره‌مند شده است و بر بستر بلاکچین بیت‌کوین (Bitcoin) فعالیت می‌کند. در این گزارش، به بررسی جزئیات مختلف استاکس و اهداف آن در ایجاد یک وب۳ مبتنی بر بیت‌کوین پرداخته‌ایم، هدفی که در راستای تقویت اکوسیستم بیت‌کوین و توسعه امکانات غیرمتمرکز بر بستر آن است.
استک چیست؟
شبکه استکس (Stacks) یک شبکه بلاکچین متن باز لایه اول است که از امنیت و اثر شبکه‌ای بیت‌کوین (Bitcoin) برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند بهره می‌برد. این شبکه با استفاده از بیت‌کوین به‌عنوان لایه پایه‌ای محکم، امکان تسویه تراکنش‌های استکس را فراهم می‌کند و کاربران می‌توانند از توکن‌های خود برای دسترسی به راه‌حل‌های نوآورانه در حوزه رمزارز، مانند دیفای، معاملات و یا تولید NFT، گیم‌فای و داوها بهره‌مند شوند.
اگرچه استکس ممکن است شباهت‌هایی به شبکه‌های ماینینگ ترکیبی بیت‌کوین یا راه‌حل‌های لایه دوم برای مقیاس‌پذیری داشته باشد، اما در عمل عملکرد کاملاً متفاوتی دارد. این شبکه از مکانیزم اجماع منحصر به فردی به نام Proof of Transfer (PoX) بهره می‌برد که اجازه می‌دهد استکس در کنار بیت‌کوین فعالیت کند. در این ساختار، استکس از بیت‌کوین به عنوان یک واسطه معتبر برای پخش و ذخیره‌سازی بلوک‌ها بهره می‌گیرد؛ به این معنا که ماینرهای استکس بلوک‌های خود را در بستر بیت‌کوین ثبت می‌کنند، اما استکس دارای ماینر و توکن مستقل خود، یعنی STX، است.
بنابراین، ماینرهای بیت‌کوین نمی‌توانند بلوک‌های استکس را تایید کنند و ماینرهای استکس هم در حین استخراج، نمی‌توانند تراکنش‌های بیت‌کوین را تایید کنند. این تفکیک، استکس را از دیگر شبکه‌های ماینینگ و لایه‌های دوم متمایز می‌کند و امکان فعالیت همزمان مستقل در هر دو بلاکچین را فراهم می‌آورد.
STX چیست؟
توکن بومی شبکه استکس (STX) نقش حیاتی در اکوسیستم این بلاکچین ایفا می‌کند و تمامی فعالیت‌های درون آن را پشتیبانی می‌نماید. مشابه اتریوم (ETH)، استکس برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها، اجرای قراردادهای هوشمند و تامین خدمات وب۳ در شبکه استکس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
علاوه بر این، استکس نقش کلیدی در امنیت و اجماع شبکه دارد و به عنوان انگیزه‌ای برای ماینرها عمل می‌کند. ماینرها تراکنش‌های شبکه استکس را تایید می‌کنند و در ازای آن، در هر بلوک ۱۰۰۰ استکس دریافت می‌کنند. پس از چهار سال اول راه‌اندازی، این پاداش به تدریج کاهش یافته و در سال‌های بعد به ۵۰۰ استکس، سپس در سال‌های بعدی به ۲۵۰ استکس می‌رسد، مشابه فرآیند هالوینگ بیت‌کوین (Bitcoin).
همانند بیت‌کوین، الگوریتم ماینینگ استکس هر چهار سال، پاداش بلوک‌ها را کاهش می‌دهد تا نرخ عرضه آن کنترل شده و مکانیزم ضدتورمی را تقویت کند. این کاهش مداوم، به تثبیت ارزش توکن کمک می‌کند.
کاربران استکس می‌توانند توکن‌های خود را در فرآیندی به نام استاکینگ قفل کرده و از این طریق به کسب پاداش در قالب بیت‌کوین (Bitcoin) بپردازند. در حال حاضر، بیش از ۱.۳۲ میلیارد توکن استکس در گردش است و ارزش بازار آن بر اساس داده‌های کوین‌مارکت‌کپ (Coinmarketcap) بیش از ۵۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. این توکن در اغلب صرافی‌های معتبر رمزارز قابل خرید و فروش است.
نحوه عملکرد بلاکچین استکس چیست؟
شبکه استکس (Stacks) بر پایه مکانیزم اجماع Proof-of-Transfer (PoX) استوار است که ارتباط مستقیم با بلاکچین بیت‌کوین (Bitcoin) دارد. در این فرآیند، تمامی تراکنش‌های استکس در بلاکچین بیت‌کوین تسویه می‌شوند. برای تولید بلوک در شبکه استکس، ماینرهای این شبکه باید قبل از آن، بیت‌کوین را به لیستی از آدرس‌های مشخص شده توسط دارندگان توکن STX ارسال کنند. این فرآیند، امکان ماینینگ برای هر فرد را فراهم می‌کند، چراکه هر کسی می‌تواند با ارسال تراکنش‌های تایید بلوک به آدرس‌های خاص بیت‌کوین، در فرآیند ماینینگ شرکت کند. در نتیجه، احتمال وجود چند شاخه یا فورک در بلاکچین استکس وجود دارد و تمامی نودهای شبکه که به بلاکچین بیت‌کوین نظارت می‌کنند، از وجود این فورک‌ها مطلع خواهند شد.
در همان‌طور که در بیت‌کوین، ماینرها به دنبال دنبال کردن طولانی‌ترین زنجیره هستند تا پاداش دریافت کنند، در استکس نیز این اصل برقرار است. اما تفاوت اصلی در این است که مقدار بیت‌کوین مصرف‌شده برای ماینینگ نقش مهمی در تعیین برنده دارد. در واقع، ماینرها با استفاده از بیت‌کوین‌هایی که از بازار خریداری کرده‌اند، در فرآیند ماینینگ مشارکت می‌کنند؛ این روش در حقیقت نوعی بازیافت انرژی است که در بلاکچین بیت‌کوین مصرف می‌شود و به توسعه و گسترش استکس کمک می‌کند. تنها مانع ورود به این فرآیند، نیاز به خرید و هزینه کردن بیت‌کوین است.
به دلیل هزینه‌هایی که ماینرها برای مشارکت در فرآیند اجماع و امنیت شبکه استکس متحمل می‌شوند، شبکه به آنها در قالب کارمزد تراکنش‌ها و توکن‌های جدید از نوع STX، پاداش می‌دهد. اگرچه استکس شباهت‌هایی به شبکه‌های مبتنی بر PoS دارد، اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. برخلاف زنجیره‌های PoS که ممکن است شاخه‌های مختلف ایجاد کنند و نیازمند مداخله نهاد ثالث برای تعیین طولانی‌ترین زنجیره هستند، استکس این قابلیت را دارد که بدون دخالت خارجی، شاخه‌های مختلف را فُرک کند و با استفاده از پروتکلی خاص، بر اساس کیفیت شاخه‌ها را رتبه‌بندی کند. این ویژگی، امکان بازیابی زنجیره در صورت بروز شاخه‌سازی‌های شدید یا کنترل شبکه توسط نهادهای مخرب را فراهم می‌سازد.
توضیح فرآیند اثبات انتقال دارایی
پروتکل Proof of Transfer (PoX) که به عنوان توسعه‌ای از مکانیزم اجماع Proof of Burn (اثبات سوختن) معرفی شده است، نقش مهمی در امنیت و کارایی شبکه‌های بلاکچین ایفا می‌کند. در مکانیزم Proof of Burn، ماینرها با سوختن مقدار معینی از رمزارز خاصی، مجاز به تأیید بلوک‌ها می‌شوند و در صورت موفقیت، پاداش ماینینگ دریافت می‌کنند. سوختن در اینجا به معنای انتقال کوین‌ها به آدرس‌های ناشناس است که کلیدهای خصوصی آنها نامعلوم است و در نتیجه، این کوین‌ها برای همیشه از دست می‌روند.
در مقابل، PoX کمی متفاوت عمل می‌کند؛ این مکانیزم از دو شبکه بلاکچین مجزا بهره می‌برد. به جای سوختن توکن‌ها، ماینرها باید رمزارزهای مرتبط با اثبات کار (پروف‌آف‌ورک) را به آدرس‌های دیگر نودهای شبکه انتقال دهند که نقش مهمی در امنیت شبکه دارند. با این اقدام، ماینرها در امنیت شبکه PoX نقش دارند و در عوض، پاداش‌هایی را در قالب رمزارز بومی شبکه دریافت می‌کنند. این نشان می‌دهد که بلاک‌چین‌های مبتنی بر PoX وابسته به زنجیره‌های اثبات‌کار خود هستند؛ برای مثال، در پروژه استک (Stacks)، زنجیره بیت‌کوین (Bitcoin) نقش زنجیره مرجع را ایفا می‌کند.
شبکه استک به کمک PoX با زنجیره بیت‌کوین هم‌پوشانی دارد و بلوک‌های آن به بلوک‌های بیت‌کوین متصل می‌شوند. این هم‌زمانی در تولید بلوک‌ها، به بیت‌کوین اجازه می‌دهد به عنوان یک کنترل‌کننده نرخ تولید بلوک‌های استک عمل کند و از حملات انکار سرویس (DDoS) به شبکه استک جلوگیری کند. با این حال، این فرآیند سوالاتی درباره مقیاس‌پذیری شبکه استک مطرح می‌کند.
برای حل این چالش‌ها، استک امکان ساخت میکروبلاک‌ها در بین بلوک‌های مرجع را فراهم کرده است. این قابلیت به استک اجازه می‌دهد تراکنش‌ها را با سرعت بالا و اطمینان زیاد ثبت کند، بدون نیاز به لایه‌های اضافی یا تغییر در ساختار زنجیره بیت‌کوین. تراکنش‌ها در میکروبلاک‌ها پس از تأیید بلوک‌های مرجع، نهایی می‌شوند و این امر، مقیاس‌پذیری شبکه استک را مستقل از بیت‌کوین تضمین می‌کند.
استکینگ چیست؟
استکینگ (Stacking) فرآیندی است که در آن دارندگان توکن‌های STX (استاکرها) اقدام به قفل‌گذاری دارایی‌های خود برای مدت زمان مشخص می‌کنند تا در امنیت شبکه استاکس (Stacks) مشارکت کرده و پاداش بیت‌کوین دریافت کنند. این مفهوم، پاسخگوی سوال «پروژه‌های بیت‌کوین، چه کسی آدرس دریافت‌کننده بیت‌کوین است که ماینرها انتقال می‌دهند؟» است.
در فرآیند استکینگ، دارندگان توکن‌های STX باید با ارسال یک پیام امضا شده، دوره قفل‌گذاری دارایی‌های خود را ثبت کنند و برای دریافت پاداش بیت‌کوین، آدرس بیت‌کوین خود را ارائه دهند. پاداش‌ها بلافاصله پس از انتقال بیت‌کوین توسط ماینرها به آدرس مشخص شده، قابل دریافت است و میزان آن بر اساس مقدار استاک شده STX متناسب است. همچنین، استاکرها امکان ادغام دارایی‌های خود با دیگر استاکرها را دارند تا بتوانند پاداش‌های بیت‌کوین بیشتری کسب کنند.
پس از پایان دوره قفل‌گذاری، استاکرها توکن‌های STX خود را بازمی‌گردانند. در حالی که شباهت‌هایی با استیکینگ در مکانیزم اثبات سهام (PoS) دارد، باید توجه داشت که PoX (اثبات انتقال بیت‌کوین) فرآیند متفاوتی است. به عنوان نمونه، توکن‌های استاکرها مشمول سلاخ شدن (slashing) نمی‌شوند و مسئولیت تولید بلوک در زنجیره استاکس را بر عهده ندارند.
سه برنامه غیرمتمرکز برتر بر پایه استک‌های محبوب
پلتفرم الکس (Alex) که به عنوان یک بستر جامع دیفای (DeFi) طراحی شده است، از طریق قراردادهای هوشمند استک‌اس (Stacks) برای دارندگان بیت‌کوین توسعه یافته است. هدف اصلی این پروژه، فعال‌سازی بیت‌کوین و بهره‌گیری از آن در حوزه‌های مختلف مالی است، به طوری که کاربران قادر باشند پروژه‌های جدید راه‌اندازی کنند، بهره کسب کنند، توکن‌ها را مبادله و نوآوری در عرصه مالی و فرهنگی داشته باشند. در حال حاضر، ارزش قفل‌شده در این پلتفرم به حدود ۱۰ میلیون دلار رسیده است، بر اساس داده‌های DAppRadar.
چینش و قرارگیری اشیاء
استکینگ (Stacking) یک برنامه غیرمتمرکز بومی بر بستر شبکه استک‌ها (Stacks) است که به کاربران امکان می‌دهد توکن‌های STX خود را قفل کرده و از این طریق به امنیت و اجماع شبکه کمک کنند. در ازای این فعالیت، استکers (Stackers) جوایزی به صورت بیت‌کوین (Bitcoin) دریافت می‌کنند. نرخ بازده سالانه استکینگ در حال حاضر بین ۸ تا ۱۰ درصد است و به صورت بیت‌کوین پرداخت می‌شود.
گاما (Gamma) یکی از پلتفرم‌های برتر بازار NFT است که بر پایه بلاکچین بیت‌کوین فعالیت می‌کند. این پلتفرم امکان جستجو، عرضه و فروش NFTها را برای خالقان و جمع‌آورندگان فراهم می‌آورد. همچنین، گاما یک بستر مخصوص برای مینتینگ NFT است که به هنرمندان و توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد مجموعه‌های NFT خود را راه‌اندازی کنند. علاوه بر این، این پلتفرم یک شبکه اجتماعی مبتنی بر NFT دارد که هدف آن بهره‌گیری از قابلیت‌های NFT برای ایجاد هویت‌های اجتماعی در فضای وب۳ است.
برنامه‌های دیفای، توکن‌های غیرقابل‌تعویض و وب ۳ در بستر بیت‌کوین؛ چشم‌انداز استک‌ها
هدف نهایی پروژه استاکس (Stacks) فراهم کردن دسترسی کامل به مجموعه برنامه‌های وب 3 است، با تکیه بر ثبات و امنیت بیت‌کوین (Bitcoin). بیت‌کوین، بزرگ‌ترین و معتبرترین رمزارز بازار، با ارزش بازار که در برخی دوره‌ها به یک تریلیون دلار رسید، نقش اساسی در اکوسیستم کریپتو دارد. اغلب نهادهای مالی و سرمایه‌گذاران بزرگ نیز در بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اما به دلیل ساختار بلاکچین مستقل آن، بیت‌کوین در حال حاضر چندان برای توسعه برنامه‌های وب 3 کارآمد نیست.
پروژه استاکس با بهره‌گیری از مکانیزم اجماع proof-of-transfer (PoX)، این فاصله را پر می‌کند و امکان ساخت برنامه‌های وب 3 مبتنی بر بیت‌کوین را فراهم می‌سازد. توسعه‌دهندگان با استفاده از قراردادهای هوشمند استاکس کلاریتی (Stacks Clarity) می‌توانند سرویس‌های جدید و امن در بستر بیت‌کوین ایجاد کنند.
در نتیجه، تعداد زیادی سرمایه‌گذار خطرپذیر، کارآفرین، توسعه‌دهنده و کاربر رمزارزها به سمت استاکس جذب شده‌اند تا در توسعه و بهره‌برداری از راه‌حل‌های نوآورانه وب 3 مبتنی بر بیت‌کوین مشارکت کنند.
منبع: کریپتو.نیوز
