دلایل کاهش استقبال از سینما در ایران و راهکارهای نجات صنعت سرگرمی

سینما در ایران، به عنوان یک صنعت سرگرمی‌ساز که در کنار آن قیمت مناسب و دسترسی آسان دارد، در طول تاریخ با شرایط متفاوتی روبه‌رو شده است. موضوع مهم و همیشگی در این حوزه، میزان استقبال مخاطبان است که از نوروز امسال روند نزولی آن نگرانی‌هایی را برای سرمایه‌گذاران بخش‌های خصوصی و دولتی ایجاد کرده است. در این مقاله، به بررسی دلایل این کاهش و تغییرات در ساختار سینمای ایران می‌پردازیم.

در دهه‌های گذشته، سینمای ایران تنوع ژانرهای قابل توجهی داشت. در دهه شصت، با وجود جنگ تحمیلی، سینما نه تنها کمدی و اجتماعی بلکه ژانرهای کودک و دفاع‌مقدس نیز رونق داشتند و فیلم‌های با کیفیت مختلف ساخته می‌شد. ملودرام در آن زمان یکی از ژانرهای محبوب بود که تماشاگران زیادی داشت. در دهه هفتاد، فیلم‌های نوجوانانه و ملودرام‌های عاشقانه جایگاه ویژه‌ای پیدا کردند و بازار را قبضه کردند. دهه هشتاد شاهد حضور گسترده ملودرام‌های اجتماعی بود که در کنار کمدی‌ها، بخش عمده فروش گیشه را به خود اختصاص دادند. در دهه نود، محافظه‌کاری و تمایل به سینمای کمدی بیشتر شد که این امر منجر به کاهش تنوع و نزول استقبال مخاطبان گردید. در قرن جدید، کمدی‌های نامعقول و تکراری به بخش عمده‌ای از فروش سالانه سینما تبدیل شده‌اند، به طوری که در دوران کرونا، مدیران سازمان سینمایی به اکران چند فیلم کمدی روی آوردند تا سالن‌ها را فعال نگه دارند.

با این روند، فیلم‌های پرفروش دوران اخیر، مانند «هفتاد سی» و «فسیل»، رکوردهای فروش را شکستند، اما تکیه بیش از حد بر این نوع قصه‌ها و تکرار آن‌ها، در نوروز امسال نشان داد که دیگر مخاطب میلی به تماشای چنین فیلم‌هایی ندارد. در کنار این موضوع، وضعیت سالن‌های سینما نیز تغییر کرده است. در گذشته، سینمادارها برای جذب تماشاگر از روش‌هایی مانند ویترین‌های بزرگ و تیزرهای جذاب بهره می‌بردند. اما با ظهور پردیس‌های چندساله در مراکز خرید، جذابیت سالن‌های قدیمی کاهش یافته است. این پردیس‌ها امکانات بیشتری مانند فودکورت و فضای خرید را فراهم کرده‌اند که برای جوانان و خانواده‌ها جذاب‌تر است، اما این تغییرات، وضعیت سالن‌های قدیمی و سنتی را بحرانی‌تر کرده است.

کیفیت سالن‌ها و نحوه اداره آن‌ها نیز نقش مهمی در کاهش جذابیت سینما دارد. در کشورهای دیگر، طراحی داخلی و سیستم‌های صوتی و تصویری حرفه‌ای، تجربه تماشا را لذت‌بخش‌تر می‌کند، اما در بسیاری از پردیس‌های ایران، کیفیت تجهیزات و نگهداری مناسب نیست. همچنین، نحوه توزیع فیلم‌ها و ناعادلانه بودن سانس‌ها، سبب نارضایتی مخاطبان شده است؛ فیلم‌های پرفروش در سانس‌های پرطرفدار، اما فیلم‌های کم‌مخاطب در ساعت‌های نامناسب قرار می‌گیرند که این وضعیت، فروش آن‌ها را کاهش می‌دهد.

افزایش قیمت بلیط نیز یکی دیگر از عوامل کاهش تمایل خانواده‌ها به سینما است. با توجه به وضعیت اقتصادی، این هزینه‌ها برای طبقه متوسط و پایین‌تر، گران محسوب می‌شود و در نتیجه، سینما از سبد خرید خانواده‌ها کنار می‌رود. حضور پلتفرم‌های نمایش آنلاین، موضوعی است که در چند سال اخیر مطرح شده است؛ اما واقعیت این است که پلتفرم‌ها، نقش عمده‌ای در کاهش تماشاگران سینما ندارند، چرا که فیلم‌های پرمخاطب پس از چند ماه در این پلتفرم‌ها عرضه می‌شوند و فروش خوبی دارند. در عوض، فیلم‌هایی که در اکران اولیه موفق نبوده‌اند، فرصت دیگری برای جذب تماشاگر پیدا می‌کنند و به نوعی به کمک سینما آمده‌اند، نه ضرر زده‌اند.