بی‌توجهی به هوش مصنوعی، ورشکستگی حوزه نشر را در پی دارد
هوش مصنوعی در حوزه نشر: تهدید ورشکستگی و ضرورت نهادینه‌سازی فرهنگ کتابخوانی
بی‌توجهی به هوش مصنوعی در نشر، ممکن است منجر به ورشکستگی و انقراض این حوزه در آینده نزدیک شود.
عبدالحسین آذرنگ، نویسنده و پژوهشگر و یکی از پیشگامان حوزه نشر، با تأکید بر اینکه هوش مصنوعی به زودی تحولی بزرگ در عرصه انتشار کتاب ایجاد خواهد کرد، اظهار داشت: «تغییر در ماهیت نویسندگی، ترجمه و نشر کتاب با ورود فناوری هوش مصنوعی حتمی و غیرقابل انکار است. به همین دلیل، من در نامه‌ای به اتحادیه ناشران هشدار دادم که اگر از این تحولات عقب بمانیم، با ورشکستگی بزرگی در حوزه نشر روبرو خواهیم شد.»
عادت به کتابخوانی به طور کامل در جامعه ریشه‌دار نشد و در نهایت به بحران تبدیل شد.
در ادامه، وی با اشاره به اینکه در کشور ما، فرهنگ کتابخوانی به عنوان یک نیاز حیاتی و ضروری جایگاه واقعی خود را نیافته است، اظهار داشت: «اگر کتابخوانی همچون دیگر حوزه‌های حیاتی به عنوان امری ضروری در نهاد جامعه تثبیت شده بود، امروز با بحران گسترده کتاب‌نخوانی در سطوح مختلف جامعه، به ویژه نسل جوان، مواجه نمی‌بودیم. در جهان، از زمان پیدایش خط، صنعت چاپ، کامپیوتر و تا هوش مصنوعی، این فناوری‌ها و تحولات بزرگ در زندگی بشر به عنوان انقلاب‌های مهم یاد می‌شود.»
وی افزود: «کشور ما، به جز انقلاب خط که ریشه‌دار در حوزه تمدنی ما است، مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، در سایر انقلاب‌ها نقش چندانی نداشته و صرفاً مصرف‌کننده بوده‌ایم. نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی به عنوان یک امر ضروری، می‌تواند منجر به تغییر سیاست‌ها، توسعه زیرساخت‌ها و در نتیجه تحول فرهنگی بهینه شود، اما متأسفانه ما از این هدف بلند مدت بسیار فاصله داریم و مسیر زیادی در پیش داریم.»
هوش مصنوعی در حال تغییر اساسی در ماهیت دنیای کتاب است.
این پژوهشگر و نویسنده تأکید کرد که روند رو به رشد فناوری و هوش مصنوعی به تغییر در ماهیت بازیگران حوزه نشر و تولید کتاب منجر خواهد شد. او گفت: «در آینده نزدیک، با تولید و ترجمه انبوه آثار توسط هوش مصنوعی، ممکن است شاهد تغییر نقش مترجمان به ناظران حوزه ترجمه باشیم، که این امر چندان دور از انتظار نیست. ابزارها و محصولات فناورانه مبتنی بر هوش مصنوعی مانند برنامه‌های کتابخوان، کتاب‌های صوتی، کتاب‌های الکترونیکی و موارد مشابه نمونه‌هایی از تغییر در ساختار سنتی نشر و کتاب هستند.»
روح معنوی تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
کاوه میرعباسی، مترجم و نویسنده، با تأکید بر اهمیت خواندن، اظهار داشت: «من معتقدم که هوش مصنوعی هنوز در حوزه روح معنوی کتاب، ارتباط حسی و ادراکی با مخاطب، به سطح توسعه و تکامل نرسیده است و احتمالاً نمی‌تواند به این سطح برسد.»
شعر در امان است.
محسن دامادی ورود فناوری و هوش مصنوعی به عرصه نشر را یک ابتکار خلاقانه و مسیر ضروری دانست و اظهار داشت: «باور دارم که هوش مصنوعی هنوز در مرحله نوزادی است و نتوانسته است به برخی جنبه‌های معنوی و ادراکی در حوزه مکتوب دست یابد، اما مطمئناً این پیشرفت در آینده نزدیک اتفاق خواهد افتاد. ممکن است هوش مصنوعی بتواند در زمینه ترجمه جایگزین انسان شود، اما در حوزه شعر راه طولانی در پیش دارد، چرا که در حال حاضر تنها یک محصول تک‌بعدی است.»
دستیار کتاب برای مطالعه با هدف مشخص
داود کیانی‌زاده، مدیرعامل شرکت یکم‌سافت، در معرفی «لیبنو» به عنوان یک هوش مصنوعی گفت: «لیبنو یک دستیار هوشمند است که نه تنها به سوالات کاربران درباره محتواهای کتاب پاسخ می‌دهد، بلکه با تحلیل متن، خدماتی مانند خلاصه‌سازی، جست‌وجوی مفهومی و ارائه محتوای هدفمند بر اساس علایق فردی را نیز ارائه می‌کند.»
وی افزود: «این ابزار تنها یک وسیله برای خواندن نیست، بلکه یک همراه هوشمند در فرآیند کتابخوانی است. برای کاربرانی که فرصت کافی برای مطالعه کامل کتاب ندارند، امکان دریافت خلاصه‌های دقیق و مفید در این پلتفرم فراهم شده است. همچنین، امکانات تعبیه‌شده در آن، امکان مقایسه، تحلیل و استخراج اطلاعات از متن را مشابه پلتفرم‌های پیشرفته جهانی فراهم می‌کند.»
تمرکز بر زبان فارسی
کیانی‌زاده در ادامه تصریح کرد که ویژگی‌های هوش مصنوعی ما نیازمند درک و یادگیری عمیق‌تر است. این فرآیند به تدریج صورت می‌گیرد تا بتواند مفاهیم انسانی موجود در متون کتاب‌ها را تمیز دهد و از یکدیگر تفکیک کند. او همچنین بر اهمیت تمرکز مجموعه‌اش بر زبان فارسی تأکید کرد و اعلام نمود که توسعه سرویس‌های ترجمه از زبان‌های دیگر به فارسی یکی از اهداف اصلی است که در آینده محقق خواهد شد.
وی در ادامه اظهار داشت که در حال حاضر سرویس‌های ترجمه قدرتمندی در سطح جهان وجود دارند، اما زبان فارسی هنوز در اولویت این فناوری‌ها قرار نگرفته است. بنابراین، تلاش ما باید بر حفظ و توسعه این زبان متمرکز باشد. ابزارهای توسعه یافته برای زبان‌های دیگر نباید صرفاً محدود به زبان‌های بین‌المللی باشند، بلکه باید برای زبان فارسی نیز کاربردپذیر باشند. در این راستا، نیاز به داده‌های گسترده‌ای داریم که حتی شامل گویش‌های مختلف فارسی می‌شود، و در حال حاضر در حال جمع‌آوری این داده‌ها هستیم.
در پایان، کیانی‌زاده گفت که زیرساخت‌های لازم برای توسعه هوش مصنوعی در کشور هنوز کامل نیست. بنابراین، برای بهره‌گیری از منابع علمی و تحقیقاتی، همکاری با دانشگاه‌های خارجی را ضروری می‌دانیم تا بتوانیم پیشرفت‌های لازم در این حوزه را تضمین کنیم.
