هنرهای نمایشی نیازمند متولی جامع و نظارت مستقل
"هنرهای نمایشی بدون متولی جامع؛ نقش طراحی صحنه و لباس در ارتقاء کیفیت تئاتر ایران"
هنرهای نمایشی فاقد متولی جامع است، که این خلأ سبب پراکندگی و ضعف در یکپارچگی آثار می‌شود؛ در حالی که طراحی صحنه و لباس نقش کلیدی در غنای نمایش‌ها دارند و نیازمند توجه و سازماندهی منسجم هستند.
کیارش وفائی | «جشن اردیبهشت، هفته طراحان صحنه و لباس تئاتر ایران» فرصتی است برای هنرمندان این حوزه‌ها تا نگاهی جدی‌تر به فعالیت‌های خود بیاندیشند. برگزاری چنین رویدادی ضرورت دارد، زیرا به ارتقای آگاهی، انتقال تجربیات سال‌ها تلاش و تمرین اساتید صحنه و لباس کمک می‌کند و نگرش‌های نوینی را در دانشجویان برمی‌انگیزد تا بهتر وارد جامعه حرفه‌ای شوند. این رویداد از اهمیت زیادی برخوردار است، حتی برای بازدیدکنندگان عادی خانه هنرمندان که ممکن است بدون اطلاع قبلی وارد گالری‌ها شوند و با مفاهیم صحنه و لباس در قالب نمایشگاه آشنا شوند.
این رویداد بدون شک جایگاه این دو حوزه را برای عموم مخاطبان نمایشگاه تغییر خواهد داد. پیش از این، تماشاگران تنها این عناوین هنری و شغلی را در قالب سینما مشاهده می‌کردند، اما اکنون درک می‌کنند که طراحی صحنه و لباس در تئاتر نیز به عنوان حوزه‌ای مستقل و مهم، نقش بسزایی در انتقال پیام و مفهوم اثر دارد.
علاوه بر اهداف و کارکردهای ذاتی برگزاری این جشنواره، در مراسم اختتامیه این رویداد فرهنگی و هنری از اساتیدی همچون «محسن شاه‌ابراهیمی»، «منوچهر شجاع» و «پریدخت عابدین‌نژاد» که در عرصه طراحی صحنه و لباس سرآمد هستند، تجلیل خواهد شد. در این راستا، گفت‌وگویی با میثم نویریان، رئیس هیات مدیره انجمن طراحان صحنه و لباس و دبیر این رویداد، انجام دادیم تا بیشتر درباره اهداف و اهمیت این رویداد بدانیم.
هدف اصلی برگزاری رویداد، ایجاد فضای گفتمانی بود.
میثم نویریان، دبیر رویداد جشن طراحان صحنه و لباس تئاتر ایران، در مورد اهمیت برگزاری این جشن اظهار داشت: «هدف ما فراهم کردن فرصت برای هنرمندان، اساتید، دانشجویان و سایر فعالان حوزه تئاتر و نمایش بود تا بتوانند در این مراسم با یکدیگر به تبادل نظر بپردازند. به همین دلیل، نمایشگاه در دو بخش صحنه و لباس به صورت مجزا برگزار شد تا آثار هنرمندان و دانشجویان در هر حوزه مورد ارزیابی قرار گیرد. رضا مهدی‌زاده مسئول دبیری بخش صحنه و آذر نجیبی مسئول دبیری بخش لباس هستند.»
او در ادامه افزود که این رویداد به عنوان بستری برای ارزیابی آثار هنرمندان تبدیل شده است و هدف اصلی آن ایجاد فضایی گفت‌وگومحور است. نویریان گفت: «بسیاری از طراحان صحنه و لباس نمایش‌هایی که در سالن‌های مختلف در حال اجرا هستند، در این رویداد حضور دارند. گفت‌وگویی که باید میان این افراد شکل بگیرد، در فضای سالن‌ها ممکن نیست، بنابراین از این طراحان دعوت کردیم تا در این فضای گفت‌وگومحور حضور یابند.»
وی افزود که در این نشست‌های فرهنگی و هنری، فضایی برای پرسش و پاسخ فراهم می‌شود که به ارزیابی مزایا و معایب فعالیت‌های هر طراح کمک می‌کند. در روز اول، اساتید معتبری مانند ایرج رامین‌فر و امیر اثباتی حضور داشتند و با دانشجویان وارد گفتگو شدند و آثار آنان را تحلیل و بررسی کردند.
در حین این بازدید و گفتگو، برخی از دانشجویان مورد توجه قرار گرفتند و وعده‌هایی برای ورود آنان به فضای حرفه‌ای در حوزه‌های طراحی صحنه و لباس داده شد. چنین رویدادهایی نقش مهمی در ایجاد ارتباط میان دانشجویان و اساتید ایفا می‌کنند. دانشجویان ناشناخته در این نمایشگاه‌ها دیده می‌شوند و پروژه‌های مختلف آنان معرفی می‌گردد، که این امر سبب ورود نسل جوان به عرصه حرفه‌ای می‌شود.
هوش مصنوعی در طراحی: از همراهی تا جایگزینی شغلی
نویریان در ادامه با اشاره به نشست‌های تخصصی که در قالب گفتمان‌های مختلف برگزار می‌شود، اظهار داشت: «علاوه بر دانشجویان، بازیگران و کارگردانان نیز استقبال خوبی از این نشست‌ها نشان دادند. در طول این جلسات، به طور مفصل درباره اهمیت هوش مصنوعی و نقش آن در حوزه طراحی صحنه و لباس بحث شد.» او با تأکید بر اینکه همه ما می‌دانیم در آینده نزدیک هوش مصنوعی در تمامی زمینه‌ها کاربرد فراوانی خواهد داشت، افزود: «در این گفتمان‌ها، این موضوع به طور ویژه مطرح شد تا دانشجویان و حاضران بتوانند درک بهتری از امکانات و فرصت‌هایی که هوش مصنوعی ارائه می‌دهد، پیدا کنند. همچنین، نگرانی‌هایی که برخی معتقدند با توسعه هوش مصنوعی، برخی مشاغل از بین خواهند رفت، نیز مورد توجه قرار گرفت و پاسخ‌های لازم ارائه شد.»
هنرهای نمایشی فاقد ناظر کلی و جامع هستند.
دبیر رویداد هفته اردیبهشت با تأکید بر اینکه اصلی‌ترین مشکل هنرهای نمایشی فقدان یک متولی جامع است، اظهار داشت: «این خلأ در آثار موجود به وضوح مشهود است. نمایشی که روی صحنه اجرا می‌شود، نباید تنها از منظر دیالوگ، میزانسن یا دکور مورد ارزیابی قرار گیرد. بلکه باید تمامی این عناصر را در کنار هم و در خدمت جهانی که نمایش برایمان ترسیم می‌کند، مشاهده کنیم و آن را به جامعه منتقل کنیم. هدف از این کار ایجاد فضایی فرهنگی است که دارای یک کلیت منسجم و جزئیات مرتبط باشد.»
وی افزود: «عدم وجود چنین متولی جامع، منجر به رویت نمایش‌هایی شده است که بخش‌های مختلف آن‌ها از هم هم‌پوشانی ندارند و نقاط ضعفی در آن‌ها دیده می‌شود. اغلب کارگردانان یا تهیه‌کنندگان در پاسخ به چرایی این نواقص، توجیهاتی ارائه می‌دهند که برای مخاطب قابل فهم یا پذیرش نیست. مخاطب، بودجه محدود یا مشکلات دیگر را نمی‌پذیرد؛ او در حالی به تماشای نمایش می‌نشیند که انتظار دارد تمام اجزا در یک نظم کلی و هماهنگ قرار داشته باشند.»
اجزای نمایش در قالب یک کل منسجم قرار دارند.
او ادامه می‌دهد: «این ناهماهنگی باعث شده است که آثار نمایشی، به ویژه در زمینه زیبایی‌شناسی که شامل طراحی صحنه، لباس، نور و سایر عناصر است، نتوانند به درستی پیام خود را منتقل کنند. وجود پراکندگی و نبود وحدت و تعادل در بخش‌های مختلف نمایش یکی از مسائل مهمی بود که هدف ما از برگزاری این جشن به آن اشاره داشت. قصد داشتیم نشان دهیم که طراحی صحنه و لباس چه اندازه می‌تواند به غنای اثر کمک کند. لازم به ذکر است که در صورت تامین زیرساخت‌های لازم مانند بودجه و امکانات، می‌توان امیدوار بود که عناصر زیبایی‌شناسی نقش موثری در جذب بیشتر مخاطبان ایفا کنند.»
طراحی صحنه و لباس به مجموعه هنرهای نمایشی افزوده شد.
نویریان، رئیس هیئت مدیره طراحان صحنه و لباس، در پایان سخنانش با ابراز امیدواری نسبت به حضور فعال دانشجویان و علاقه‌مندی آن‌ها به این دو رشته که منجر به فعالیت حرفه‌ای در آینده می‌شود، گفت: «وقتی درباره هنرهای نمایشی صحبت می‌کنیم، اولین چیزی که به ذهن مخاطب خطور می‌کند، بازیگری است. این تصور ناشی از کم‌اطلاعی است. اما زمانی که مخاطب در این رویداد شرکت می‌کند و با اهمیت جزئیات دو عنصر صحنه و لباس آشنا می‌شود، درک درستی از هنرهای نمایشی پیدا می‌کند. البته هنوز...»
