عکس نایاب از معشوقه یهودی مظفرالدین شاه قاجار و داستان عشرت‌آباد| رازهای پنهان زندگی پادشاه مشروطه

معشوقه مظفرالدین‌شاه

ارتباط و وابستگی به زنان یکی از ویژگی‌های ثابت در تمام پادشاهان، به ویژه شاهان قاجار، بوده است. این مسئله در میان جوان‌ترین تا پیرترین شاهان قاجار نیز مشاهده می‌شود. در تصویر، معشوقه مظفرالدین‌شاه قاجار دیده می‌شود که ظاهراً شاه کاخ عشرت‌آباد آن را به او اهدا کرده است.

مظفرالدین‌شاه

او پنجمین پادشاه ایران از خاندان قاجار بود. پس از ترور ناصرالدین‌شاه توسط میرزا رضا کرمانی و پس از نزدیک به ۴۰ سال ولایت‌عهدی، به سلطنت رسید و از تبریز به تهران آمد. در جریان جنبش مشروطه، برخلاف تلاش‌های صدراعظمش، عین‌الدوله، با مشروطیت موافقت کرد و فرمان مشروطیت را امضا نمود. تنها ده روز پس از امضای قانون اساسی درگذشت. به دلیل این اقدامات، در تاریخ ایران با لقب "شاه مشروطه" شناخته می‌شود. او آخرین پادشاه ایران است که در داخل کشور وفات یافته است.

محبوب مظفرالدین شاه

تصاویر متعددی از معشوقه‌های ناصرالدین شاه در رسانه‌ها منتشر شده است، اما تاکنون تصویری از معشوقه مظفرالدین شاه، پسر ناصرالدین شاه، در دسترس نبوده و هیچ حکایتی درباره او نقل نشده است. در اینجا به معرفی عزیزخان کلیمی می‌پردازیم. در این تصویر، یکی از معشوقه‌های مظفرالدین شاه قاجار با نام عزیزخان کلیمی دیده می‌شود که ظاهراً شاه کاخ عشرت‌آباد را به او اهدا کرده بود.

عزیزخان کلیمی، همان‌طور که گفته شده، معشوقه یهودی مظفرالدین شاه بوده و شاه او را بسیار دوست می‌داشت.

مظفرالدین شاه چند همسر داشت؟

در دوره قاجاریه، تعداد زنان حرم‌سرای بسیار زیاد بود. در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، بیشترین تعداد زنان در حرم حضور داشتند؛ اما بر اساس منابع تاریخی، پس از ناصرالدین شاه، تعداد زنان به تدریج کاهش یافت. در اسناد مربوط به دوره مظفرالدین شاه، تعداد زنان او در حدود شش نفر ذکر شده است. به نظر می‌رسد مظفرالدین شاه برای کاهش هزینه‌های حرم‌سرای خود، تعداد زنان کمتری اختیار کرده باشد؛ هرچند این کاهش در هزینه‌ها تأثیر چندانی نداشت و خزانه همچنان خالی بود.

در طول دوره قاجار، با گذر زمان، تعداد زوجات کاهش یافت و احترام بیشتری برای زنان قائل شدند. این روند در شهرهای بزرگ بیشتر دیده می‌شد. اولین همسر مظفرالدین شاه، تاج‌الملوک دختر امیرکبیر بود که به ام‌الخاقان شهرت داشت و مادر محمدعلی شاه قاجار بود. برخی منابع او را شبیه مهدعلیا دانسته‌اند. تاج‌الملوک زنی سرسخت، سیاست‌مدار و ناراضی از زندگی با مظفرالدین شاه بود؛ به گونه‌ای که زندگی مشترک آن‌ها دچار فراز و نشیب‌های زیادی شد. نام دو زن دیگر مظفرالدین شاه، شرف‌الدوله و مهین‌السلطنه است که در منابع تاریخی به آن‌ها اشاره شده است.

مظفرالدین شاه و سفر به اروپا

مظفرالدین شاه همانند پدرش علاقه‌مند به سفرهای اروپایی بود و در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۲۷۹ (۱۲ ذیحجهٔ ۱۳۱۷ ه‍.ق) اولین سفر خود را به کشورهای اروپایی آغاز کرد. امین‌السلطان، که در ۲۰ مرداد ۱۲۷۷ ه‍.خ (پنجشنبه ۲۲ ربیع‌الاول ۱۳۱۶ ه‍. ق) برای دومین بار با وعده تأمین هزینه‌های سفر شاه، به مقام صدارت منصوب شده بود، قراردادی امضا کرد که بر اساس آن ۲۳ میلیون و پانصد هزار روبل قرضه از روسیه دریافت می‌کرد و در مقابل، درآمدهای گمرکی ایران، که منبع اصلی درآمد دولت بود، به عنوان وثیقه گذاشته شد. با دریافت این وام، مقدمات سفر مظفرالدین شاه به فرانسه فراهم شد.

این سفر که هفت ماه به طول انجامید، اولین سفر رسمی مظفرالدین شاه به اروپا بود و در این مدت، او از کشورهای روسیه، اتریش، سوئیس، آلمان، بلژیک و فرانسه دیدن کرد و در مسیر بازگشت از ترکیه (عثمانی) نیز توقف داشت. یکی از رویدادهای مهم این سفر، تلاش برای سوءقصد به جان مظفرالدین شاه در پاریس بود که مهاجم نتوانست موفق شود و شاه آسیبی نبینید.

در سال ۱۲۷۹ خورشیدی، مظفرالدین شاه در سفر خود به اروپا از ضرابخانه بروکسل دیدن کرد و سفارش ساخت قالبی برای ضرب سکه با تصویر خود را به این ضرابخانه داد. طراحی و ساخت مدال یادبود با عنوان «بازدید مظفرالدین شاه از دارالضرب بروکسل» توسط آلفونس میچاکس، مسئول طراحی وقت، به مناسبت این بازدید انجام شد و نام او بر روی این مدال نقش بسته است. در همان سال و هنگام بازدید از فرانسه، نشان یادبودی توسط رئیس ضرابخانه پاریس، آگوست پاته، به افتخار شاه طراحی و ضرب گردید.

دو سال بعد، پس از دریافت وام جدیدی به مبلغ ده میلیون روبل از روسیه و اعطای امتیازات جدید در شمال ایران به روس‌ها، مظفرالدین شاه راهی اروپا شد. این دومین سفر او به اروپا در تاریخ ۱۷ فروردین ۱۲۸۱ (۲۷ ذیحجهٔ ۱۳۱۹ ه‍.ق) آغاز شد و شش ماه به طول انجامید. در این مدت، او از کشورهای اتریش، آلمان، بلژیک، فرانسه، انگلستان و ایتالیا دیدن کرد و مقصد نهایی این سفر، انگلستان بود.

سفر سوم مظفرالدین شاه به اروپا در تاریخ ۱۶ خرداد ۱۲۸۴ (۱ ربیع‌الثانی ۱۳۲۳ ه‍.ق) آغاز شد و چهار ماه به طول انجامید (تا ۱۴ رجب ۱۳۲۳ ه‍.ق). این سفر نیز پس از دریافت وام ۲۹۰ هزار لیره‌ای از بانک شاهنشاهی ایران صورت گرفت.