درسی عبرت‌آموز از سقوط بزرگ Mt Gox؛ رازهای هک، ورشکستگی و تأثیرات تاریخی بر بازار رمزارز

سقوط متمرکز بورس رمزارز «گاکس» (Mount Gox)، که زمانی بزرگ‌ترین صرافی دیجیتال جهان به حساب می‌آمد، در تاریخ بازارهای کریپتو به عنوان یک درس عبرت تلخ باقی مانده است. ده سال طول کشید تا طلبکاران پس از فروپاشی این پلتفرم، بتوانند مطالبات خود را دریافت کنند؛ حادثه‌ای که نشان داد ضعف در امنیت و مدیریت ریسک چه تبعات سنگینی می‌تواند داشته باشد.

این فاجعه، نه تنها برای سرمایه‌گذاران و کاربران گاکس، بلکه برای کل صنعت رمزارزها هشداردهنده بود. از آن پس، توسعه‌دهندگان و فعالان بازار به شدت بر روی امنیت و حفاظت از دارایی‌های دیجیتال تمرکز کردند و نگرانی‌های مربوط به سرقت و هک را به عنوان یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش روی خود دیدند. در نتیجه، این حادثه باعث شد تا استراتژی‌های امنیتی در حوزه کریپتو به شکل قابل توجهی بازنگری و تقویت شوند، چرا که دیگر هیچ فرد و نهادی نمی‌خواهد بار دیگر شاهد تکرار چنین فاجعه‌ای باشد.

مگس (Mt Gox) چیست؟

داستان موت گاکس (Mt Gox) از سال ۲۰۰۷ آغاز می‌شود، زمانی که بیت‌کوین و رمزارزها هنوز در افق دید عموم نبودند. در آن سال، جِد مک‌کِلِب (Jed McCaleb)، توسعه‌دهنده‌ای آمریکایی، پلتفرمی به نام «تبادلات آنلاین کارت‌های بازی جادویی» یا همان «ام‌تی‌جی‌او‌اکس» (Magic: The Gathering Online Exchange) را در سایت mtgox.com راه‌اندازی کرد. این پلتفرم به‌منظور معامله کارت‌های بازی محبوب «جادوگری: جمع‌آوری» طراحی شده بود.

سه سال بعد، وقتی مک‌کِلِب با مفهوم بیت‌کوین آشنا شد، تصمیم گرفت پلتفرم خود را به یک صرافی رمزارز تبدیل کند. اما پس از گذشت حدود یک سال، او ترجیح داد پلتفرم را به مارک کارپِلِس (Mark Karpeles)، توسعه‌دهنده فرانسوی مقیم ژاپن، بفروشد؛ دلیل این تصمیم هم کمبود وقت برای تمرکز بر روی پروژه عنوان شد.

در این مدت، موت گاکس به سرعت محبوبیت پیدا کرد. تا سال ۲۰۱۱، تعداد کاربران آن به ده‌ها هزار نفر رسیده بود و تا سال ۲۰۱۳، بیش از ۷۰ درصد از معاملات بیت‌کوین در سراسر جهان در این صرافی انجام می‌شد.

در فوریه ۲۰۱۴، موت گاکس فعالیت‌های تجاری خود را متوقف کرد و در آوریل همان سال، درخواست ورشکستگی در آمریکا ثبت شد. این بحران بزرگ، نتیجه از دست رفتن ۸۵۰ هزار بیت‌کوین بود که در آن زمان ارزش تقریبی ۴۵۰ میلیون دلار داشتند و از کیف پول‌های این پلتفرم سرقت شده بودند. این سرقت، بزرگ‌ترین سرقت در تاریخ رمزارزها تا آن زمان محسوب می‌شد و اعتماد بسیاری از کاربران و فعالان بازار بیت‌کوین را به شدت تحت تاثیر قرار داد.

ورشکستگی مونت گاکس (Mount Gox)، یکی از بزرگ‌ترین و پرحاشیه‌ترین پرونده‌های دنیای ارزهای دیجیتال، داستانی پر از پیچیدگی و ابهام است که توجه همگان را به خود جلب کرد. مونت گاکس در ابتدا یکی از معتبرترین و پرکاربردترین صرافی‌های بیت‌کوین در جهان بود که در ژاپن تأسیس شد و در مدت کوتاهی توانست میلیون‌ها کاربر را جذب کند. اما در سال ۲۰۱۴، خبر ناپدید شدن حجم عظیمی از بیت‌کوین‌های کاربران و اعلام ورشکستگی این شرکت، شوک بزرگی به بازار وارد کرد. این رویداد نه تنها اعتماد سرمایه‌گذاران را زیر سوال برد بلکه تأثیرات طولانی‌مدتی بر صنعت ارزهای دیجیتال گذاشت. در این بررسی، به جزئیات پرونده، دلایل اصلی سقوط، اقداماتی که مسئولان انجام دادند و روند حقوقی و مالی پس از ورشکستگی می‌پردازیم. همچنین، نقش قانون‌گذاران ژاپن و تلاش‌های صورت گرفته برای جبران خسارت کاربران را نیز بررسی خواهیم کرد تا تصویری کامل و روشن از یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های تاریخ کریپتو ارائه دهیم.

در ۲۴ فوریه ۲۰۱۴، صرافی بیت‌کوین «مَت‌گاکس» ناگهان تمام تراکنش‌های مربوط به بیت‌کوین را متوقف کرد و در عرض چند ساعت، وب‌سایت این پلتفرم از دسترس خارج شد. در مدت کوتاهی، مشخص شد که حدود ۷۵۰ هزار بیت‌کوین متعلق به کاربران طی سال‌ها سرقت شده است و این صرافی توانایی بازیابی این سرمایه عظیم را نداشت. چهار روز بعد، در ۲۸ فوریه، «مَت‌گاکس» اعلام ورشکستگی کرد و خبر تعطیلی کامل خود را منتشر ساخت.

در پرونده ورشکستگی، این صرافی فاش کرد که علاوه بر دارایی‌های سرقت‌شده کاربران، هکرها ۱۰۰ هزار بیت‌کوین دیگر از موجودی‌های خود صرافی را نیز دزدیده‌اند. در مجموع، این سرقت‌ها به رقم شگفت‌انگیز ۸۵۰ هزار بیت‌کوین رسید که تقریبا معادل ۷ درصد کل عرضه بیت‌کوین در آن زمان بود.

تحقیقات نشان داد که هکرها در سپتامبر ۲۰۱۱ موفق شدند کلید خصوصی یکی از کیف‌پول‌های «مَت‌گاکس» را به دست آورند. این کلید، کنترل کامل بر جریان ورود و خروج ارزهای دیجیتال در صرافی را در اختیارشان قرار داد و از آن زمان به بعد، به تدریج دارایی‌های صرافی را طی چند سال سرقت کردند.

در مه ۲۰۱۶، صرافی «کرکن» (کرکن) که در تحقیقات نقش داشت، فرآیند جمع‌آوری و تحلیل ادعاهای طلبکاران را تکمیل کرد. بر اساس گزارش‌ها، بیش از ۲۴ هزار و ۷۵۰ کاربر برای دریافت غرامت درخواست داده بودند.

کارشناسان، از جمله تیم امنیتی «وایز‌سِک» (وایزسک) از توکیو، معتقدند که سرقت‌ها از سال ۲۰۱۱ آغاز شده است. در آن زمان، «مَت‌گاکس» حدود ۴۰۰ هزار دلار بیت‌کوین از دست داد. با ادامه روند رشد، این صرافی در سال ۲۰۱۳ به بزرگ‌ترین سهم بازار دست یافت، اما اوضاع در سال ۲۰۱۴ به شدت تغییر کرد. کاربران از کندی در فرآیند برداشت شکایت کردند و در نتیجه، صرافی تمام برداشت‌ها را متوقف کرد و به طور کامل، ابعاد خسارات وارده را به عموم اعلام نمود.

پرداخت‌های Mt Gox به طلبکاران

در سپتامبر سال ۲۰۱۸، دادگاهی در ژاپن طرح بازسازی شرکت Mt Gox را تصویب کرد که بر اساس آن، طلبکاران این صرافی ورشکسته در حدود یک میلیارد دلار جبران خسارت دریافت خواهند کرد. این خبر، نقطه عطفی در یکی از بزرگ‌ترین پرونده‌های کلاهبرداری و هک در دنیای رمزارزها محسوب می‌شد که بیش از ده سال در کانون توجه بود.

در دسامبر سال ۲۰۲۳، اولین پرداخت‌ها به طلبکاران انجام شد؛ تقریبا ده سال پس از آن‌که دارایی‌های آن‌ها در فوریه ۲۰۱۴ مسدود شده بود. با گذشت زمان، وضعیت دارایی‌های Mt Gox هنوز پیچیده باقی مانده است؛ در مارس ۲۰۲۵، این صرافی همچنان حدود ۳۵ هزار بیت‌کوین در اختیار داشت که ارزش آن‌ها در آن زمان تقریبا معادل ۳.۰۸ میلیارد دلار برآورد می‌شد.

در سال گذشته، شرکت Mt Gox تصمیم گرفت مهلت بازپرداخت به طلبکاران را تمدید کند. این مهلت که قرار بود در ۳۱ اکتبر ۲۰۲۴ به پایان برسد، تا ۳۱ اکتبر ۲۰۲۵ تمدید شد، چرا که روند تایید هویت و پردازش درخواست‌ها با تأخیر مواجه شده بود. این تغییر نشان می‌دهد که روند بازیابی دارایی‌ها در این پرونده پیچیدگی‌های زیادی دارد و همچنان نیازمند زمان و تلاش مداوم است.

اخبار مربوط به Mt Gox در سال ۲۰۲۵: چه انتظاراتی داریم؟

در تاریخ ۲۵ مارس ۲۰۲۵، شرکت آرکهم اینتلیجنس (Arkham Intelligence) با مشاهده حرکات قابل توجه در کیف‌پول بیت‌کوین مربوط به شرکت مایتا گاکس (Mt Gox)، توجه‌ها را به خود جلب کرد. بر اساس تحلیل‌های انجام‌شده، در این روز، مجموعاً ۸۹۳ بیت‌کوین به یک آدرس جدید منتقل شد، در حالی که حدود ۱۰ هزار و ۶۰۸ بیت‌کوین دیگر به کیف‌پول دیگری تحت کنترل مایتا گاکس واریز شد. علاوه بر این، مقدار ناچیزی یعنی ۰.۰۰۰۰۱۷ بیت‌کوین نیز به کراکن (Kraken) ارسال شده است، که احتمالاً برای آزمایش‌های فنی بوده است.

این حرکات موجی از گمانه‌زنی‌ها را برانگیخته است، مبنی بر اینکه این انتقال‌ها ممکن است مرتبط با پرداخت‌های آینده به طلبکاران باشد. در واقع، این تحرکات پس از انتقال‌های بزرگ‌تر در ابتدای ماه جاری رخ داده است، از جمله ۱۲ هزار بیت‌کوین در تاریخ ۶ مارس و ۱۱ هزار و ۸۳۳ بیت‌کوین در تاریخ ۱۱ مارس. تحلیل‌گران در سایت اسپات آن چین (Spot On Chain) اشاره کرده‌اند که برخی از این انتقال‌ها در نهایت در صرافی بیت‌استمپ (Bitstamp) ثبت شده است، که نشان می‌دهد این دارایی‌ها در مسیر تبدیل به نقدینگی یا فروش قرار دارند.

در مجموع، این حرکات نشان می‌دهد که احتمالا در حال برنامه‌ریزی برای آزادسازی یا تسویه حساب‌های بزرگ هستند، اما تاکنون هیچ تایید رسمی در این زمینه صادر نشده است و بازار همچنان در انتظار واکنش‌های بعدی است.

چه کسی هکر Mt Gox بود؟

در دنیای رمزارزها، سوالی که هنوز بی‌پاسخ مانده و ذهن بسیاری را درگیر کرده، هویت واقعی فرد یا گروهی است که مسئول حمله سایبری به صرافی Mt Gox (مت گاکس) بودند. تاکنون هیچ سند قطعی‌ای که بتواند هویت مهاجمین را مشخص کند، ارائه نشده است، اما چند نظریه مختلف در میان فعالان بازار و تحلیل‌گران مطرح است.

برخی معتقدند این حمله کار یک گروه داخلی بوده است؛ افرادی که به سیستم‌های داخلی پلتفرم دسترسی داشته و از این راه، اقدام به سرقت کرده‌اند. در مقابل، برخی دیگر فرضیه نفوذ هکرهای کره‌شمالی (کره شمالی) را مطرح می‌کنند، شاید با هدف ایجاد بی‌نظمی در بازارهای مالی جهانی یا بهره‌برداری از ارزهای دیجیتال برای اهداف سیاسی و اقتصادی.

با وجود این نظریات، کم‌ترین شواهد و مدارک قوی که بتواند هویت واقعی مهاجمین را اثبات کند، موجود نیست. بنابراین، تا کنون راز این حمله سایبری بزرگ همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است و تنها می‌توان حدس و گمان‌هایی را مطرح کرد که در پس‌زمینه آن، دنیای پیچیده و پر از رموز رمزارزها قرار دارد.

نگاهی به گذشته‌های تلخ و شیرین ماجرای ماین‌کَس (Mt. Gox)

در اوایل ظهور بیت‌کوین، شرکت «مِی‌ت‌گاکس» (Mt Gox) به‌عنوان یکی از قدرتمندترین نهادهای بازار رمزارز شناخته می‌شد. در آن دوران، بیت‌کوین از قیمتی کمتر از یک دلار به بالای هزار دلار رسید و اگر این پلتفرم همچنان در اوج بود، امروز بی‌تردید بزرگ‌ترین صرافی رمزارز جهان محسوب می‌شد، که حجم معاملات آن میلیاردها دلار برآورد می‌شد.

اما فروپاشی مِی‌ت‌گاکس، تاثیر عمیقی بر امنیت بازار رمزارز گذاشت و فرصت را برای نهادهای نظارتی فراهم کرد تا با وضع سیاست‌های محافظتی برای کاربران، نقش فعال‌تری در نظارت بر این بازار ایفا کنند.

در جریان هک بزرگ، مِی‌ت‌گاکس حدود ۸۵۰ هزار بیت‌کوین از دست داد، که بخش عمده‌ای از این ضررها به‌خاطر بی‌توجهی احتمالی مدیران یا ضعف‌های امنیتی بود. این موضوع، سال‌ها بعد، منجر به طرح دعاوی حقوقی و پیگیری‌های قضایی شد. هنوز هم دارایی‌های ورثه این صرافی در معرض ادعاهای مختلف قرار دارد و پرونده‌های حقوقی مربوط به آن همچنان ادامه دارد.

منبع: کریپتو.نیوز