نقد و بررسی قسمت اول سریال سووشون نرگس آبیار؛ وفاداری به رمان سیمین دانشور و جزئیات جذاب روایت

سریال «سووشون» به کارگردانی نرگس آبیار پیش از پخش با حواشی زیادی روبه‌رو شد، اما با پخش قسمت نخست، توانست این جنجال‌ها را کاهش دهد. اجرای نسبتاً موفق و قابل قبول در افتتاحیه باشکوه رمان «سووشون»، باعث شد داستان زری و یوسف به موضوعی جذاب و مهم برای تماشاگران این سریال پرهزینه تبدیل شود.

پایبندی نرگس آبیار به رمان «سووشون» اثر سیمین دانشور

اگر نگاهی به فصل اول رمان، که تنها شامل ۱۵ صفحه از اثر سیمین دانشور است، بیندازیم، متوجه خواهیم شد که نرگس آبیار با دقت و حساسیت قابل‌توجهی تلاش کرده است تا هر جزئی از روایت را به تصویر بکشد و هیچ نکته‌ای از قلم نیفتد. تغییرات جزئی نیز در راستای حفظ لحن و فضای اثر صورت گرفته است و روایت ذهنی زری با دقت و وفاداری بازنمایی شده است. این دقت و وسواس در نگارش باعث شده است که این قسمت بیش از ۸۰ دقیقه زمان ببرد. اگر هم نکته‌ای از قلم افتاده باشد، این موضوع به محدودیت‌ها و ممیزی‌های موجود برمی‌گردد و نمی‌توان آبیار را در این زمینه مقصر دانست. با وجود تمام این محدودیت‌ها، آبیار با جسارت و رویکرد جاه‌طلبانه‌ای عمل کرده است؛ به عنوان نمونه، مجلس عقد دختر حاکم شیراز و جزئیات آن، از جمله رقص انگلیسی‌ها با زنان ایرانی، به شکل کاملاً باورپذیر و قابل‌قبول به تصویر کشیده شده است.

یکی از ویژگی‌های مهم این قسمت، درک عمیق آبیار از فضای ذهنی و فرم رمان است؛ به‌ویژه در توجه به زاویه دید و تمرکز بر ذهنیت زری، که از جنبه‌های کلیدی روایت دانشور محسوب می‌شود و نقش مهمی در شکل‌گیری روایت دارد.

همچنین، آبیار نشان می‌دهد که در بازنمایی بافت بومی و فرهنگی داستان‌ها، تلاش و دقت قابل‌توجهی دارد؛ مسئله‌ای که قبلاً در «شیار ۱۴۳» و تا حدی در «شبی که ماه کامل شد» نیز مشاهده شده است. در قسمت اول «سووشون»، او توانسته است حال‌وهوای شیراز دهه بیست و مناسبات اجتماعی آن دوران را تا حد زیادی بازتاب دهد. در برخی لحظات، گویش شخصیت‌ها می‌توانست طبیعی‌تر و واقع‌گرایانه‌تر باشد، اما این نکته در مجموع اثر تأثیر منفی قابل‌توجهی ندارد، به‌خصوص با توجه به بازی‌های روان و منسجم بازیگران و هماهنگی آن‌ها با سبک کارگردانی، که این عناصر به خوبی در کنار هم قرار گرفته‌اند.

بررسی جزئیات قسمت اول سریال سووشون

در بخش نخست، نکته دیگری که به چشم می‌خورد، تداوم علاقه‌مندی‌های شخصی نرگس آبیار در نوع روایت است. به عنوان نمونه، او مجدداً به استفاده از انیمیشن روی آورده است؛ همانند آنچه در فیلم «نفس» تجربه کرده بود. هرچند این تکنیک ممکن است برای برخی از مخاطبان که با تلفیق مدیوم‌های مختلف در سینما کمتر آشنا هستند، کمی غریب یا غیرمنتظره به نظر برسد، اما این انتخاب در راستای فضای ذهنی زری و لحن نمادگرایانه رمان قابل توجیه است. باید منتظر ماند و دید که آیا این شیوه در قسمت‌های بعدی نیز تکرار می‌شود و چه تاثیراتی در روند داستان دارد.

آبیار همچنین به کندی‌های عمدی در بخش‌هایی از رمان اشاره کرده و برای نمونه، صحنه مستی مک‌موهان، خبرنگار ایرلندی، را با زبان انگلیسی و در فضایی خاص به تصویر کشیده است. این بخش‌ها ممکن است برای برخی از مخاطبان جذاب نباشد و از دیدگاه برخی، بیش از حد طولانی یا کُند به نظر برسد.