پیرمرد بلوچ که با تمساح‌های ایران رابطه دارد؛ قهرمان محیط زیست و نگهدارنده گاندوهای باهوکلات

ملک‌دینار شجره، از بلوچ‌های باهوکلات است و محل سکونتش تا چابهار حدود صد کیلومتر فاصله دارد. او اخیراً با انتشار تصاویری که در حال غذا دادن به گاندوها است، شناخته شده است. تسنیم مدتی پیش گفتگویی با او انجام داد که در ادامه می‌خوانید. بوم‌گردی شجره، که در منطقه باهوکلات واقع شده، توسط فردی به همین نام تأسیس شده است؛ منظورمان ملک‌دینار شجره است که این روزها تصاویرش در حال تغذیه گاندوها در فضای مجازی بسیار دیده می‌شود.

ملک‌دینار اعتقاد زیادی به مهربانی و احترام با جانوران و گیاهان دارد و معتقد است «اگر رفتارهای نادرست ما با محیط اطرافمان نبود، امروز در سیستان و بلوچستان شاهد خشکسالی نبودیم». او حتی خودش وارد عمل شده و در باهوکلات بیش از بیست گاندو را با دستان خودش پرورش داده است.

گاندو، که همان تمساح پوزه‌کوتاه ساکن در منطقه جنوبی استان است، از ابتدای زندگی‌اش مورد توجه بومی‌ها قرار گرفته است. گفته می‌شود این تمساح‌ها برکت آب هستند و به همین دلیل ملک‌دینار شجره به خوبی از آن‌ها مراقبت و نگهداری می‌کند تا برکت زندگی و اطرافیانش حفظ شود. در ادامه، متن گفت‌وگوی تسنیم با این فرد را می‌خوانید.

او با بیان اینکه «۱۸ سال است که به صورت افتخاری با محیط زیست همکاری می‌کنم»، توضیح داد: در این مدت، مراقبت از گاندوها و پرندگان منطقه را بر عهده داشته‌ام و به مردم توصیه کرده‌ام که درخت‌های منطقه را قطع نکنند. اکنون نیز، طی پنج سال گذشته، با هزینه شخصی‌ام به گاندوهای باهوکلات غذا می‌دهم. زمانی که خشکسالی رخ داد، گاندوها که عموماً در میان بوته‌ها خوابیده بودند، جایی برای استراحت نداشتند. من که همواره اخبار محیط زیست را دنبال می‌کنم، متوجه شدم که این تمساح‌ها باید به درون آب بروند تا خنک شوند، زیرا در صورت کاهش آب، دمای آن‌ها بالا می‌رود.

او با ذکر این نکته که پس از پیگیری از محیط زیست، پاسخ گرفتند که «آب را به داخل رودخانه می‌فرستیم»، توضیح داد: من گفتم «هر چقدر آب هم بفرستید، پخش می‌شود داخل رودخانه»، و آن‌ها پرسیدند «چه‌کار کنیم؟»، من هم درخواست کردم «بیل مکانیکی زنجیری برای من بفرستید». پس از ارسال بیل مکانیکی، من شش ساعت آنجا کار کردم و چاله‌ای به عمق دو متر و مساحتی حدود هشتاد مترمربع حفر کردم. پس از آن، شش گاندو به آنجا آمدند و خودشان را خنک کردند. اما قبل از این ماجرا، خودم به وسط رودخانه می‌رفتم و با دست آب پمپاژ می‌کردم تا وارد برکه کوچک شود، تا شب گاندوها بیایند و بدن‌های خود را خیس کنند.

این فعال محیط زیست در ادامه گفت که این گاندوها تا پنج سال پیش، در داخل آب به شکار ماهی و قورباغه می‌پرداختند و آن‌ها را می‌خوردند. وی افزود: زمانی که خشکسالی شد و دیگر غذایی برایشان نمانده بود، نان خشک کنار آب گذاشتم، اما صبح روز بعد دیدم که آنها نخورده‌اند و متوجه شدم گوشت‌خوار هستند. پس از این، گوشت مرغ به آنها دادم و صبح که آمدم، دیدم تمام مرغ‌ها را خورده‌اند. من این کار را ادامه دادم و برای مدت‌ها سر مرغ و پای مرغ به عنوان غذا برایشان می‌بردم. پس از مدتی، پسرم و خواهرزاده‌ام آمدند و عکس گرفتند، و مردم محلی متوجه شدند که من به این گاندوها غذا می‌دهم.

او با اشاره به اینکه حدود یک تا دو ماه طول کشید تا با من آشنا شوند، گفت: این فرآیند به سادگی صورت نمی‌گیرد و نیاز به زمان دارد. چون من هر شب برای غذا دادن به آنها می‌رفتم، به من عادت کردند. زمانی که این موضوع در فضای مجازی منتشر شد و افراد از تهران، شیراز و مشهد به خانه‌ام آمدند، در زدند و پرسیدند: "پیرمردی که به گاندوها غذا می‌دهد کجاست؟" از آن پس، خانه بوم‌گردی من به محلی تبدیل شد که افراد زیادی از سراسر ایران برای دیدن گاندوها به آنجا می‌آمدند.

ملک‌دینار شجره گفت که برخی از افراد وقتی گاندوها را دیدند، به او گفتند: «آقای شجره، مراقب اینها باشید؛ ما قبلاً برای دیدن این حیوانات به کشورهای خارجی سفر کرده‌ایم.» او در پاسخ می‌گفت: «این گاندوها مربوط به دیروز و پریروز نیستند؛ بلکه بیش از ۲۰ سال است که در این برکه زندگی می‌کنند.» در آن زمان، آن افراد اظهار کردند که «ما اصلاً از وجود این گاندوها خبر نداشتیم.» پس از آن، کسانی که برای بازدید می‌آمدند، مبلغی می‌دادند تا او بتواند غذای بیشتری برای گاندوها تهیه کند. ابتدا به دنبال خرید یک فریزر رفت، چون روزانه نمی‌شد هر بار ۵۰ کیلومتر راه برود و مرغ و سر مرغ بخرد و برای گاندوها بیاورد، بنابراین نیاز به یک فریزر داشت.

او با بیان اینکه در حال حاضر هر کسی که به اینجا می‌آید، کمی کمک می‌کند تا این حیوانات غذایی داشته باشند، گفت: بعضی شب‌ها افراد برای دیدن گاندوها به اینجا می‌آیند و ۵۰ هزار تومان بابت این بازدید پرداخت می‌کنند. هر ماشینی هم که وارد می‌شود، می‌گوید: «به گاندوها غذا بدهید تا ببینیم چگونه غذا می‌خورند.» وی افزود: من معتقدم که باید این مبلغ را بگیرم چون هر هفته مرغ می‌خرم، تکه‌تکه می‌کنم و در فریزر نگهداری می‌کنم تا هر وقت گرسنه شدند یا مردم خواستند، به آن‌ها غذا دهم. برای نمونه، دیروز گروهی ۴۰ نفره آمده بودند که می‌گفتند چند روزی در کنار دریا اقامت داشتند، اما آنجا امکانات بهداشتی و حمام نداشت، در حالی که اینجا، بوم‌گردی، کاملاً مجهز به حمام و سرویس بهداشتی است. این افراد دیروز، سه نفرشان ۵۰ هزار تومان پرداخت کردند و بیشترشان پولی ندادند، اما من فشار زیادی بر آن‌ها وارد نکردم.

او در ابتدا گفت که تعداد گاندوها در ابتدای امر حدود شش عدد بوده است، اما با گذشت زمان این تعداد به ۲۶ رسیده است. او افزود که رودخانه پایین‌دست که خشک شده بود، محل انتقال این گاندوها شد. در طول دو سال گذشته، زمانی که من به این حیوانات غذا می‌دادم، خبری از مسافر یا کمک‌های مردمی نبود، اما با شروع به تخم‌گذاری و افزایش تعدادشان، این مکان نیز پرجمعیت شد و فریزر قدیمی‌ام دیگر جوابگوی نیازهای تغذیه‌ای آنها نبود. در این زمان، چند نفر از قم، به نام‌های بحری و رضوانی، شب را در خانه من گذراندند و هنگام دیدن گاندوها، نذر طبیعت کردند و یک فریزر دودری ۳۳۰ لیتری خریدند و به من دادند. اکنون با این فریزر، راحت‌تر می‌توانم به تغذیه آنها بپردازم، و باید گفت که بیشتر کمک‌ها از سوی مردم است و خبری از حمایت دولت نیست.

او همچنین بیان کرد که هم‌اکنون ذخیره آب کاهش یافته و این مقدار آبی که در اختیار دارد، بیش از دو ماه دوام نخواهد آورد. او تصریح کرد که چندین بار به محیط زیست پیشنهاد داده است که یک سیل‌بند بلند بسازند تا مشکل آب این حیوانات حل شود؛ این کار هم سنگ است و هم ماسه دارد و تنها نیازمند سیمان است که کارگرانی می‌توانند آن را در مدت حدود یک هفته بسازند. اما متأسفانه این درخواست عملی نمی‌شود. او گفت که خود در گذشته به محیط زیست قول داده است که باغ خود را نابود کند تا گاندوها را زنده نگه دارد، اما پس از کاهش آب، باغ خود را از بین برد و تنها چند درخت انبه و لیمو را نگه داشت، و بقیه درختان موز و دیگر گیاهان را به خاطر حفظ گاندوها از بین برد.

او با بیان اینکه «محلی‌ها به من می‌گفتند تو دیوانه‌ای که گاندو نگه‌داشتی»، گفت: «من به آنها پاسخ دادم، اگر من دیوانه‌ام، پس دولت هم دیوانه است که از این گاندوها حمایت می‌کند. اگر کسی گاندو را بکشد، آب خشک می‌شود و گاندو برکت آب است. این خشکسالی‌هایی که داریم، نتیجه اعمال خودمان است، چون باعث شدیم طبیعت با ما قهر کند.»

او ادامه داد: «من در طول سال چهار ماه مسافر هستم و هشت ماه دیگر که هوا گرم می‌شود، بومگردی که ساخته‌ام کارایی ندارد، چون برق اینجا ۱۸۰ ولت است و کولر گازی کار نمی‌کند. مسافرانی که می‌آیند، بدون کولر گازی نمی‌توانند اقامت کنند. من سه کنتور برق دارم، اما با این حال برق ضعیف است و نمی‌کشد. سال دوم راه‌اندازی بومگردی‌ام، کرونا آمد و کسب‌وکارم را تعطیل کردم. با اینکه چابهار مقصد زیادی برای مسافران است، اما من در بومگردی‌ام هیچ مسافری نمی‌پذیرم و فعلاً از جیب هزینه می‌کنم تا زندگی زن و بچه‌هایم را اداره کنم.»