کشف خانه موزه حسین لرزاده بزرگترین معمار معاصر ایران
کشف خانه موزه بزرگترین معمار معاصر ایران؛ تاریخ، هنر و معماری در دل تهران
کشف خانه موزه حسین لرزاده، بزرگترین معمار معاصر ایران؛ تاریخ، هنر و معماری در دل تهران
حسین لرزاده یکی از برجستهترین و شناختهشدهترین معماران معاصر ایران بود که با طراحی و ساخت بناهای تاریخی مهم در کشور، به شهرت فراوانی دست یافت. زندگی او در خانهای زیبا و منحصر به فرد در خیابان شریعتی، نمونهای است بر خلاف ضربالمثل قدیمی "کوزهگر از کوزه شکسته آب میخورد"، زیرا این خانه که خود لرزاده طراحی کرده است، در طول حیات او محل سکونت وی بوده و امروزه با عنوان "خانه موزه لرزاده" یا "خانه معماری ایران" فعالیت میکند.
در این مقاله، به بررسی معماری خانه آجری و زیبای انتهای یکی از کوچههای خیابان شریعتی در پایتخت میپردازیم، خانهای که مالک و طراح آن، حسین لرزاده، معمار برجستهای است که نقش مهمی در ساخت بناهای تاریخی ایران ایفا کرده است. بنابراین، در ادامه با ما همراه باشید.
کجاست خانه بزرگترین معمار معاصر ایران؟
خانه موزه لرزاده در خیابان شریعتی تهران، در قسمت پایینتر از بهار شیرازی و انتهای کوچه سخن واقع شده است. فاصله این خانه تا ایستگاه مترو هفتتیر حدود ۱۵ دقیقه پیادهروی است.
حکایت زندگی استاد و ساخت خانه لرزاده
پدر استاد حسین لرزاده، یکی از معماران برجسته دوره قاجار، به دلیل علاقه فراوان به هنر معماری، این هنر ارزشمند ایرانی را به فرزندش آموزش داد. حسین لرزاده در دوران کودکی و نوجوانی، مبانی طراحی و معماری را نزد پدر فرا گرفت و برای کسب مهارتهای عملی، هندسه، حساب و نقاشی را در سطح عالی گذراند. همچنین، مجسمهسازی را از استاد کمالالملک آموخت.
از جمله آثار هنری حسین لرزاده میتوان به طراحی سردر بانک شاهی (بانک تجارت کنونی) در میدان توپخانه، سردر مدرسه دارالفنون تهران، طراحی گنبد کاخ مرمر، طراحی و معماری مسجد اعظم قم و مقبره فردوسی اشاره کرد. او در طول عمر خود، طراحی و ساخت 635 مسجد و بیش از 842 بنای دیگر از جمله کاخها، مدارس، بیمارستانها، بانکها و منازل مسکونی را بر عهده داشت.
در سال ۱۳۳۰، در سن ۴۵ سالگی، حسین لرزاده خانهای با معماری اصیل ایرانی برای خانوادهاش در میان بناهای تاریخی پایتخت ساخت تا در آن زندگی کند. وی تا سال ۱۳۸۳ و تا لحظه وفات، در این خانه سکونت داشت و در آن اقامت داشت.
برنامهریزی ساختاری خانه استاد لرزاده
خانه استاد حسین لرزاده، نمونهای بینظیر از تلفیق معماری مدرن و سنتی است که با سبک و سیاق خاص او ساخته شده است. این بنای تاریخی، با عمر ۷۳ سال، ساختمانی آجری سهطبقه است که در میان ساختمانهای مرتفع تهران قرار گرفته، اما هنوز هم توجه هر رهگذر را به خود جلب میکند.
ساختمان در دو و نیم طبقه ساخته شده و نمای بیرونی آن با آجرهای سهسانتیمتری تزئین شده است. استاد، بخشهای داخلی خانه را بر اساس هنر و خلاقیت خود طراحی و بازسازی کرده است.
در داخل خانه، پنجرههای چوبی با شیشههای رنگی به چشم میخورد که در نگاه اول توجه را جلب میکند. پنجرههای ارسی سنتی که در طبقات مختلف نصب شدهاند، یکی از ویژگیهای منحصر به فرد معماری این خانه است. همچنین، استاد لرزاده در طراحی فضا، از اصول معماری سنتی ایرانی بهره گرفته و کانالهای تهویه هوای طبیعی را در نظر گرفته است، که باعث ایجاد هوای خنک و مطبوع در تمام فضاهای داخلی میشود.
داستان بازسازی و مرمت خانه بزرگترین معمار معاصر ایران
پس از وفات استاد لرزاده در سال 1383، خانه او به مالکیت شهرداری تهران درآمد و در آبان ماه همان سال به ثبت ملی رسید. پس از انجام مرمت و بازسازی، خانه موزه لرزاده در سال 1398 با نام «خانه معماری ایران» راهاندازی شد. هدف از این اقدام، آشنا کردن دانشجویان هنر و معماری و علاقهمندان به هنر معماری با آثار و هنر این معمار برجسته ایرانی بود.
فضاهای داخلی خانه لرزاده
با تبدیل خانه لرزاده به موزه، بخشهای مختلف آن بر اساس فعالیتهای استاد تقسیمبندی شده است تا آثار و زندگی او بهتر معرفی شوند. هر بخش از فضاهای خانه، که نشاندهنده روند زندگی و کارهای استاد است، به شکل جداگانه نامگذاری شده است. در میان این فضاها، میتوان به اتاق رسم، اتاق نظم (شعر) و تالار اشاره کرد. علاوه بر این، قرار است در یکی از سالنهای موزه به صورت دورهای یکی از آثار مهم استاد لرزاده به نمایش گذاشته شود. دیوارهای خانه نیز با درج زندگینامه و اشعار استاد، از جذابترین قسمتها محسوب میشوند و توجه بازدیدکنندگان زیادی را جلب میکنند.
طبقه اول خانهموزه لرزاده
در سمت راست طبقه همکف، اتاق مخصوص استاد قرار دارد که در آن فرشی زیبا پهن شده و تعدادی از مبلمان، کلاه و عصا قرار گرفته است. بر دیوار، تصویر بزرگی از او نصب شده است. معمولاً نمایشگر نصبشده روی دیوار در حال پخش فیلمی است که در آن، استاد در حال تعریف خاطرات و خواندن شعر است.
در سمت چپ طبقه اول، فضایی به نام تالار آشنایی قرار دارد. این فضا علاوه بر نمایش شجرهنامه خانوادگی استاد، محلی است برای آشنایی بازدیدکنندگان با آثار معماری او، که با تصاویری از طراحیها و معماریهای او بر دیوارها تزئین شده است.
طبقه بالای ساختمان لرزاده
در تالار طبقه دوم، که در طی بازسازی به عنوان «تالار بنا» نامگذاری شده است، مجموعهای از نقشهها، اسناد و طرحهای استاد لرزاده نگهداری میشود که به معرفی مسجد سپهسالار میپردازد. علاوه بر پنجرههای ارسی زیبا در این طبقه، کفپوشهای موزائیک دو رنگ نیز گواه ذوق و استعداد معمار است.
طبقه سوم خانه موزه لرزاده
بخش جذاب خانه، طبقه سوم است که در زمان زندگی خانواده لرزاده، به عنوان گلخانه طراحی شده بود. حتی در فصل زمستان، نور خورشید تمام فضای آن را روشن میکرد و ردیف گلدانهای بزرگ در نسیم ملایم باد، به آرامی حرکت میکردند.
زیرزمین منزل لرزاده
فضای زیرزمین ساختمان، که یکی از بخشهای محبوب خانه محسوب میشود، با عنوان بخش کودک شناخته میشود. در این قسمت، قرار است برنامهها و نشستهای سرگرمکنندهای برای کودکان در طول سال و مناسبتهای گوناگون برگزار شود.
در نهایت
در این مقاله، به بررسی داستان معماری، مرمت و فضاهای داخلی خانه لرزاده، بزرگترین معمار معاصر ایران، پرداخته شده است. نمای بیرونی خانه موزه لرزاده تا حدی شباهتهایی با خانههای قدیمی شهر تهران دارد، اما تفاوت اصلی آن در طراحی داخلی و روح هنری معماری نهفته است که این فضا را از دیگر خانهها متمایز میکند.
