بازگشت جشنواره فجر به فیاپف؛ گامی بزرگ در اعتبار جهانی
بازگشت جشنواره جهانی فیلم فجر به فیاپف و ارتقای اعتبار بین‌المللی سینمای ایران
بازگشت جشنواره جهانی فیلم فجر به فیاپف، اعتبار بین‌المللی و جایگاه جهانی سینمای ایران را تقویت می‌کند.
یازده سال پیش، سازمان سینمایی تصمیم گرفت جشنواره‌ای مستقل با عنوان جشنواره جهانی فیلم فجر برگزار کند. این تصمیم پس از سال‌ها بررسی در سال ۱۳۹۳ عملیاتی شد، زمانی که سازمان سینمایی با توجه به قوت گرفتن بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر، قاطعانه تصمیم گرفت این بخش را جداگانه و مستقل برگزار کند. هدف این جشنواره از ابتدا، مطرح شدن در سطح جهانی و دستیابی به جایگاه بین‌المللی بود و با همین امید، مسیر خود را آغاز کرد.
در طول برگزاری دوره‌های مختلف این جشنواره، همواره درباره ماهیت آن بحث‌هایی مطرح شده است. آزمایش‌ها و تصمیم‌گیری‌های مربوط به تلفیق یا جدایی این جشنواره، با دقت و آرامش صورت گرفت؛ به طوری که در چهار دوره اولیه، حتی دبیر مستقل برای آن انتخاب نشد و دبیر جشنواره ملی فیلم فجر، مسئولیت دبیری بخش بین‌الملل را بر عهده داشت.
در هر دوره، مخالفان معتقد بودند این جشنواره بی‌معنی است و خواهان بازگشت آن به جشنواره فیلم فجر بودند، در حالی که موافقان با هر بار برگزاری، از نتایج و موفقیت‌های خود سخن می‌گفتند و بر جدایی تأکید داشتند. با گذر زمان و فراز و نشیب‌هایی، هرچند دستاوردهای جزئی حاصل شد، تا اینکه در دولت سیزدهم، رئیس وقت سازمان سینمایی حکم بر برگزاری همزمان این دو جشنواره داد.
محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی، با تشکر از اقدامات گذشته، تصمیم تلفیق جشنواره جهانی و ملی را اقدام درستی دانست و اظهار داشت:
«دوستانی که بنیان‌گذار این جشنواره بودند، مسیر نادرستی نرفته بودند، اما کاهش موفقیت در حوزه بین‌الملل باعث شد در نهایت تصمیم جمعی بر تلفیق این دو گرفته شود.»
این تصمیم، تلاش‌های صورت‌گرفته برای ثبت جشنواره جهانی فیلم فجر در فدراسیون بین‌المللی انجمن تهیه‌کنندگان فیلم (فیاپف) را بی‌نتیجه گذاشت.
پس از گذشت چهار سال، اکنون سازمان سینمایی تصمیم گرفته است مجدداً به عضویت فیاپف درآید. این اقدام نه تنها نشان‌دهنده خواست مدیران سینمایی برای استقلال جشنواره است، بلکه اعتبار جدیدی برای سینمای ایران به همراه خواهد داشت. پذیرش مجدد این جشنواره در فیاپف، فرصت قرار گرفتن در فهرست جشنواره‌های معتبر جهانی را فراهم می‌کند. در این راستا، با محمدمهدی عسگرپور، نماینده سینمای ایران و قرار است در نشست مجمع عمومی فیاپف در زمان رأی‌گیری برای جشنواره جهانی فیلم فجر شرکت کند، گفت‌وگویی انجام شد.
محمدمهدی عسگرپور، که به عنوان نماینده سینمای ایران در نشست سالانه فدراسیون بین‌المللی انجمن تهیه‌کنندگان جهان در فستیوال کن حضور دارد، این نشست را نتیجه درخواست سازمان سینمایی و اقدام اخیر آن در ارسال درخواست به فیاپف دانست. وی در توضیح روند شکل‌گیری این موضوع گفت:
«یکی از وظایف اصلی فیاپف، اعتباربخشی به جشنواره‌های بین‌المللی است. در این فدراسیون، کمیته‌ای مخصوص امور جشنواره‌ها وجود دارد که جشنواره‌ها بر اساس معیارهای رقابتی، غیررقابتی، موضوعی و غیرموضوعی دسته‌بندی می‌شوند.»
در غیاب نظام رده‌بندی، جشنواره‌ها بر اساس معیارهای کیفی ارزیابی و اعتبارسنجی می‌شوند.
عسگرپور با اشاره به تغییر در ساختار اعتبارسنجی فیاپف اظهار می‌کند که پیش‌تر جشنواره‌ها بر اساس رده‌های A و B دسته‌بندی می‌شدند، اما در سال‌های اخیر این روال تغییر یافته است. بر این اساس، هر جشنواره‌ای که قصد دارد در یکی از این بخش‌ها قرار گیرد و از طرف فیاپف گواهی‌نامه و اعتبار دریافت کند، باید پرونده‌اش در بخش امور جشنواره‌های فدراسیون مورد ارزیابی قرار گیرد و در نهایت در مجمع عمومی رأی‌گیری شود. در صورتی که اکثریت آرا در مجمع به نفع جشنواره باشد، اعتبار مورد نظر برای آن صادر می‌شود.
رئیس هیأت رئیسه خانه سینما، این تحولات در ساختار فیاپف را دلیلی قوی برای ارزیابی کیفی جشنواره‌ها می‌داند. وی توضیح می‌دهد که بر اساس همین روند، برخی جشنواره‌ها پس از برگزاری چند دوره، درخواست خود را به فیاپف ارائه می‌دهند تا کیفیت برگزاری آنها نیز مورد بررسی قرار گیرد.
بر اساس قانون فیاپف، هر نوع تغییر باید مورد تصویب قرار گیرد.
او در ادامه توضیح می‌دهد:
«یکی از موضوعاتی که باید در مجمع عمومی تصویب شود، تغییرات است. زمانی که جشنواره‌ها در فیاپف تایید و در تقویم آن ثبت می‌شوند، نمی‌توانند تغییرات زمانی یا آیین‌نامه‌ای داشته باشند. در صورت نیاز به تغییر، باید این موضوع به فیاپف اعلام شود و پس از بررسی، یا تصویب می‌شود یا رد می‌گردد. در غیر این صورت، جشنواره از فدراسیون خارج می‌شود. این قانون حتی در موارد اضطراری که نیاز به جابجایی زمان برگزاری باشد، اعمال می‌شود و باید به فدراپف اطلاع داده شود و از طرف آن بررسی و تایید گردد.»
جشنواره‌های فیاپف در قالب یک تقویم تاریخی قرار دارند.
عسگرپور بیان می‌کند: «این قانون به منظور جلوگیری از تداخل تاریخ‌ها با جشنواره‌های دیگر وضع شده است. در واقع، یکی از اصول مهم در فیاپف این است که هر جشنواره ثبت‌شده نمی‌تواند قبل از تاریخ مقرر خود برگزار شود، مگر اینکه مجوز لازم از جشنواره دیگر دریافت کرده باشد. این محدودیت یکی از قواعد اصلی در تقویم جشنواره‌های فیاپف است و تمامی جشنواره‌های عضو در فدراسیون ملزم به رعایت آن هستند.»
تصمیم برگزاری همزمان جشنواره جهانی از فیاپف کنار گذاشته شد.
عسگرپور درباره تصمیم تغییر زمان برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر که در دولت سیزدهم و بر اساس تصمیم مسئولان وقت وزارت ارشاد اتخاذ شد، گفت:
«پیش‌تر، این جشنواره بدون اطلاع قبلی به فیاپف و بر اساس تصمیم مسئولان ارشاد، زمان برگزاری آن تغییر یافت و همزمان با جشنواره ملی فجر برگزار شد. در نتیجه، ما از فدراسیون خارج شدیم. بنابراین، مجدداً درخواست ثبت جشنواره را به فیاپف ارائه داده‌ایم.»
در آذرماه، تنها زمانی بود که تقویم فدراسیون خالی از رویدادهای مهم بود.
در رابطه با زمان جدید اعلام شده توسط رئیس سازمان سینمایی برای برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر، او اظهار داشت:
«در دوره اخیر، جشنواره جهانی فیلم فجر کمی پس از برگزاری جشنواره فیلم کن برگزار شد، که این تاریخ مورد تایید فیاپف نیز قرار گرفته بود. اما مدیران سازمان سینمایی فعلی پس از بررسی‌های لازم، به این نتیجه رسیدند که این زمان مناسب برای برگزاری جشنواره نیست.»
او افزود:
«بنابراین، در پی یافتن تاریخ دیگری برای برگزاری جشنواره بودند. تنها گزینه موجود در جدول فیاپف، اواخر آبان و اوایل آذرماه بود؛ هرچند این تاریخ معایب و مزایای خاص خود را دارد. بر همین اساس، درخواست تغییر تاریخ به فیاپف ارائه شد. پس از مدت زمانی برای بررسی و تایید، نتیجه این درخواست در نشست سالانه مجمع عمومی فیاپف در فستیوال کن اعلام خواهد شد.»
تصمیم گرفته شد که جشنواره‌ای مستقل برگزار گردد.
عسگرپور در واکنش به سوالی درباره درخواست سازمان سینمایی از فیاپف برای حضور در این فدراسیون، اظهار داشت:
«به نظر می‌رسد با تلاش‌های سازمان سینمایی برای هماهنگی با فیاپف، هدف برگزاری مستقل جشنواره بین‌المللی فجر همچنان حفظ خواهد شد.»
پذیرش فیاپف، اعتبار بین‌المللی در سطح کن و برلین
در پایان، محمدمهدی عسگرپور این رویداد را بسیار مهم دانست و نتیجه مجمع عمومی را رویدادی بزرگ برای سینمای ایران توصیف کرد. وی افزود:
«در صورت تأیید تاریخ برگزاری توسط فیاپف، جشنواره جهانی فیلم فجر به یکی از معتبرترین جشنواره‌های جهانی تبدیل خواهد شد. این اعتبار، این رویداد را در کنار ۱۵ جشنواره معتبر جهانی مانند کن، برلین، ونیز، کارلووی واری و دیگران قرار می‌دهد. این موفقیت بزرگ، افتخاری برای سینمای کشورمان خواهد بود.»
پرونده جشنواره جهانی فیلم فجر در فیاپ ثبت شده است.
در حاشیه فستیوال کن، نماینده ایران برای شرکت در نشست سالانه فیاپ عازم این رویداد می‌شود.
رائد فریدزاده، رئیس سازمان سینمایی، روز گذشته بار دیگر از درخواست ثبت جشنواره جهانی فیلم فجر در فیاپ خبر داد. وی افزود که در نشست سالانه این فدراسیون که در حاشیه فستیوال کن برگزار می‌شود، موضوع جشنواره جهانی فیلم فجر نیز مطرح خواهد شد.
رئیس سازمان سینمایی، محمدمهدی عسگرپور را به عنوان نماینده ایران برای حضور در این نشست معرفی کرده و اعلام نمود که درخواست برگزاری این جشنواره در اوایل آذرماه به فیاپ ارائه شده است. این درخواست به صورت رسمی در این نشست بررسی خواهد شد و نتیجه آن اعلام خواهد شد.
فریدزاده همچنین تصریح کرد که علی‌رغم انتظار برای دریافت پاسخ، فعالیت‌های مربوط به جشنواره ادامه دارد و روند برگزاری آن در حال انجام است. او گفت:
«سایت جشنواره راه‌اندازی شده و در حال ثبت‌نام آثار هستیم. همچنین، دبیر جشنواره پس از انجام بررسی‌های لازم، انتخاب و اطلاع‌رسانی خواهد شد.»
سعی‌های میرکریمی برای به ثبت رساندن جشنواره در فیاپف
آنها باور داشتند که این صرفاً یک توهم است.
رضا میرکریمی، که بیشترین مسئولیت دبیرگری در جشنواره جهانی فیلم فجر را بر عهده داشته است، چهار سال پیش با شنیدن خبر پیوستن این جشنواره به فیاپف، ابراز خوشحالی کرد و گفت:
«من چند سال برای این جشنواره تلاش کردم. از همان ابتدا معتقد بودم که می‌توانیم یکی از معدود فستیوال‌های معتبر و برتر جهان باشیم و در جمع 15 فستیوال برتر رقابتی قرار بگیریم.»
او حضور جشنواره در فیاپف را عبور از مرحله‌ای دشوار توصیف کرده و افزود:
«برای کسانی که با این حوزه آشنا نیستند، باید بگویم که در دنیا نزدیک به ده هزار جشنواره وجود دارد. پس وقتی می‌گوییم فجر در جمع 15 جشنواره برتر است، یعنی توانسته‌ایم از هفت خان سخت ارزیابی عبور کنیم تا به این جایگاه برسیم. این موفقیت مسئولیت ما را برای حفظ این استاندارد و ادامه آن سنگین‌تر می‌کند و این موفقیت را به جامعه سینمایی تبریک می‌گویم.»
میرکریمی در همان سال توضیح داد که پیوستن به فیاپف فرآیندی زمان‌بر است. او گفت:
«من سه سال نماینده فیاپف در ایران بودم و با رایزنی‌های مختلف، این ارزیابی‌ها انجام شد که خوشبختانه بیشتر آنها مثبت بود. تنها اختلاف نظر ما درباره زمان برگزاری جشنواره بود که با تغییر در زمان برگزاری حل شد و جشنواره توانست ثبت شود.»
او همچنین اشاره کرد که پیوستن به فیاپف در ابتدا برای او و گروهش تصور خیالی بود:
«بسیاری از منتقدان معتقد بودند که این فقط یک خیال است و هرگز محقق نخواهد شد. مشکل اصلی ما زمان برگزاری بود، اما حالا با تغییر زمان، این موضوع حل شد و ثابت شد حرف‌هایی که می‌زدیم درست بوده است.»
در پایان، میرکریمی اظهار داشت:
«واقعا از این موفقیت خوشحالم، چون وقتی یک رویداد فرهنگی به صورت منظم و مستمر بیش از سی سال برگزار می‌شود، تبدیل به میراث فرهنگی و آیینی می‌شود. باید از آن محافظت کرد، چون دیگر متعلق به یک نسل نیست. حالا که جزو 15 فستیوال برتر دنیا قرار گرفته‌ایم، باید مسئولیت سنگینی بر عهده داریم و این موضوع کار ما را در آینده دشوارتر می‌کند.»
