برند فیلم صدثانیه‌ای ایران به جهان صادر شد!
طراحان می‌گویند: هدف از طرح فیلم‌های صدثانیه‌ای، تنها ساخت فیلم در این زمان نبود، بلکه خلق اثر هنری در قالبی کوتاه و تاثیرگذار بود. اما ماجرا از چه قرار است؟
گزاره۲۴، نوشته محمدعرفان صدیقیان | بهنام بهادری، فیلمساز ایرانی است که سال‌ها در حوزه هنری فعالیت داشته است. در طول این سال‌ها، او سمت‌های متعددی را بر عهده گرفته است، اما یکی از مهم‌ترین دستاوردهای او، در دوره حضورش در حوزه هنری، پیشنهاد راه‌اندازی یک جشنواره جدید بود که تحول بزرگی در سینمای ایران و جهان ایجاد کرد. این ایده، ۱۴ سال پیش شکل گرفت و برگزاری جشنواره فیلم‌های صد ثانیه‌ای، که نام آن به ایران پیوسته است، نقطه عطفی در عرصه فیلم کوتاه محسوب می‌شود.
در حال حاضر، همزمان با برگزاری چهاردهمین دوره این جشنواره در پردیس ملت، با بنیان‌گذار آن گفتگو کردیم تا از مراحل شکل‌گیری و توسعه این رویداد مطلع شویم. بهادری با نگاهی نوستالژیک به روزهای آغازین فعالیتش در حوزه هنری بازمی‌گردد و داستان را از ابتدا روایت می‌کند. هرچند او دیگر در هیئت داوران و مسئولان جشنواره حضور ندارد، اما همچنان با نگرانی و دلسوزی درباره نقاط ضعف و قوت آن صحبت می‌کند و بر اهمیت برگزاری این رویداد تأکید دارد.
این جشنواره امروز یکی از رویدادهای معتبر در حوزه فیلم کوتاه است. ایده اولیه برپایی آن چگونه شکل گرفت؟
ایده برگزاری جشنواره فیلم‌های صد ثانیه‌ای در اوایل دهه هشتاد، زمانی که من در حوزه هنری فعالیت می‌کردم، مطرح شد. در آن زمان، تولید فیلم در حوزه هنری کاهش یافته بود و بسیاری از نیروهای فعال در این حوزه، حوزه هنری را ترک کرده بودند. من به عنوان نماینده حوزه هنری در محافل فیلم کوتاه و جشنواره‌ها شرکت می‌کردم و خود نیز فیلمسازی کوتاه انجام می‌دادم، بنابراین وارد دفتر تولید فیلم در کرج شدم و در آنجا ایده این نوع جشنواره را ارائه دادم.
چرا نام «صدثانیه» برای این جشنواره انتخاب شد؟
ایده نام‌گذاری از یک بیت شعر ایرانی نشأت گرفت: «چون که صد آمد نود هم پیش ماست». در فرهنگ ایرانی و جهانی، عدد صد نماد کامل بودن است و این مفهوم در فرهنگ ما جایگاه خاصی دارد. علاوه بر این، در سطح بین‌المللی نیز عدد صد به عنوان نمادی از کامل بودن و جامعیت شناخته می‌شود. هدف من این بود که فیلم‌های صد ثانیه‌ای، نه تنها به لحاظ زمانی، بلکه از نظر محتوا و معنا، در قالبی کامل و مستقل ارائه شوند؛ یعنی فیلم‌هایی که در زمان صد ثانیه، داستان، پیام و ساختار مشخصی داشته باشند و بتوانند به عنوان یک اثر مستقل شناخته شوند، نه صرفاً نسخه کوتاه‌تر فیلم‌های بلند.
در آن زمان، استقبال از این ایده چگونه بود؟
در سال ۱۳۸۲، اینترنت و شبکه‌های مجازی هنوز به شکل امروزی توسعه نیافته بودند و پلتفرم‌های آنلاین برای انتشار فیلم وجود نداشتند. بنابراین، تصور و تبلیغ این نوع جشنواره بسیار نوآورانه و جدید بود. وقتی ایده را مطرح کردم، بسیاری متعجب شدند، چون موضوع تازه‌ای به حساب می‌آمد. با همکاری دوستان در حوزه هنری کرج، سه دوره این جشنواره در آن منطقه برگزار شد. پس از آن، حوزه هنری استان تهران این رویداد را ادامه داد و از دوره چهارم در تهران برگزار شد. در ادامه، جشنواره گسترش یافت و از دوره ششم، بخش بین‌المللی آن راه‌اندازی شد.
روند توسعه و بین‌المللی شدن جشنواره چگونه پیش رفت؟
در دوره ششم، جشنواره هنوز جایگاه جهانی پیدا نکرده بود و در عرصه بین‌المللی شناخته نشده بود. در ابتدا، با همکاری چند کشور مانند ترکیه، جمهوری آذربایجان و گرجستان، بخش بین‌الملل جشنواره شکل گرفت. در این مسیر، ورک‌شاپ‌ها و تعاملات زیادی صورت گرفت و تلاش شد تا این رویداد در سطح جهانی شناخته شود. خوشبختانه، پس از مدتی، جشنواره به عنوان یک برند معتبر شناخته شد و در فستیوال‌های بین‌المللی مختلف، بخش فیلم‌های صد ثانیه‌ای برگزار شد. کشورهای دیگری مانند پاکستان، هند، دانمارک و آمریکا، این ایده را در قالب جشنواره‌های خود ادامه دادند. من در این مسیر، با مدیران برگزاری این جشنواره‌ها در تماس بودم و همکاری‌های خوبی شکل گرفت.
به عنوان یک فیلمساز، چه تعریفی از فیلم صد ثانیه‌ای دارید؟
یک فیلم صد ثانیه‌ای باید چند ویژگی کلیدی داشته باشد. ساختار روایت و موضوع باید متناسب و منسجم باشد. این نوع فیلم‌ها، خلاصه‌ای از یک اثر بلند نیستند، بلکه ساختاری جداگانه دارند که از شروع، میانه و پایان تشکیل شده است. مهم‌تر این است که فیلم صد ثانیه‌ای باید پیام مشخص و قابل انتقالی داشته باشد و بتواند در این مدت کوتاه، مفهوم و احساس مورد نظر را به مخاطب منتقل کند.
آیا ماهیت و هدف اولیه این جشنواره همچنان حفظ شده است؟
از زمان آغاز در سال ۱۳۸۲ تاکنون، تعداد زیادی فیلم صد ثانیه‌ای ساخته شده است. اما یکی از مشکلات رایج، تقلید و کپی‌کاری بین فیلمسازان است که ممکن است منجر به شباهت موضوع‌ها و محتوا شود. بهترین آثار، آن‌هایی هستند که با نوآوری و خلاقیت، در بیان و تکنیک متفاوت عمل می‌کنند. یک فیلم خوب صد ثانیه‌ای باید نه تنها در مدت زمان محدود، بلکه در انتخاب موضوع، محتوا و تکنیک، هوشمندانه عمل کند. اگر موضوع مناسب باشد اما تکنیک ضعیف باشد، اثر نهایی ممکن است رضایت‌بخش نباشد. در نهایت، خلاقیت و نوآوری، کلید موفقیت در این حوزه است و باید آثار در عین کوتاهی، ارزش هنری و فکری داشته باشند.
آیا اهداف اولیه جشنواره در دوره‌های اخیر محقق شده است؟
من در سه دوره نخست، دبیر این جشنواره بودم و در دوره‌های بعدی نیز نقش اجرایی داشتم. هدف من این بود که این رویداد به عنوان محفلی برای نمایش فیلم‌های کوتاه و صد ثانیه‌ای باقی بماند و سطح کیفی آن حفظ شود. اما متأسفانه، در دوره‌های اخیر، شاهد تغییراتی در اهداف و ماهیت جشنواره هستیم. برای مثال، امسال بخشی از جشنواره به فیلم‌های سه دقیقه‌ای اختصاص یافته است، که با هدف اولیه فاصله دارد. همچنین، ارتباط با فیلمسازان داخلی و خارجی کم‌رنگ‌تر شده و دیگر خبری از تعاملات فعال بین‌المللی نیست. به نظر می‌رسد این رویداد، مسیر رو به زوال را در پیش گرفته است و امیدوارم در آینده، این جشنواره به مسیر اصلی خود بازگردد. متأسفانه، فضای فیلمسازی و جشنواره‌ها در کشور، به سمت رانتی شدن و بی‌توجهی به اصل هنر و خلاقیت سوق یافته است که نیازمند توجه و اصلاح است.
