رشد فیلم‌های کمدی در سینمای ایران؛ فرصت یا تهدید؟
رشد چشمگیر فیلم‌های کمدی در سینمای ایران؛ فرصت یا تهدید برای تنوع و کیفیت هنر سینما؟
رشد فیلم‌های کمدی در سینمای ایران، فرصت یا تهدیدی برای تنوع و کیفیت هنر سینما؟ بررسی تأثیرات اقتصادی و فرهنگی روند غالب در صنعت سینما.
در سال‌های پس از شیوع کرونا، بسیاری بر این باور بودند که سینما رفتن به عنوان یک فعالیت جمعی به طور کلی از بین خواهد رفت. اما در این دوران، فیلم‌های کمدی توانستند سینماهای ایران را نجات دهند و فروش گیشه را چندین برابر قبل افزایش دهند. این موفقیت چشمگیر در فروش فیلم‌های کمدی باعث شد که در دو سال اخیر، سینماها فرصت کمتری برای اکران فیلم‌های دیگر ژانرها داشته باشند و سرمایه‌گذاری‌ها نیز بیشتر به سمت فیلم‌های کمدی متمایل شود. این روند برخلاف وضعیت شبکه نمایش خانگی است، چرا که در این مدت، اکثر آثار پرمخاطب در پلتفرم‌های VOD، در ژانر اجتماعی ساخته شده‌اند.
خرید لینک دائمی و ارزان از سایت‌های معتبر، مشاهده نمایید.
خواست و نیاز افراد به شادی
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلایل استقبال گسترده از فیلم‌های کمدی را می‌توان نیاز مردم به طنز و شادی در مواجهه با چالش‌های روزمره جامعه دانست. سینما به عنوان مکانی برای سرگرمی و فرار از دغدغه‌های زندگی، نقش مؤثری در تقویت روحیه مثبت در جامعه ایفا می‌کند. علاوه بر این، سینما همچنان یکی از ارزان‌ترین گزینه‌های تفریحی است و بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند این فرصت کم‌نظیر را صرف تماشای فیلم‌های کمدی کنند، به جای اختصاص وقت به فیلم‌های اجتماعی یا عمیق‌تر و تفکری.
اثرهای مثبت در صنعت فیلم و سینما
برخی کارشناسان که معتقدند دولت نباید در گیشه سینماها دخالت کند، بر این باورند که تسلط ژانر کمدی بر صنعت سینما می‌تواند از جنبه‌های مختلفی مفید باشد. این روند موجب افزایش فروش و درآمدزایی برای سینماها و تولیدکنندگان، و همچنین رونق اقتصادی این حوزه هنری-صنعتی می‌شود. علاوه بر این، رشد این ژانر با توجه به حجم بالای تراکنش‌ها، می‌تواند راه را برای کشف استعدادهای جدید در حوزه کارگردانی، نویسندگی و سایر زمینه‌ها هموار سازد؛ امری که در چند فیلم کمدی طی دو سال اخیر شاهد آن بوده‌ایم.
با این حال، تمرکز بیش از حد بر فیلم‌های کمدی ممکن است منجر به کاهش تنوع ژانرها و تضعیف سایر بخش‌های سینما شود؛ اتفاقی که در ماه‌های اخیر باعث شده است که سایر گونه‌های سینمایی تنها حدود ۲۵ درصد از فروش گیشه را تشکیل دهند. این وضعیت می‌تواند به کاهش کیفیت کلی سینما، نارضایتی بخش قابل توجهی از تماشاگران، تکراری شدن سوژه‌ها، کاهش خلاقیت در تولیدات کمدی، و همچنین از بین رفتن نگاه جهانی به فیلم‌های اجتماعی سینمای ایران و جایگزینی آن با فیلم‌های زیرزمینی منجر شود.
موانع و آثار منفی احتمالی
با وجود این، بسیاری از کارشناسان حوزه سینما، که بخش عمده‌ای از آنان را تشکیل می‌دهند، نسبت به وضعیت فعلی و آینده صنعت سینما ابراز نگرانی می‌کنند. آنان بر این باورند که تمرکز زیاد بر فیلم‌های کمدی ممکن است منجر به کاهش تنوع ژانرها و تضعیف دیگر بخش‌های سینما شود؛ مسأله‌ای که در ماه‌های اخیر در سینمای ایران قابل مشاهده است و باعث شده است که سایر گونه‌های فیلم، به جز کمدی، تنها ۲۵ درصد از فروش گیشه را تشکیل دهند. کمبود آثار جدی در ژانرهای اجتماعی و دیگر گونه‌ها می‌تواند به کاهش کیفیت کلی سینما و نارضایتی بخش قابل توجهی از تماشاگران منجر شود. علاوه بر این، تکراری شدن موضوعات و کاهش خلاقیت در تولیدات کمدی نیز به وضوح دیده می‌شود. لازم است یادآور شد که سینمای ایران در جهان بیشتر به خاطر تولیدات اجتماعی‌اش شناخته می‌شود و اگر روند فعلی ادامه یابد، ممکن است نگاه جهان به سینمای ایران تغییر کرده و به سمت آثار زیرزمینی سوق پیدا کند که هر روز بر تعداد تولیدات آن‌ها افزوده می‌شود.
اثرگذاری بلندمدت بر فرهنگ و هنر
علاوه بر موارد ذکر شده، بسیاری بر این باورند که چالش‌ها و اثرات بلندمدت روند تک‌ژانری شدن سینما، بیش از تأثیرات فعلی آن است. این روند ممکن است تأثیرات عمیقی بر فرهنگ و هنر جامعه بگذارد، به گونه‌ای که غفلت از موضوعات اجتماعی، تاریخی و فلسفی در سینما می‌تواند منجر به سطحی‌گرایی در فرهنگ عمومی و سلایق هنری شود. در نتیجه، سینما دیگر قادر نخواهد بود به عنوان آینه‌ای از جامعه، تنوع و عمق خود را حفظ کند. از طرف دیگر، تمرکز بیش از حد بر جنبه سرگرمی و نادیده گرفتن ابعاد کیفی سینما، در نهایت منجر به کاهش کیفیت تولیدات در عرصه‌هایی مانند نمایش خانگی، تلویزیون و حتی سطح دیدگاه هنری و فرهنگی مخاطبان خواهد شد.
سیاست‌های حمایتی در قالب چندپارگی تصمیمات نهادهای موازی قرار گرفته است.
بدون تردید، برای جلوگیری از پیامدهای منفی که ممکن است تداوم روند تک‌ژانری شدن سینما به همراه داشته باشد، لازم است سیاست‌های حمایتی موثری در زمینه تولید و اکران فیلم‌های متنوع اجرا شود. اگرچه سینمای ایران نشان داده است که اتخاذ سیاست کلی واحد در این حوزه به دلیل چندپارگی تصمیم‌گیری در نهادهای فرهنگی مختلف، نتیجه‌بخش نیست و هر سازمان بر اساس سیاست‌های خود تصمیماتی را اتخاذ می‌کند که عمدتاً به نفع منافع خود است. با این حال، به نظر می‌رسد که لازم است وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره جدید، ضمن مشورت و هم‌اندیشی با نهادهای فعال در حوزه سینما، نقش هر یک در این مسیر را مشخص کند. در این راه، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، برقراری تعادل میان تصمیمات حمایتی و منافع بخش خصوصی است، زیرا این تعادل ممکن است به سرعت بر هم بخورد و در این زمینه، بخش دولتی تجربه و تبحر قابل توجهی دارد.
یکی دیگر از مشکلات در مسیر ایجاد تعادل در سینما، وضعیت اکران است که با مخاطب، به عنوان مشتری، سر و کار دارد. تولید فیلم‌های باکیفیت در ژانرهای مختلف، در صورتیکه نتواند مخاطب را جذب کند، بی‌فایده است؛ نمونه آن در دو سال گذشته، فیلم‌هایی در حوزه اجتماعی و دفاع مقدس ساخته شد که مجموع فروش آن‌ها حتی به یک دهم هزینه تولیدشان نرسید. در این مسیر، واضح است که وزارت ارشاد باید اجازه بیشتری به سینماگران بدهد تا در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی، دفاع مقدس و حتی کمدی‌هایی که بر پایه رقص و آواز نیست، سوژه‌های مخاطب‌پسندتر را مورد توجه قرار دهند. همچنین، لازم است نهادهایی مانند صدا و سیما، حوزه هنری، سازمان اوج و دیگر سازمان‌های مرتبط، ترغیب شوند تا در کنار سینما فعالیت کنند و همکاری‌های موثرتری داشته باشند.
برای مشاهده سایر مطالب مرتبط با هنرمندان، می‌توانید از سرویس هنر و رسانه بهره‌مند شوید. همچنین، دنبال کردن صفحات اینستاگرام مربوطه، راهی مناسب برای دریافت جدیدترین اخبار و مطالب است.
