منشور کوروش کبیر به‌عنوان اولین منشور حقوق بشر جهانی در یونسکو تایید شد: نماد احترام به تنوع فرهنگی و میراث ایرانی

در یک رویداد تاریخی که دقایقی پیش، در تاریخ ۶ نوامبر ۲۰۲۵ (۱۵ آبان ۱۴۰۴) در صحن چهل‌وسومین کنفرانس عمومی یونسکو در سمرقند برگزار شد، «منشور کوروش کبیر» به عنوان یکی از نخستین منشورهای حقوق بشر جهان که بر احترام به تنوع فرهنگی تأکید دارد، به رسمیت شناخته و مورد تأیید کشورهای عضو یونسکو قرار گرفت. این اتفاق مجدداً جایگاه بین‌المللی ایران در پاسداشت میراث انسانی و ارزش‌های جهانی را برجسته کرد.

این قطعنامه که در جلسه امروز با اجماع تصویب شد، منشور کوروش را «سندی بنیادین در تاریخ تمدن بشری» و «نخستین نمونه مکتوب اصول آزادی، عدالت، مدارا و احترام به تنوع فرهنگی» توصیف می‌کند. بر اساس این تصمیم، یونسکو موظف است آموزه‌های منشور کوروش را در برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و حقوق بشری خود تقویت کند.

این رویداد هم‌زمان با برگزاری در سمرقند، جایی که دکتر احمد پاکتچی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران، و دکتر حسن فرطوسی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، با حمایت کامل دکتر حسین سیمایی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس کمیسیون ملی یونسکو در ایران، تلاش‌های مستمر خود را برای طرح و تصویب این سند به کار گرفتند، اعلام شد.

علاوه بر ایران، کشورهای مصر، عراق، کلمبیا، هند، نیجریه، الجزایر، پاکستان، بنگلادش، کنیا، سنگال، ارمنستان و لهستان نیز در روز ۶ نوامبر حمایت خود را از تصویب منشور کوروش به عنوان نخستین منشور حقوق بشر و بیان تنوع فرهنگی نشان دادند.

هدف این ابتکار، تأکید بر ارزش‌های جهانی نهفته در این سند تاریخی، از جمله مدارا، عدالت و احترام به تنوع فرهنگی و مذهبی است. همچنین، این اقدام در راستای مأموریت یونسکو برای ترویج صلح، گفت‌وگوی بین‌فرهنگی و پاسداشت میراث انسانی صورت گرفته است و با اهداف توسعه پایدار، به‌ویژه اهداف شماره ۱۶ (صلح، عدالت و نهادهای قوی) و شماره ۱۷ (مشارکت برای تحقق اهداف)، هم‌راستا است؛ چراکه اصول منشور کوروش بر ترویج جامعه‌ای فراگیر و مبتنی بر همکاری فرهنگی تأکید دارد.

این قطعنامه، که به‌طور مشترک توسط ایران و تاجیکستان ارائه شد، بر اهمیت جهانی منشور کوروش تأکید کرده و از مدیرکل یونسکو می‌خواهد اصول آن را در برنامه‌های مرتبط با عدالت، حقوق بشر و گفت‌وگوی بین‌فرهنگی به کار گیرد. همچنین، از دولت‌ها خواسته شده است تا در افزایش آگاهی جهانی درباره ارزش‌های این سند تاریخی تلاش بیشتری کنند.

در جریان این رویداد در سمرقند، دکتر حسن فرطوسی اظهار داشت: تصویب این قطعنامه، تنها یک موفقیت ملی نیست، بلکه تأییدی جهانی بر این واقعیت است که احترام به انسان و تنوع فرهنگی، ریشه در تمدن ایرانی دارد و به جهان معرفی شده است.

این نخستین باری است که یک سند باستانی ایرانی در سطح جهانی به عنوان منشوری مرتبط با حقوق بشر شناخته می‌شود. اکنون، پس از بیش از ۲۵ قرن، منشور کوروش در یکی از بزرگ‌ترین مجامع جهانی به صدا درآمده است؛ پیام‌اش روح همزیستی، احترام به تنوع فرهنگی و حقوق بشر است.