بیوگرافی کامل محمدرضا شجریان؛ زندگی، همسران، آثار و لحظه وداع با خسرو آواز ایران

محمدرضا شجریان، متولد اول مهر ۱۳۱۹ در شهر مشهد، هنرمند و خواننده‌ای برجسته است. او دارای مدرک دیپلم از دانشسرای عالی (تربیت معلم) می‌باشد. علاوه بر شهرت در عرصه موسیقی، شجریان به عنوان قاری قرآن شناخته شده است و در هنر خوشنویسی و خط نستعلیق نیز درجه ممتازی دارد.

اعضای خانواده

پدرش، حاج مهدی شجریان، یکی از ملاکان برجسته مشهد بود و صدای بسیار خوبی داشت که تنها برای دوستان سرشناس و مهمانان خاص خود می‌خواند.

مادرش، افسر شاهوردیان، در خانه‌ای زندگی می‌کرد و او چهار برادر به نام‌های علیرضا، سیامک، امیر و احمدعلی و یک خواهر به نام نسرین داشت.

سفر از تلاوت تا مهارت در نواختن سنتور

محمدرضا از سن چهار سالگی به جلسات قرائت قرآن پدرش می‌رفت، تا اینکه در سال ۱۳۳۱، در سن ۱۲ سالگی، اولین تلاوت قرآن او از طریق رادیو خراسان پخش شد.

در سال ۱۳۳۸، زمانی که ۱۹ ساله بود، با وجود مخالفت پدر، با یک معلم موسیقی آشنا شد و پس از وارد شدن به دانشسرای عالی، شروع به یادگیری ساز سنتور کرد.

از دنیای موسیقی به جهان خوشنویسی وارد شدم.

در سال ۱۳۴۶، در سن ۲۷ سالگی، با احمد عبادی، نوازنده سه‌تار، آشنا شد و سپس در کلاس‌های موسیقی استاد اسماعیل مهرتاش شرکت کرد.

در سن ۲۸ سالگی، همزمان با فعالیت در زمینه موسیقی، آموزش خوشنویسی را تحت نظر حسن میرخانی آغاز کرد و پس از دو سال، در سال ۱۳۴۹، موفق به دریافت درجه ممتاز در این هنر شد.

از نام سیاوش تا راه معلمی

شجریان به دلیل مخالفت پدرش برای مدتی با نام مستعار سیاوش بیدگانی در رادیو آواز خواند تا اینکه پدرش اجازه داد نام اصلی‌اش را استفاده کند.

پس از اتمام تحصیلات، شجریان تا سال ۱۳۴۷ به عنوان دبیر آموزش و پرورش در رادکان خراسان رضوی فعالیت می‌کرد، سپس به وزارت منابع طبیعی منتقل شد.

جلسه آموزش آواز و اجرای تصنیف

در سال ۱۳۵۰ و در سن ۳۱ سالگی، او شروع به آموزش ردیف‌های آوازی تحت نظر فرامرز پایور کرد. همزمان، از چند استاد دیگر نیز شیوه‌های مختلف تصنیف‌خوانی را فرا گرفت.

اجرای زنده و حضور در شرکت

در سال ۱۳۵۴، هنگامی که ۳۵ ساله بود، در جشن هنر شیراز با گروه موسیقی خود به صورت زنده اجرا کرد. دو سال بعد، در سن ۳۷ سالگی، در مسابقات کشوری تلاوت قرآن به مقام اول دست یافت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷

با آغاز انقلاب، فعالیت‌های او نیز همانند سایر هنرمندان دچار تحول شد و در نتیجه، در اسفند ۱۳۵۷ تصمیم گرفت شرکت موسیقی دل‌آواز را تأسیس کند تا بتواند به فعالیت‌های هنری خود ادامه دهد.

در سال‌های اولیه، او چند قطعه انقلابی و میهنی را با همکاری ناظریان و

ربنای مشهور

در سال ۱۳۵۸، هنگامی که او ۳۹ ساله بود، برخی از آیات قرآن را تنها برای تمرین هنرجویان خود قرائت می‌کرد. با گذشت زمان و پس از استقبال و تشویق همکارانش، تصمیم گرفت قطعه‌ای به نام «ربنا» را منتشر کند.

از آن زمان، این قطعه به یکی از محبوب‌ترین آثار او تبدیل شد و هر ساله در ماه رمضان، تا پیش از ممنوعیت پخش آن از رسانه ملی، از طریق رسانه‌ها پخش می‌شد.

کنسرت‌های بین‌المللی

از سال ۱۳۷۰، زمانی که استاد شجریان ۵۱ ساله بود، با همکاری داریوش پیرنیاکان و مرتضی عیان، کنسرت‌های بین‌المللی خود را آغاز کرد.

آلبوم‌هایی مانند دل مجنون و پیام نسیم نتیجه این اجراها بودند.

ازدواج نخست

در سال ۱۳۴۰، هنگامی که محمدرضا شجریان تنها ۲۱ سال داشت، با همکاری معلم خود، خانم فرخنده گل افشان که ۲۳ سال داشت، ازدواج کرد.

فرزندان در دوران طلاق

ثمره این زندگی، سه دختر و یک پسر است که نام‌هایشان عبارتند از: راحله، متولد ۱۳۴۲؛ افسانه، متولد ۱۳۴۴؛ مژگان، متولد ۱۳۴۸؛ و همایون، متولد ۱۳۵۴.

در نهایت، این زندگی پس از سی سال، در سال ۱۳۷۰ به جدایی و طلاق انجامید.

ازدواج مجدد

در سال ۱۳۷۰، استاد شجریان در سن ۵۳ سالگی با دختر ۲۶ ساله‌ای به نام کتایون خوانساری ازدواج کرد. نتیجه این ازدواج، تولد پسری به نام رایان در سال ۱۳۷۶ و در کشور کانادا بود.

عکس محمدرضا شجریان و همسرش

سازهای نوآورانه

در سال ۱۳۸۷، گروه موسیقی شهناز به منظور گرامیداشت جلیل شهناز، نوازنده نامدار، تأسیس شد. یکی از ویژگی‌های این گروه استفاده از سازهای ساخته شده به دست خود است.

محمدرضا شجریان تاکنون چندین ساز موسیقی با نام‌های شاه صراحی، شهر آشوب، شهنواز و دیگر ابزارهای مشابه را طراحی و ساختاری کرده است.

سرطان

در نوروز سال ۱۳۹۵، استاد شجریان که در آن زمان ۷۶ سال داشت، با انتشار یک ویدیو کلیپ با ظاهری متفاوت و ناپایدار، خبر از حضور یک مهمان قدیمی ۱۵ ساله داد.

پس از تبریک عید نوروز، او اعلام کرد که درگیر یک بیماری است که بعدها مشخص شد او به سرطان کلیه مبتلا شده است.

برخی از دستاوردهای بین‌المللی

استاد دارای دیپلم افتخار و نشان موتزارت از سازمان یونسکو است. در سال ۱۳۸۹، وی جایزه بیتا را از مرکز مطالعات ایرانی دانشگاه استنفورد در آمریکا دریافت کرد.

در سال ۱۳۹۳، ایشان نشان شوالیه ملی لیاقت کشور فرانسه را کسب نمود.

دانش‌آموزان برجسته

از جمله شاگردان مشهور استاد شجربان می‌توان به حسام‌الدین سراج، شهرام ناظری، همایون پسرش، ایرج بسطامی، حمیدرضا نوربخش، معصومه مهرعلی و سینا سرلک اشاره کرد.

متن مورد نظر خود را وارد کنید تا بتوانم آن را بازنویسی کنم.

استاد محمدرضا شجریان، که به عنوان خسرو آواز ایران شناخته می‌شود، در روز پنج‌شنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹ (۸ اکتبر ۲۰۲۰) در سن ۸۰ سالگی دار فانی را وداع گفت. وی پس از مدت‌ها مبارزه با بیماری در بیمارستان جم تهران بستری بود و این خبر در تأیید توسط فرزند ایشان، همایون شجریان، اعلام شد.

• علت فوت: بیماری، از جمله سرطان کلیه، منجر به تضعیف وضعیت عمومی و بستری شدن ایشان گردید.
• تاریخ وفات: پنج‌شنبه، ۱۷ مهر ۱۳۹۹.
• سن فوت: هشتاد ساله.
• مکان فوت: بیمارستان جم در تهران.
• مزار ایشان به مشهد انتقال یافت و در آرامگاه فردوسی در توس دفن شد.