مروری بر ۱۰ اثر برتر استودیو جیبلی در چهلمین سالگرد
مروری بر ۱۰ فیلم برتر استودیو جیبلی در چهلمین سالگرد تأسیس + بهترین آثار انیمیشن ژاپنی
مروری بر بهترین آثار استودیو جیبلی در چهلمین سال تأسیس، فیلم‌های بی‌نظیر، داستان‌های عمیق و دنیای خیالی انیمیشن ژاپنی.
این استودیو که نامش با آثار افسانه‌ای هایائو میازاکی و ایسائو تاکاهاتا پیوند خورده است، سال‌هاست به عنوان یکی از بزرگ‌ترین سازندگان انیمیشن در جهان شناخته می‌شود. این شرکت با خلق جهان‌های خیالی، شخصیت‌هایی که بلافاصله در ذهن باقی می‌مانند و نگاهی عمیق‌تر به مفهوم کودکی نسبت به بسیاری از رقبا، میلیون‌ها تماشاگر در سراسر جهان را مجذوب خود کرده است.
از زمان تأسیس در دهه 1980، جیبلی مجموعه‌ای از فیلم‌های بلند و برنامه‌های تلویزیونی متعددی تولید کرده است. اگرچه برخی آثار نسبت به دیگران برجسته‌تر هستند، اما تقریباً هر فیلم این استودیو ارزش تماشا دارد و بیننده را با انیمیشن‌های خیره‌کننده و صداگذاری پرانرژی به دنیایی نو می‌برد. در آستانه چهلمین سالگرد تأسیس این استودیو، قصد داریم تمامی آثار جیبلی را از کم‌اثرترین تا ماندگارترین مرور و رتبه‌بندی کنیم.
همسایه‌های من، اثر یاماداها (۱۹۹۹)
این فیلم با عنوانی که یادآور «همسایه من توتورو» است، در واقع داستانی متفاوت دارد. به جای موجودات خیالی، روایتگر مجموعه‌ای از صحنه‌های طنزآمیز و گاه تلخ از زندگی روزمره یک خانواده است. این اثر از ایسائو تاکاهاتا با سبک انیمیشن خاص و منحصر به فرد خود، که شباهت زیادی به کاریکاتورهای روزنامه‌ای دارد، تفاوت قابل توجهی با حماسه‌های فانتزی دیگر استودیو جیبلی دارد. هرچند در زمان اکران در ژاپن چندان مورد استقبال قرار نگرفت، اما به مرور زمان، به دلیل تجربۀ بصری و روایی متمایز خود، جایگاه ویژه‌ای در دل مخاطبان یافته است.
پسر و حواصیل (سال 2023)
میازاکی پس از مدتی بازنشستگی، با ساخت این درام فانتزی به عرصه کارگردانی بازگشت. اثر او در مقایسه با آثار قبلی، با تمرکز بر مفاهیمی همچون زندگی، مرگ و میراث، روایتی پیچیده‌تر و پخته‌تر ارائه می‌دهد. داستان حول محور پسری به نام «ماهِیتو» می‌چرخد که پس از مرگ مادرش، همراه پدرش به خانه‌ای روستایی نقل مکان می‌کند و با حواصلی خاکستری و مرموز آشنا می‌شود که او را به برجی اسرارآمیز راهنمایی می‌کند. اگرچه بخش پایانی فیلم تا حدی نمادین و استعاره‌ای است، اما اثر همچنان با صداگذاری بی‌نظیر و پیام عاطفی قوی، ارتباط عمیقی با تماشاگران بزرگسال برقرار می‌کند.
کتابی با عنوان "قلعه‌ای در آسمان" منتشر شده در سال ۱۹۸۶.
اولین فیلم رسمی استودیو جیبلی، هرچند در آمریکا به اندازه آثار بعدی شهرت نیافت، اما در ژاپن تاثیر فرهنگی ماندگاری بر جای گذاشت و نقش مهمی در شکل‌گیری ژانر «استیم‌پانک» ایفا کرد. داستان این فیلم درباره دختری به نام «شیتا» است که از آسمان سقوط می‌کند و پسری به نام «پازو» را در پیروی از رویای پدرش همراهی می‌کند. تمدن شناور «لاپوتا» در این اثر نمادی از تقابل میان طبیعت و فناوری است؛ تقابلی که بارها در آثار جیبلی دیده می‌شود.
7. خدمات تحویل کی‌کی (۱۹۸۹)
این داستان کلاسیک درباره بلوغ، یکی از محبوب‌ترین قهرمانان جیبلی را به تصویر می‌کشد: «کی‌کی»، جادوگری جوان که با شور و اشتیاق و در عین حال تردیدهای شخصی، برای پیدا کردن جایگاه خود راهی شهر بزرگ می‌شود. با تنها یک جاروی پرنده و گربه‌ای سیاه، او سفر خود را آغاز می‌کند، سفری که تصویری دل‌نشین و واقع‌گرایانه از نخستین گام‌های استقلال یک دختر جوان ارائه می‌دهد. این فیلم یادآور است که قدرت و آسیب‌پذیری می‌توانند همزمان در کنار هم وجود داشته باشند و با هم پرواز کنند.
قلعه متحرک هاول (۲۰۰۴)
این اثر بر اساس رمان دیانا وین جونز ساخته شده است، اما میازاکی با افزودن خلاقیت و دیدگاه شخصی خود، آن را به دنیایی منحصر به فرد تبدیل کرده است. داستان درباره «سوفی» است که بر اثر طلسمی به یک زن مسن تبدیل می‌شود و در قلعه‌ای متحرک همراه با جادوگری مرموز به نام «هاول» زندگی می‌کند. این فیلم سرشار از عناصر جادویی، ارواح و شوخ‌طبعی است و در عین حال با واقعیت تلخ جنگ و خشونت ترکیب شده است، و روایتگر سفر تغییر، عشق و کشف زیبایی‌های درونی است.
پورکو روسو (۱۹۹۲)
این فیلم داستان یک خلبان ایتالیایی در دوره میان دو جنگ جهانی را روایت می‌کند که در مقابل دزدان دریایی مدیترانه مبارزه می‌کند. نکته جالب این است که او چهره‌ای شبیه خوک دارد! اگرچه دلیل این تغییر ظاهر هرگز به طور کامل توضیح داده نمی‌شود، اما فیلم در لایه‌های زیرین خود به مفاهیمی چون مرگ، جاودانگی و فجایع جنگ می‌پردازد. «پورکو روسو» ترکیبی ماهرانه از ماجراجویی، کمدی، رمانس و پیام‌های سیاسی است که هنوز در دنیای امروز تاثیرگذار است.
مزار کرم‌های شب‌تاب (۱۹۸۸)
این اثر بی‌نظیر ایسائو تاکاهاتا تفاوت قابل توجهی با دیگر آثار جیبلی دارد و روایتی تلخ و ضد جنگ را به تصویر می‌کشد. داستان درباره دو کودک است که در ابتدا تصور می‌کنند در یک سفر جادویی قرار دارند، اما در واقع در میان خرابی‌ها و ویرانی‌های جنگ جهانی دوم در ژاپن گرفتار می‌شوند. این فیلم با نگاهی صادقانه، هزینه‌های انسانی ناشی از جنگ را نشان می‌دهد و تأثیر عمیقی بر احساسات تماشاگران می‌گذارد.
شهر ارواح (2001)
شاید شناخته‌شده‌ترین اثر جیبلی، فیلم «شهر اشباح» باشد که سفری معنوی و داستانی درباره بلوغ را روایت می‌کند. این اثر با خلق جهان‌های خیره‌کننده، شخصیت‌های به‌یادماندنی و ارتباط ظریف میان واقعیت و خیال، تماشاگران را مجذوب خود می‌کند. شخصیت اصلی داستان، «چی‌هیرو»، دختری عادی است که در دنیای ارواح با چالش‌ها و موجودات عجیب و غریب روبه‌رو می‌شود. این فیلم مجموعه‌ای کامل از ویژگی‌هایی است که باعث شهرت جهانی استودیو جیبلی شده است.
همسایه من توتورو (1988)
برخلاف «مزار کرم‌های شب‌تاب»، این فیلم آرام و شاعرانه، زیبایی و معصومیت دوران کودکی را جشن می‌گیرد. دو خواهر کوچک، «ساتسوکی» و «می»، به یک روستا نقل مکان می‌کنند و با موجود مهربانی به نام «توتورو» آشنا می‌شوند، که نمادی است از پیوند طبیعت و جادوی تخیل. این اثر، بدون نیاز به داستان‌های پیچیده یا شخصیت‌های ضدقهرمان، با سادگی و گرمای خود تبدیل به اثری ماندگار شده است.
شاهزاده مونونوکه (1997)
برترین اثر جیبلی، فیلمی است که با شور و خشم علیه تخریب طبیعت توسط انسان ساخته شده است. داستان این فیلم با نگاهی پیچیده و بدون قضاوت مطلق، به مبارزه میان انسان‌ها و ارواح بزرگ جنگل می‌پردازد. شخصیت «آشیتاکا»، قهرمان فیلم، در تلاش برای یافتن راهی اخلاقی، درگیر نفرینی مرگبار می‌شود و در می‌یابد که تغییر، ذات زندگی است. پیام اصلی فیلم روشن است: همه چیز در جهان به هم مرتبط است و مسئولیت نگهداری و حفاظت از آن بر عهده ماست.
دیگر فیلم‌های استودیو جیبلی در رتبه‌های ۲۴ تا ۱۱ قرار دارند؛ از جمله «وقتی مارنی آنجا بود»، «آرویگ و جادوگر»، «قصه‌های زمین‌دریا»، «امواج اقیانوس»، «از بالا روی تپه‌ی خشخاش»، «بازگشت گربه»، «دنیای مخفی آریتی»، «نجواهای قلب»، «پام پاکو»، «پونیو»، «فقط دیروز»، «باد برمی‌خیزد»، «داستان شاهزاده‌خانم کاگویا» و «ناوسیکای دره باد».
این رتبه‌بندی نشان می‌دهد که آثار جیبلی، فارغ از جایگاهشان در فهرست، هر یک بخش مهمی از میراث غنی و تأثیرگذار این استودیو را تشکیل می‌دهند؛ آثاری که نه تنها تخیل را برمی‌انگیزند، بلکه پرسش‌های عمیقی درباره انسان، طبیعت و معنای زندگی را پیش روی تماشاگران قرار می‌دهند.
