ولنتاین از کجاست و تا چه حد به ما ایرانیان مربوط است!
آیا این روز که به عشاق معروف است مشابه ایرانی دارد؟
ریشه‌های تاریخی ولنتاین
روز ولنتاین (Valentine’s Day) که در ۱۴ فوریه هر سال جشن گرفته می‌شود، منشأیی تاریخی و افسانه‌ای دارد. ریشه‌های آن به دوران روم باستان برمی‌گردد و به چند روایت مرتبط است:
1. افسانه سنت ولنتاین: مشهورترین روایت مربوط به کشیشی به نام سنت ولنتاین است که در قرن سوم میلادی در امپراتوری روم زندگی می‌کرد. در آن زمان، امپراتور کلودیوس دوم ازدواج را برای سربازان ممنوع کرده بود، زیرا معتقد بود مردان مجرد، جنگجویان بهتری هستند. اما ولنتاین، پنهانی مراسم ازدواج سربازان را برگزار می‌کرد و به همین دلیل دستگیر و در ۱۴ فوریه به شهادت رسید.
2. جشن لوپرکالیا: برخی مورخان معتقدند که جشن لوپرکالیا (Lupercalia)، یکی از آیین‌های بت‌پرستی رومیان که در ۱۳ تا ۱۵ فوریه برگزار می‌شد، در شکل‌گیری ولنتاین مؤثر بوده است. در این جشن، جوانان نام زنان را از یک جعبه بیرون می‌آوردند و زوج‌هایی موقت برای جشن تشکیل می‌شد.
3. تثبیت ولنتاین در مسیحیت: بعدها، کلیسای کاتولیک روز ۱۴ فوریه را به‌عنوان روز بزرگداشت سنت ولنتاین نام‌گذاری کرد تا جایگزین جشن‌های بت‌پرستی شود. این روز به‌مرور به نماد عشق و محبت تبدیل شد.
ارتباط ولنتاین با ایرانیان
ایرانیان از گذشته‌های دور جشن‌های متعددی مرتبط با عشق و محبت داشتند که شباهت‌هایی با ولنتاین دارند.
۱. سپندارمذگان – ولنتاین ایرانی
سپندارمذگان یا روز عشق ایرانی، جشنی باستانی در ایران است که در ۲۹ بهمن (یا ۵ اسفند) برگزار می‌شود. این روز در ایران باستان به گرامیداشت زنان، مهر و عشق پاک اختصاص داشت. سپندارمذگان برگرفته از نام ایزد سپندارمذ، فرشته زمین و مظهر عشق و وفاداری در فرهنگ زرتشتی است.
در این روز:
مردان به همسران و دختران خود هدیه و احترام خاصی نشان می‌دادند.
زنان نیز به مردان عشق و وفاداری خود را ابراز می‌کردند.
جشن‌های خانوادگی و شعرخوانی برگزار می‌شد.
تفاوت سپندارمذگان و ولنتاین:
سپندارمذگان ریشه‌ای ایرانی و باستانی دارد، درحالی‌که ولنتاین از سنت‌های غربی است.
در سپندارمذگان، عشق دوطرفه است و مردان و زنان هر دو گرامی داشته می‌شوند، اما در ولنتاین، معمولاً مردان هدیه‌دهنده هستند.
۲. محبوبیت ولنتاین در ایران مدرن
با جهانی‌شدن و نفوذ فرهنگ غربی، روز ولنتاین در دو دهه اخیر در ایران به‌شدت مورد توجه جوانان قرار گرفته است. برخی از دلایل محبوبیت آن:
تجاری‌شدن و تبلیغات گسترده در فضای مجازی و رسانه‌ها.
شباهت به سپندارمذگان و وجود زمینه‌های فرهنگی برای جشن گرفتن عشق.
هدیه‌دادن و نشان‌دادن محبت که در فرهنگ ایرانی هم ارزش بالایی دارد.
چالش‌های ولنتاین در ایران:
برخی از مقامات فرهنگی ولنتاین را فرهنگ بیگانه دانسته و تلاش کرده‌اند آن را محدود کنند.
در مقابل، بسیاری از ایرانیان معتقدند عشق و محبت محدود به مرزهای فرهنگی نیست و ولنتاین فرصتی برای ابراز علاقه است.
و در آخر
ولنتاین، هرچند ریشه‌ای در فرهنگ غربی دارد، اما به دلیل گرایش ذاتی انسان‌ها به عشق و محبت در بسیاری از کشورها، ازجمله ایران، محبوب شده است. از سوی دیگر، ایران خود جشن‌های کهنی مانند سپندارمذگان را داشته که شباهت زیادی به این روز دارد. در نهایت، مهم‌ترین نکته در هر دو جشن، قدردانی از عشق و محبت است، چه در ۱۴ فوریه و چه در ۲۹ بهمن!
