تحلیل جامع: نقش نقص‌های ساختاری، معاملات الگوریتمی و رویدادهای داخلی در سقوط تاریخی ۱۹ میلیارد دلاری بازار رمزارزها

آیا سقوط شدید بازار رمزارزها قابل پیشگیری بود یا اینکه نقص‌های ساختاری، معاملات الگوریتمی و زمان‌بندی داخلی، پس از اعلام تعرفه‌های تجاری ترامپ، این روند را حتمی کرد؟

در این رویداد، تحلیل‌گران بر این باورند که عوامل سیستماتیک و استراتژی‌های معاملاتی خودکار نقش مهمی در تشدید بحران داشتند. با اعلام تعرفه‌های جدید ترامپ، بازارهای جهانی و به‌ویژه بازار رمزارزها، با نوسانات شدیدی روبه‌رو شدند که به نظر می‌رسد در نتیجه ترکیبی از ضعف‌های زیرساختی و رفتارهای الگوریتمی بی‌وقفه، این روند به سمت سقوط بیشتر سوق پیدا کرد.

در نتیجه، این بحران نشان داد که نبود سازوکارهای کنترل و نظارت دقیق، می‌تواند در زمان‌های بحرانی، منجر به فاجعه‌های بزرگ در بازارهای نوظهور مانند رمزارزها شود.

بحران گسترده در بازار رمزارزها ۱۹ میلیارد دلار سرمایه را از بین برد

در روز یازدهم اکتبر، بازارهای جهانی رمزارز شاهد یکی از شدیدترین ریزش‌های تاریخ خود بودند، پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، اعلام کرد تعرفه ۱۰۰ درصدی بر صادرات فناوری چین وضع می‌کند و محدودیت‌های گسترده‌ای بر نرم‌افزارهای حیاتی اعمال می‌نماید.

در پی این خبر، در عرض چند ساعت، صرافی‌های مشتقه بیش از ۱۹ میلیارد دلار نقدینگی را لیکوئید کردند که این رقم، بزرگ‌ترین ضرر روزانه در تاریخ بازار رمزارزها محسوب می‌شود.

براساس داده‌های سایت‌های CoinGlass و TradingView، بیش از ۱.۶ میلیون تریدر ناچار شدند موقعیت‌های خود را در اثر این ریزش شدید ببندند. بیت‌کوین (Bitcoin) در این روز بیش از ۱۰ درصد کاهش یافت و به زیر ۱۰۴ هزار و ۵۸۲ دلار رسید، در حالی که اتریوم (Ethereum) و دیگر آلت‌کوین‌های بزرگ نیز در سطح دو رقمی کاهش داشتند و برخی تا ۵۰ درصد ارزش خود را از دست دادند.

این روند نزولی عمدتاً ناشی از لیکوئید شدن موقعیت‌های لانگ بود؛ حدود ۳.۷ میلیارد دلار سفارش‌های لوریج‌شده لانگ در عرض یک ساعت پاکسازی شد و نزدیک به ۶۰۰ میلیون دلار در پوزیشن‌های شورت نیز بسته شد، چرا که نوسانات شدید باعث کاهش مارجین در صرافی‌های عمده شد.

نرخ‌های فاندینگ و سطح لوریج چند روز قبل از اصلاح بازار در سطوح بالایی قرار داشت که این موضوع، بازار را در معرض خطر قرار داده بود. با شروع روند نزولی، سیستم‌های خودکار لیکوئید شدن سرعت گرفتند و زنجیره‌ای از لیکوئیداسیون‌ها ایجاد شد که به آن cascade liquidation گفته می‌شود.

در حال حاضر، بیت‌کوین در تاریخ ۱۳ اکتبر به حدود ۱۱۵ هزار دلار بازگشته است، اما این شوک اعتماد معامله‌گران را تضعیف کرده است. ارزش کل بازار رمزارزها اکنون نزدیک به ۳.۸۶ تریلیون دلار است، در حالی که هفته گذشته این رقم به ۴.۳ تریلیون دلار رسیده بود.

شاخص ترس و طمع رمزارزها (Crypto Fear and Greed Index) از ۵۹ در هفته قبل به ۴۰ کاهش یافته است و در اوج ریزش، حتی به ۳۰ نیز رسیده است.

تجارت هایپرلیquid منجر به سقوط بازار شد

براساس داده‌های روی‌زنجیره‌ای منتشر شده توسط تحلیل‌گران مستقل، حدود سی دقیقه قبل از اعلام تعرفه‌های جدید توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، یک کیف پول ناشناس در پلتفرم هیپریلیکوئید (Hyperliquid)، یک صرافی غیرمتمرکز مشتقات با اهرم بالا و بدون نیاز به تأیید هویت، مبادرت به تامین مالی حسابی کرد.

این کیف پول که بین ۹ و ۱۰ اکتبر ساخته شده بود، در جریان این عملیات، معادل بین ۸۰ میلیون تا ۱۶۰ میلیون دلار در کوین یو‌اس‌دی (USD Coin) از طریق شبکه آربیتروم (Arbitrum) وارد حساب شد.

پس از دریافت این وجوه، همان آدرس به طور همزمان اقدام به افتتاح مجموعه‌ای از شرت‌های بیت‌کوین (BTC) و اتریوم (ETH) با ارزش تقریبی یک میلیارد و ۱۰ میلیون دلار در نوتیبل‌ور (notional) کرد. در این میان، شرت بیت‌کوین بین ۴۱۹ میلیون تا ۷۵۲ میلیون دلار با اهرم ۶ تا ۱۰ برابری و شرت اتریوم با ارزشی بین ۳۳۰ میلیون تا ۳۵۳ میلیون دلار و اهرم ۱۲ برابری ثبت شد.

در نهایت، شرت اتریوم حدود ۲۳ میلیون دلار ارزش داشت و تنها یک دقیقه قبل از انتشار توییت ترامپ درباره تعرفه‌ها در پلتفرم تروث سوشیال (Truth Social) انجام شد. زمانی که بازار شروع به ریزش کرد، این حساب تقریباً در پایین‌ترین قیمت ممکن از موقعیت‌های خود خارج شد و سودی بین ۱۶۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار کسب کرد.

تحلیل‌گران معتقدند که چنین دقتی در زمان‌بندی و میزان سود، یا با بهره‌گیری از سیستم‌های الگوریتمی و هوشمند برای رصد رویدادهای کلان، حاصل می‌شود یا نشان‌دهنده دسترسی زودهنگام به اطلاعات محرمانه است، که این موضوع نگرانی‌هایی درباره احتمالات داخل‌سری را برانگیخته است.

در کنار این شایعات، گزارش‌هایی از بایننس و بای‌بات (Bybit) مبنی بر بروز «مشکلات فنی موقت» که مانع از بستن موقعیت‌های معاملاتی در زمان ریزش بازار شده، منتشر شده است. در مقابل، داده‌های روی‌زنجیره‌ای نشان می‌دهد کیف پول هیپریلیکوئید بدون مشکل، از موقعیت‌های خود خارج کرده است.

همچنین، شرکت وینترموت (Wintermute)، یکی از بزرگ‌ترین مارکت‌می‌کرهای رمزارز، در همان بازه زمانی فعالیت‌هایی در قالب جابه‌جایی مقادیر زیادی بیت‌کوین پوشش‌دار (Wrapped Bitcoin) انجام داده است. این شرکت این جابه‌جایی‌ها را بخشی از عملیات مدیریت نقدینگی عنوان کرده است، اقدامی معمول در دوره‌های نوسان شدید بازار.

ترتیب این رویدادها نشان می‌دهد سه واقعیت هم‌زمان در حال رخ دادن است: نخست، حضور یک تریدر با توانایی افتتاح پوزیشن‌های چند میلیارد دلاری در یک صرافی غیرمتمرکز درست قبل از رویدادهای سیاسی حساس؛ دوم، ضعف‌های ساختاری در پلتفرم‌های متمرکز که بسیاری از معامله‌گران را در پاسخ‌گویی محدود کرده است؛ و سوم، حضور شبکه‌ای از نهادهای سازمانی، مارکت‌می‌کرها و بازیگران سیاسی که جریان‌های مالی آنها در همان زمان محدود شکل گرفته است.

اختلال در Binance سبب تشدید روند نزولی بازار

یک تحلیل‌گر ارز دیجیتال با نام الون‌تریدز (ElonTrades) در تحلیل خود به جزئیات علت سقوط بازار در تاریخ ۱۱ اکتبر پرداخت. او بر این باور است که مشکل اصلی در سیستم وثیقه‌گذاری بایننس (Binance) نهفته است، نه در ضعف یک دارایی دیجیتال خاص.

بر اساس تحلیل او، ویژگی حساب واحد (Unified Account) در بایننس به کاربران اجازه می‌دهد چندین دارایی مانند USDe، BETH پیچیده‌شده (wBETH) و بایننس سولانا (BNSOL) را به عنوان مارجین استفاده کنند. اما مشکل از نحوه ارزیابی این توکن‌ها ناشی می‌شود. به جای تکیه بر اوراکل‌های خارجی که قیمت‌ها را از چندین صرافی جمع‌آوری می‌کنند، سیستم بایننس بر داده‌های دفتر سفارش داخلی (internal order-book) تکیه دارد.

در زمان نوسانات سریع قیمت در بازار بایننس، ارزش وثیقه‌ها فوراً کاهش می‌یابد، حتی اگر در سایر بازارها قیمت این توکن‌ها پایدار باقی مانده باشد. در ۶ اکتبر، بایننس اعلام کرد که قصد دارد فرآیند ارزیابی دارایی‌های خود را به سیستم مبتنی بر اوراکل ارتقاء دهد، اما این تغییر قرار بود در ۱۴ اکتبر اجرایی شود. در نتیجه، هشت روز فرصت باقی ماند که در آن وثیقه‌ها همچنان بر داده‌های داخلی تکیه داشتند.

در این مدت، گزارش شده است که معامله‌گران بین ۶۰ تا ۹۰ میلیون دلار USDe را در بایننس فروختند، و قیمت آن در این پلتفرم به حدود ۰.۶۵ دلار کاهش یافت، در حالی که در سایر بازارها نزدیک به ۱ دلار باقی ماند. این کاهش قیمت، ارزش وثیقه در سیستم مارجین بایننس را به شدت کاهش داد و منجر به لیکوئیدهای خودکار در حساب‌هایی شد که از USDe، wBETH و BNSOL قرض گرفته بودند.

الون‌تریدز برآورد کرده است که این مشکل تنها منجر به لیکوئیدهای اجباری به ارزش بین ۵۰۰ میلیون تا یک میلیارد دلار شد، پیش از آنکه اعلام تعرفه‌های ترامپ فشار بیشتری بر بازار وارد کند. کاهش ناگهانی قیمت در بایننس، واکنش‌های منفی را در بازارهای جهانی نیز به همراه داشت، چرا که ربات‌های خودکار، حرکات قیمتی این پلتفرم را در سایر صرافی‌ها بازتولید کردند.

با شروع چرخه لیکوئید شدن در بایننس، قیمت بیت‌کوین و اتریوم به شدت سقوط کرد و بسیاری از آلت‌کوین‌های کوچک‌تر در عرض چند ساعت ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش یافتند.

در نتیجه، الون‌تریدز معتقد است که مشکل اصلی در مکانیزم قیمت‌گذاری داخلی بایننس نهفته است و این موضوع عامل اصلی سقوط بازار بود. او تأکید کرد که این مشکل ربطی به استیبل‌کوین USDe، که همچنان کامل collateralized و قابل بازخرید بود، نداشت.

بایننس بعدها به «مشکلات مرتبط با پلتفرم» اعتراف کرد و اعلام نمود که در صدد جبران خسارت کاربران متضرر است.

شایعات سودآوری خانواده ترامپ در فضای مجازی منتشر شد

در شبکه‌های اجتماعی، شایعاتی مبنی بر سوددهی غیرمستقیم خانواده ترامپ (دونالد ترامپ) از سقوط بازار در ماه اکتبر مطرح شده است؛ هرچند تاکنون هیچ مدرک موثقی در تایید این ادعا ارائه نشده است.

بخش عمده این بحث‌ها بر زمان‌بندی معاملات انجام شده در روزهای منتهی به اعلام تعرفه‌های گمرکی ترامپ متمرکز است. بسیاری از کاربران پرسش‌هایی درباره امکان انجام چنین هماهنگی‌هایی بدون اطلاع داخلی مطرح کرده‌اند.

یک کاربر در این باره نوشت: «آیا عواقبی برای این نوع معامله‌گری داخلی در حوزه رمزارزها وجود دارد؟ احتمالا نه.» کاربر دیگری افزود: «امروزه، ترید بر اساس اطلاعات داخلی، به استاندارد طلایی تبدیل شده است»، که نشان می‌دهد برخی معتقدند این نوع رفتارها در بازار به صورت طبیعی پذیرفته شده است.

برخی دیگر این گمانه‌زنی‌ها را به پروژه‌های قبلی ترامپ در حوزه دارایی‌های دیجیتال مرتبط دانسته و به توکن‌های TRUMP و MELANIA اشاره کردند که در دوره‌های گذشته در چرخه‌های بازار مطرح شده بود. یکی از کاربران گفت: «این موضوع چندان عجیب نیست، یادتان است که توکن‌های TRUMP و MELANIA چه بودند؟»

عده‌ای اما این جنجال را نادیده گرفته و معتقدند چنین رفتاری جزئی از سیستمی است که همواره ثروتمندان و سریع‌عمل‌ترین‌ها را برتر می‌داند.

در حال حاضر، بررسی‌های مربوط به رکوردهای بلاک‌چین ادامه دارد و هیچ مدرکی دال بر ارتباط خانواده ترامپ، WLFI یا کیف‌پول‌های مرتبط با آن‌ها با این معاملات پیدا نشده است.

سقوط بازار در ماه اکتبر، پرسش‌های زیادی را بدون پاسخ گذاشته است. داده‌های بازار، حرکت‌های نهنگ‌ها و ضعف‌های سطح صرافی‌ها هرکدام بخش‌هایی از تصویر را نشان می‌دهند، اما هیچ یک تصویر کامل و قطعی ارائه نمی‌دهد.

آنچه مسلم است، موجی از معاملات لورج‌دار (با اهرم) بود که توانست موج فروش جهانی را رقم بزند؛ نشان می‌دهد چطور اهرم می‌تواند در عرض چند ثانیه میلیاردها دلار را در بازار جابه‌جا کند.

منبع: کریپتو.نیوز