رمزارزها و آگورایسم، راهی نوین برای آزادی اقتصادی
رشد رمزارزها و فلسفه آگورایسم: چگونه ارزهای دیجیتال مسیر آزادی اقتصادی و مقاومت در برابر دولت‌ها را هموار می‌کنند
تحلیل رشد رمزارزها و فلسفه آگورایسم: راهکارهای آزادی اقتصادی، مقاومت در برابر دولت و شکل‌گیری بازارهای آزاد در فضای دیجیتال
همزیستی آگوریزم و رمزارزها یکی از عوامل اصلی رشد و توسعه فعالیت‌های بازارهای آنلاین است. ارزهای دیجیتال امکان انجام تراکنش‌ها خارج از سیستم‌های مالی سنتی و مقررات دولتی را فراهم می‌کنند، که این موضوع به آگوریزم‌گرایان، افرادی که بر آزادی شخصی و تعاملات داوطلبانه تأکید دارند، اجازه می‌دهد تا کالا و خدمات را به روشی نوین و بدون محدودیت‌های معمول مبادله کنند. این روند، نقش مهمی در شکل‌گیری بازارهای آزاد و افزایش فعالیت‌های اقتصادی غیرمتمرکز ایفا می‌کند.
رمزارزها و اقتصاد زیرزمینی
ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز به افراد امکان می‌دهند کنترل و اختیار کامل بر دارایی‌های خود داشته باشند. در واقع، این فناوری به مردم اجازه می‌دهد تا «بانک خود باشند»، هدفی که در زمان پیدایش بیت‌کوین (Bitcoin) به عنوان نخستین رمزارز جهان، مطرح شد. در کشورهای در حال بحران اقتصادی، مانند ونزوئلا، شهروندان از بیت‌کوین برای مقابله با تورم سرسام‌آور استفاده می‌کنند. این ارز دیجیتال به عنوان یک پوشش در برابر هایپریا‌نفال و ابزار تبادل، نقش مهمی در حفظ ارزش دارایی‌های مردم ایفا می‌کند. این روند، راهی نوین برای کنترل و توسعه وضعیت مالی افراد فراهم کرده است، امری که دولت‌ها نمی‌توانند مستقیماً بر آن تأثیر بگذارند، چه از طریق قوانین و چه به روش‌های دیگر.
در کنار این، در زیمبابوه نیز وضعیت مشابهی در حال شکل‌گیری است؛ جایی که مردم با کاهش ارزش «باند نوت» (Bond Note) مواجه هستند، ارزی که قرار بود به دلار آمریکا وابسته باشد اما در عمل، ارزش آن بسیار پایین‌تر است. این شرایط، نقش رمزارزها را در تامین ثبات و استقلال مالی پررنگ‌تر می‌کند.
همچنین، افزایش محبوبیت رمزارزها، زمینه‌ساز ظهور مجدد و تقویت فعالیت‌های اقتصادی غیررسمی و خارج از کنترل دولت شده است. به این نوع فعالیت‌ها، «اقتصاد مخالف» (counter-economy) گفته می‌شود، مفهومی که به مجموعه فعالیت‌های اقتصادی خارج از سیستم رسمی و قانونی اشاره دارد و در شرایط بحران، نقش موثری در حفظ و انتقال ارزش ایفا می‌کند.
در تحلیل مفهومی، اقتصاد متقابل یا همان «کونتر-اکونومی» به مجموعه فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که توسط دولت ممنوع اعلام شده است، اما در واقع بخشی از فعالیت‌های انسانی است که خارج از نظارت و کنترل رسمی باقی می‌ماند. این حوزه شامل بازارهای آزاد، بازار سیاه، اقتصاد زیرزمینی، و تمامی اشکال مقاومت مدنی و اجتماعی است که در مقابل قوانین و مقررات دولت قرار می‌گیرند. همچنین، فعالیت‌های مربوط به روابط جنسی، نژادی یا مذهبی ممنوع، و هر نوع همکاری یا اتحاد ممنوعه نیز در این دسته قرار می‌گیرند. در مقابل، اقتصاد متقابل، فعالیت‌هایی را که دولت تایید و حمایت می‌کند، در بر نمی‌گیرد و به اصطلاح «بازار سفید» نامیده می‌شود. از سوی دیگر، بازارهای مبتنی بر خشونت و سرقت که مورد تایید دولت نیستند، در دسته «بازار قرمز» قرار می‌گیرند. به طور کلی، این مفهوم نشان‌دهنده مجموعه اقداماتی است که در واکنش به محدودیت‌ها و کنترل‌های دولتی شکل می‌گیرند و بخش مهمی از اقتصاد پنهان و مقاومت در برابر نظارت رسمی محسوب می‌شوند.
به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و تا حدودی حفظ حریم خصوصی در طراحی ارزهای دیجیتال، این رمزارزها به عنوان وسیله‌ای مناسب برای فعالیت‌های اقتصادی غیررسمی و اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شوند. در نتیجه، رمزارزها بستر مناسبی برای ظهور و توسعه مفاهیمی مانند آگوریزم و اقتصاد آزاد در بستر فضای دیجیتال فراهم کرده‌اند.
آگوریزم چیست؟
آگوریزم، یک رویکرد مخالف اقتصاد رسمی و دولتی است که فلسفه آن بر پایه نظریه‌های اقتصاد مقاومتی و بازار آزاد استوار است. این مفهوم، نتیجه تفکر ساموئل ادوارد کونکین سوم (SEK3)، فیلسوف و نظریه‌پرداز آمریکایی، محسوب می‌شود. کونکین در اواخر دهه هفتاد میلادی در دو کنفرانس، اصول اولیه این دیدگاه را معرفی کرد و در سال ۱۹۸۰ کتاب «مانیفست لیبرترین نوین» (New Libertarian Manifesto) را منتشر کرد که در آن به طور جامع به تبیین نظریه جدید اقتصادی آگوریزم پرداخت.
این رویکرد، علاوه بر تأثیرپذیری از لیبرالیسم، تحت تأثیر اقتصاد اتریش (Austrian Economics) قرار دارد و بر اصل عدم دخالت دولت در تعیین روابط انسانی تأکید می‌کند. کونکین معتقد بود بازار آزاد بهترین ابزار برای تحقق آزادی تمامی افراد است و باید جایگزین نظام‌های اقتصادی و دولتی شود که مداخلات گسترده دارند.
لیبرالیسم در قالب فلسفه‌ای جامع، بر اصل ساده‌ای استوار است که مبنای تمامی استدلال‌ها و سیاست‌گذاری‌ها قرار گرفته است. این اصل می‌گوید هرگونه استفاده از زور و تهدید آن، یعنی اجبار، در هر شکل و قالبی، امری نادرست و غیرقابل قبول است. در نتیجه، اعمال مبتنی بر اجبار و زور حرام و ممنوع اعلام می‌شود؛ در حالی که سایر فعالیت‌ها، از جمله اقدامات داوطلبانه و غیرمجبورانه، مجاز و مشروع هستند. در توسعه این دیدگاه، لیبرالیسم مسئله اصلی را شناسایی و راه‌حل آن را تعریف کرده است: تفاوت میان دولت و بازار. بازار، مجموع فعالیت‌های داوطلبانه انسان‌ها است که بر پایه توافق و رضایت طرفین شکل می‌گیرد. هر فردی که بدون زور و اجبار اقدام کند، در واقع جزو بازار محسوب می‌شود. این رویکرد باعث شده است که اقتصاد، به عنوان بخشی از فلسفه لیبرالیسم، در مسیر توسعه و تبیین اصول آزادی و حقوق فردی قرار گیرد.
بر اساس نگرش‌های لیبرترین خود، SEK3 طرح‌ریزی جامعه‌ای را در سر داشت که در آن دولت وجود نداشته باشد و تمامی فعالیت‌ها به طور داوطلبانه و آزادانه صورت گیرد.
اصطلاح «آگوریزم» از واژه یونانی «آگورا» گرفته شده است که به معنای مکان تجمع یا انجمن است. در فرهنگ یونان باستان، آگوراها نقش مرکزی در جامعه داشتند، زیرا محل برگزاری فعالیت‌های مهم و حیاتی برای جامعه بودند. بر این اساس، فلسفه آگوریزم بر پایه تعاملات کاملاً داوطلبانه اعضا استوار است و در چنین جامعه‌ای، دولت و ابزارهای زور و اجبار وجود نخواهد داشت.
بازار، که به مجموع فعالیت‌های انسانی اطلاق می‌شود، در این نوع جامعه نقش محوری دارد، مشابه آنچه در یونان باستان رایج بود. کنکین (Konkin) در توصیف چنین جامعه‌ای گفت: «برخی ویژگی‌های این جامعه، که در نظریه لیبرترین و در عمل بازار آزاد است، آگوریزم نامیده می‌شود؛ از واژه یونانی آگورا به معنی «بازار آزاد»، و شامل نوآوری‌های سریع در علم، فناوری، ارتباطات، حمل‌ونقل، تولید و توزیع است.»
SEK3 معتقد است که جامعه آگوریزم منجر به افزایش نوآوری و ثروت می‌شود، زیرا افراد ترغیب می‌شوند کالا یا خدمات ارزشمندی ارائه دهند. علاوه بر این، ماشین سرکوبگر دولت و همچنین شرکت‌های بزرگ، قادر نخواهند بود از کار و تلاش دیگران سود ببرند.
در جامعه آگوریستی، تفکیک وظایف و احترام فردی هر کارآفرین-کارگر احتمالاً منجر به حذف ساختارهای سنتی سازمان‌های تجاری، به‌ویژه هرم‌های شرکتی، که بیشتر تقلیدی از دولت هستند تا بازار، خواهد شد. در این مدل، اکثر شرکت‌ها به صورت انجمن‌هایی از پیمانکاران مستقل، مشاوران و شرکت‌های دیگر شکل می‌گیرند. بسیاری از این شرکت‌ها ممکن است تنها یک کارآفرین و تمامی خدمات، تجهیزات، تامین‌کنندگان و مشتریان او باشند. این نوع فعالیت‌های اقتصادی در بخش‌های آزادتر اقتصادهای غربی در حال حاضر وجود دارد و در حال گسترش است.
در آثار منتشر شده، SEK3 به تفصیل تشریح کرد که انتقال جامعه یا جهان از حالت دولت‌محور (استاتیسم) به سمت آگوریزم چگونه امکان‌پذیر است و مراحل انجام این فرآیند کدامند. کنکین معتقد بود این نوع انقلاب، راه‌حلی مسالمت‌آمیز است که احتمالاً در ابتدا در جوامع کوچک آغاز می‌شود و پس از گسترش، همزیستی با دولت‌ها را تجربه می‌کند و در نهایت به وضعیتی تثبیت شده تبدیل می‌شود.
در توضیحی ساده‌تر، پتر کالمن، سفیر موسسه میزس (Mises Institute)، در یک پست بلاگ، آگوریزم را چنین توصیف می‌کند: «روشی از عدم اطاعت مدنی از طریق اقتصاد معکوس (counter-economics) که فرد را از مزاحمت‌های دولت دور می‌کند و در نتیجه زندگی‌ای آرام‌تر و مرفه‌تر را امکان‌پذیر می‌سازد.» این تعریف، تصویر واضح‌تری از مفهوم آگوریزم در قرن بیست و یکم ارائه می‌دهد.
نقش رمزارزها در احیای نظریه آگوریزم
آگوریسم، فلسفه‌ای که بر پایه آزادی فردی و عدم‌تداخل دولت استوار است، قابلیت همزیستی با زندگی روزمره را دارد و همین ویژگی آن را برای طرفدارانش جذاب‌تر می‌کند. این رویکرد، روشی غیرخشونت‌آمیز برای ابراز آزادی فردی محسوب می‌شود.
پیش از ظهور رمزارزها، آگوریست‌ها در جوامع کوچک و متشکل از اعضای مورد اعتماد و هم‌فکر، مبادلات خود را انجام می‌دادند، که عمدتاً بر مبادله کالا به کالا (barter) استوار بود. اما تشخیص ارزش نسبی دو کالا در قالب مبادله ساده دشوار است. با این حال، رمزارزها امکان تبادل کالا و خدمات را خارج از کنترل دولت و با حفظ ارزش فراهم کرده‌اند. در واقع، استفاده از رمزارزهای حریم‌محور نسبت به پول فیات، بهتر است چون این ارزها از آزادی فردی حفاظت می‌کنند و تاریخچه تراکنش‌ها را محفوظ نگه می‌دارند.
در حالی که رمزارزها نحوه تعامل آگوریست‌ها با یکدیگر را بهبود می‌بخشند، آن‌ها همچنین بستری را فراهم کرده‌اند که افراد، حتی بدون اعتراف صریح به باورهای آگوریستی، این فلسفه را در عمل پیاده می‌کنند. بازارهای آنلاین، نمونه‌ای برجسته از بازارهای داوطلبانه در دنیای مدرن هستند. به عنوان مثال، Openbazaar یک بازار هم‌پیر است که نمونه‌ای از آگوریسم در عمل است. این پلتفرم امکان خرید و فروش کالا و خدمات را بدون پرداخت هزینه به طرفین فراهم می‌کند و ارتباط مستقیم میان افراد را بدون نیاز به واسطه برقرار می‌سازد. این بازار نه توسط یک نهاد کنترل می‌شود و نه داده‌های آن در یک سرور مرکزی ذخیره شده است، بنابراین مقاوم در برابر کنترل دولت یا نهادهای مرکزی است. این ویژگی‌ها مطابق با اصول آگوریسم است که بازارها باید بدون دخالت خارجی یا دولت وجود داشته باشند.
از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که این پلتفرم امکان پرداخت در بیش از ۵۰ رمزارز مختلف را فراهم می‌کند، امکانی که در غیاب رمزارزها، راه‌اندازی چنین بازارهای هم‌پیر را دشوار می‌ساخت. تکیه بر پول فیات، می‌توانست سیستم مالی مدرن و مداخلات آن را وارد بازار کند و کارایی بازارهای آگوریستی را کاهش دهد. با حذف پول فیات، رمزارزها به کاربران این امکان را می‌دهند تا ضمن حفظ حاکمیت مالی شخصی، با یکدیگر تعامل داشته باشند.
نمونه دیگر از آگوریسم مبتنی بر رمزارز، بازار ناشناس پارتیکل (Particl) است. این پروژه بر محور حریم‌خصوصی ساخته شده و هدف آن ایجاد اکوسیستمی است که کاملاً در کنترل کاربران باشد. یکی از محصولات شاخص آن، بازار غیرمتمرکز و ناشناس است که تراکنش‌ها در آن با رمزارز بومی، PART، انجام می‌شود. این رمزارز تمرکز ویژه‌ای بر حفظ حریم خصوصی دارد و نقش مهمی در پشتیبانی از این بازار ایفا می‌کند.
در کنار این نمونه‌ها، بازارهای دارک وب نیز در قالب‌های شدیدتر، تجلی دیگری از آگوریسم هستند. در این بازارها، انواع کالا و خدمات، حتی موارد غیرقانونی، مانند مواد مخدر، نرم‌افزارهای غیرمجاز، سلاح و مواد محدود، در دسترس قرار دارند. تراکنش‌ها عمدتاً با بیت‌کوین انجام می‌شود، هرچند رمزارزهای حریم‌محور مانند مونرو (Monero) و زک‌ش (Zcash) در این فضا رو به افزایش دارند، چرا که قابلیت‌های حفظ حریم خصوصی آن‌ها، امنیت تراکنش‌ها را تقویت می‌کند.
این بازارها، علی‌رغم انتقادات و نگرانی‌های قانونی، همچنان در حال رشد هستند و نمونه‌هایی مانند سلیک‌رود (Silk Road) نشان می‌دهند که فعالیت‌های زیرزمینی در فضای مجازی، حتی در مواجهه با مداخله دولت‌ها، ادامه می‌یابد. در این میان، طرفداران این بازارها بر این باورند که آن‌ها نماد خالص‌ترین شکل بازار آزاد هستند، هرچند دیدگاه‌ها درباره مشروعیت و قانونی بودن آن‌ها متفاوت است.
اما همین امکان هشداری برای قانون گریزی و ارتکاب اعمال مجرمانه و فرارهای مالیاتی و تضییع حقوق دولتی و عمومی نیز خواهد بود که دولت‌ها را موظف می‌کند تا بهترین راهکار را برای مقابله با آثار سو آن داشته باشند و تکنولوژی ابزاری برای هرج و مرج نگردد.
منبع: کریپتو.نیوز
