تفاوت‌های کلیدی میان CeFi و DeFi در بازار رمزارزها؛ راهنمای جامع سرمایه‌گذاری و امنیت در دنیای مالی غیرمتمرکز

در سال‌های اخیر، فناوری بلاک‌چین توجه زیادی را به خود جلب کرده است. برخی سرمایه‌گذاران معتقدند که ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین (Bitcoin) در آینده می‌توانند به شکل رایج و پذیرفته‌شده در بازارهای مالی ظاهر شوند، در حالی که دیگران بر این باورند که بلاک‌چین می‌تواند همانند اینترنت، تحولی اساسی در عرصه مالی ایجاد کند. اما معنای این هیجان و تبلیغات چیست؟

در حال حاضر، دو نوع نهاد مالی عمده در بازار وجود دارد: نهادهای متمرکز و نهادهای غیرمتمرکز.

آشنایی با تامین مالی غیرمتمرکز (DeFi)

در سامانه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi)، هر فرد مشارکت‌کننده به یک منبع مشترک از دارایی‌ها دسترسی دارد. این پلتفرم‌ها همانند بازارهای غیرمتمرکز عمل می‌کنند، جایی که افراد ممکن است نیازمند وام‌دهی باشند و دیگران آماده ارائه وام باشند.

وقتی کاربر قصد برداشت وجه از حساب خود را دارد، این فرآیند «رویداد نقدینگی» نامیده می‌شود. برای جلوگیری از برداشت زودهنگام وام‌گیرنده، محدودیت‌هایی برای برداشت تعیین شده است که این محدودیت‌ها بسته به میزان تقاضای وام در مقابل عرضه سرمایه، نوسان دارند.

یکی از مهم‌ترین کاربردهای DeFi، توسعه دارایی‌های دیجیتال با ارزش پایدار است که به آن‌ها استیبل‌کوین (Stablecoin) گفته می‌شود. این نوع ارزهای دیجیتال نوسانات قیمتی کمتری نسبت به سایر رمزارزها دارند و غالباً برای انجام تراکنش‌های ساده و خرید و فروش مورد استفاده قرار می‌گیرند. نمونه‌هایی از استیبل‌کوین‌ها شامل دای (DAI)، تتر (USDT) و یو‌اس‌دی‌سی (USDC) هستند. علاوه بر این، کاربران می‌توانند رمزارزهای خود مانند کاردانو (ADA) را قرض دهند، وام بگیرند و در بازارهای مختلف معامله کنند.

تامین مالی متمرکز چیست؟

مالیه متمرکز یا همان مالیه سنتی، سیستمی است که در آن ارزهای دیجیتال و فیات در هر نوع کسب‌وکار تحت نظارت یک نهاد مرکزی، مانند بانک مرکزی، در گردش هستند. در این ساختار، یک مرجع مرکزی تمامی عملیات مالی، از جمله سفارش‌های معاملات رمزارزها در صرافی‌های مرکزی، را کنترل می‌کند.

در سیستم CeFi (مالیه متمرکز)، مؤسسات مالی مانند بانک‌ها، اتحادیه‌های اعتباری و دیگر نهادهای مالی قادر به جمع‌آوری منابع و تسهیل فعالیت‌های مالی هستند. به عنوان نمونه، اگر من ۱۰۰ هزار دلار پس‌انداز داشته باشم، بانک می‌تواند تا ۱۵۰ هزار دلار به من وام دهد. اما معمولاً بانک تنها تفاوت بین این دو رقم، یعنی ۵۰ هزار دلار، را وام می‌دهد و مابقی را نگه می‌دارد، که این امر ممکن است منجر به کمبود نقدینگی و ریسک‌های مالی برای بانک شود. علاوه بر این، کنترل کامل بر دسترسی به وجوه توسط نهاد مرکزی، منجر به وضع نرخ بهره‌ای می‌شود که هزینه استقراض را برای کاربران افزایش می‌دهد.

از پلتفرم‌های معروف CeFi می‌توان به سلسیوس (Celsius)، نکسو (NEXO)، بلاک‌فای (BlockFi) و سایر پلتفرم‌های درآمد غیرفعال رمزارز اشاره کرد. در این فضا، کاربران امکان قرض گرفتن، خرید و فروش رمزارزها، استفاده از کارت‌های اعتباری مبتنی بر رمزارز و کسب سود و پاداش از طریق فعالیت‌های مالی را دارند.

تفاوت‌های اصلی بین خدمات مالی متمرکز و غیرمتمرکز

سازمان‌های نظارتی در حال بررسی مقررات جدید

در حوزه دیفای (DeFi)، معامله‌گران و کاربران به طور کامل بر دارایی‌های خود در هر زمان تسلط دارند و می‌توانند بدون نیاز به واسطه، تراکنش‌های خود را انجام دهند. در مقابل، در حوزه سِفی (CeFi)، فعالیت‌های مالی توسط یک نهاد مرکزی تنظیم و نظارت می‌شود، و تراکنش‌ها بر اساس قوانین و مقررات مشخص انجام می‌گیرد. تراکنش‌های درون دیفای بر بستر قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) اجرا می‌شود و تمامی جزئیات آن‌ها در بلاک‌چین ثبت می‌گردد، به طوری که هر فرد می‌تواند تراکنش‌های انجام‌شده در زمان مشخص را مشاهده کند، بدون آنکه از طرف‌های درگیر مطلع باشد. در این سیستم، نیاز به مجوز از نهاد مرکزی برای انجام تراکنش وجود ندارد.

در مقابل، فعالیت‌های در حوزه سِفی نیازمند پیروی از قوانین و مقررات خاص، از جمله تطابق‌های نظارتی و فرآیندهای شناخت مشتری (KYC)، است. برای نمونه، سرمایه‌گذاری که قصد فروش رمزارز در یک صرافی متمرکز مانند بایننس (Binance) را دارد، باید فرآیند احراز هویت را طی کند و حساب کاربری افتتاح کند. پس از افتتاح حساب و فروش دارایی‌های دیجیتال، کاربر ملزم است رویدادهای مربوطه را به مراجع ذی‌ربط گزارش دهد. از دیگر ویژگی‌های سِفی، اعتماد کاربران به صرافی‌ها برای نگهداری رمزارزهایشان است، چرا که دارایی‌ها در اختیار خود صرافی‌ها قرار دارد و کنترل آن‌ها در دست این نهادهای مرکزی است.

صرافی فیات به رمزارز

صرافی‌های متمرکز مانند کوین‌بیس (Coinbase) در ارائه خدمات به کاربران در حوزه تبدیل ارزهای فیات به رمزارز، تجربه کاربری بهتری ارائه می‌دهند. این پلتفرم‌ها در تبدیل پول نقد به بیت‌کوین و سایر رمزارزها انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و فرآیند خرید و فروش را ساده‌تر می‌کنند. در مقابل، بیشتر ارائه‌دهندگان خدمات دیفای (DeFi) تنها به تبادل رمزارزهای دیجیتال محدود شده و امکان وارد کردن پول نقد به سیستم‌های خود را فراهم نمی‌آورند، بنابراین کاربران برای وارد کردن فیات نیازمند استفاده از صرافی‌های متمرکز هستند.

حریم خصوصی کاربران در فضای مجازی حفظ می‌شود

ماهیت غیرمتمرکز دیفای (DeFi) امکان انجام تراکنش‌های خصوصی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند، به‌طوری که تنها در صورت استفاده از قراردادهای هوشمند غیرمحرمانه در بلاک‌چین، تراکنش‌ها قابل ردیابی هستند. در این فضا، فروشندگان و کاربران می‌توانند با استفاده از کیف‌پول (wallet) به خدمات دسترسی یابند بدون اینکه نیاز به افشای اطلاعات شخصی خود داشته باشند و این موضوع، اکثراً منجر به ناشناخته ماندن هویت شرکت‌کنندگان می‌شود. در مقابل، صرافی‌های متمرکز (centralized exchanges) در صورت لزوم، توانایی افشای مالکیت آدرس‌ها به مراجع قانون‌گذاری و انتظامی را دارند.

هزینه‌های تراکنش

در حوزه دیفای (DeFi)، کارمزد گس (Gas Fees) به عنوان بخشی از فرآیند انجام تراکنش‌ها در شبکه بلاک‌چین وجود دارد. این کارمزدها به عنوان پاداشی به اعتبارسنج‌ها (Validators) پرداخت می‌شود و نقش مهمی در حفظ عملکرد و امنیت شبکه ایفا می‌کند. در این سیستم، اعتبارسنج‌ها تراکنش‌ها را تایید و اجرا می‌کنند و در مقابل، کارمزدهای گس را دریافت می‌نمایند.

در مقابل، در صرافی‌های متمرکز، کاربران با کارمزدهای گس مستقیم روبرو نمی‌شوند، بلکه هزینه‌های معاملاتی مشابه با بانک‌ها در نظام‌های مالی سنتی دریافت می‌شود. این هزینه‌ها معمولاً به عنوان کمیسیون یا کارمزد ثابت برای هر تراکنش تعیین می‌شود و فرآیندهای معاملاتی را ساده‌تر و کم‌دست‌وپا می‌نماید.

بازارهای مالی با فعالیت ۲۴ ساعته

بازارهای دیفای (DeFi) معمولاً به صورت ۲۴ ساعته و هفت روز هفته فعال هستند و در طول شبانه‌روز بدون توقف معاملات انجام می‌شود. در مقابل، بازارهای سنتی یا CeFi (سیفای) دارای ساعت‌های مشخص برای معاملات هستند که در قالب جلسات معاملاتی تعریف شده‌اند. به عنوان نمونه، بازارهای بورس نیویورک و نزدک در این دسته قرار می‌گیرند و معاملات در این بازارها از ساعت ۹:۳۰ صبح تا ۴ بعدازظهر، پنج روز در هفته (دوشنبه تا جمعه) انجام می‌شود.

آیا دیفای جایگزین سنتی‌سازی مالی خواهد شد؟

با وجود آنکه فناوری بلاک‌چین هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد، اما طی سال‌های اخیر شاهد تحولات قابل توجهی در حوزه مالی بوده‌ایم. استفاده از فناوری‌های دفتر کل توزیع‌شده در سیستم‌های بانکی سنتی روز به روز در حال گسترش است. نمونه‌های بارز این تحولات شامل راهکارهای پرداخت برون‌مرزی مثل xRapid شرکت ریپل (Ripple)، پروتکل توکن‌سازی چند دارایی استلار لومنز (Stellar Lumens) و چارچوب قراردادهای هوشمند اتریوم (Ethereum) می‌شود.

بر اساس گزارش چشم‌انداز خدمات مالی جهانی شرکت آی‌بی‌ام (IBM)، روند همگرایی میان بازیگران فعلی بازار ادامه خواهد داشت، به‌طوری‌که شرکت‌های بزرگ‌تر اقدام به تصاحب شرکت‌های کوچکتر خواهند کرد. انتظار می‌رود بسیاری از شرکت‌های قدیمی و سنتی همچنان در فضای بلاک‌چین فعال باقی بمانند و جایگاه خود را حفظ کنند، هرچند فشار رقابت از سوی شرکت‌های فناوری جوان‌تر و نوظهور در حال افزایش است.

منبع: کریپتو.نیوز