تاریخچه جذاب جام جهانی: اولین گل، قهرمان، و عجایب کمتر دیده‌شده

جام جهانی فوتبال، که به عنوان مهم‌ترین رویداد ورزشی جهان شناخته می‌شود، هر چهار سال یک بار از سال 1930 برگزار می‌گردد.

اگرچه فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) در سال 1904 تأسیس شد، اما نخستین دوره جام جهانی 26 سال بعد برگزار شد. در نشست سالانه فیفا در تاریخ 28 مه 1928 در آمستردام، اعلام شد که مسابقاتی برگزار خواهد شد که تمامی اعضای این فدراسیون می‌توانند در آن شرکت کنند.

اولین مسابقه بین تیم‌های ملی فوتبال در سال 1872 بین انگلستان و اسکاتلند انجام گرفت، اما در آن زمان فوتبال در خارج از بریتانیای کبیر چندان رایج نبود. با افزایش محبوبیت فوتبال در اوایل قرن بیستم، این ورزش در المپیک‌های تابستانی 1900 و 1904 و همچنین المپیک 1906 به عنوان ورزش ناظر (بدون اهدای مدال) حضور یافت.

در المپیک تابستانی 1908، فوتبال رسماً به عنوان یکی از ورزش‌های رسمی معرفی شد. مسابقات آن سال توسط فدراسیون فوتبال انگلستان (انجمن فوتبال) برگزار می‌شد و تنها بازیکنان آماتور در آن شرکت داشتند، بنابراین بیشتر شبیه نمایش بود تا مسابقه واقعی. تیم ملی آماتورهای انگلستان در المپیک‌های 1908 و 1912 قهرمان شد.

از آنجا که مسابقات فوتبال المپیک تنها شامل تیم‌های آماتور بود، مسابقات نشان سر توماس لیپتون در سال 1909 در تورین برگزار شد. این مسابقات به عنوان اولین تورنمنت جهانی جدی شناخته می‌شوند و تیم‌های برتر از ایتالیا، آلمان و سوئیس در آن شرکت داشتند. تیم وست آکلند، تیمی آماتور از روستایی در شمال شرق انگلستان، قهرمان این مسابقات شد و در سال‌های 1911 و پس از آن نیز عنوان قهرمانی را حفظ کرد، و نشان سر توماس را برای همیشه به خانه برد.

در سال 1914، فیفا توافق کرد که مسابقات فوتبال المپیک را به عنوان «مسابقات قهرمانی فوتبال آماتورها» به رسمیت بشناسد و مسئولیت برگزاری آن را بر عهده گیرد. این تصمیم باعث شد که مسابقات فوتبال المپیک تابستانی به اولین تورنمنت بین‌قاره‌ای فوتبال تبدیل شود، که در آن اروگوئه قهرمان شد و در سال 1928 مدال طلا را کسب کرد.

در 28 مه 1928، پس از طرحی که توسط ژول ریمه، رئیس وقت فیفا، ارائه شد، تصمیم گرفته شد که فیفا تورنمنتی بین‌المللی برگزار کند. با توجه به اینکه اروگوئه در آن زمان صاحب مدال طلای دو المپیک قبلی بود و در سال 1930 جشن صدمین سالگرد استقلال خود را برگزار می‌کرد، میزبانی این مسابقات به این کشور سپرده شد.

نخستین جام جهانی رسمی

المپیک تابستانی 1932 در لوس آنجلس برگزار شد، اما به دلیل کم‌توجهی به فوتبال در آمریکا و اختلاف نظر فیفا و کمیته بین‌المللی المپیک درباره وضعیت بازیکنان آماتور، فوتبال در این بازی‌ها حضور نداشت. رئیس فیفا، ژول ریمه، پیشنهاد داد که اولین دوره جام جهانی در سال 1930 در اروگوئه برگزار شود.

برخی فدراسیون‌های ملی برای شرکت در این مسابقات دعوت شدند، اما به دلیل فاصله زیاد اروگوئه و هزینه‌های سفر، کشورهای اروپایی تا دو ماه قبل از مسابقات تمایلی به حضور نداشتند. در نهایت، تیم‌های اروپایی بلژیک، فرانسه، رومانی و یوگسلاوی قانع شدند که در این سفر شرکت کنند. در مجموع، 13 کشور در این رقابت‌ها شرکت داشتند، شامل هفت تیم از آمریکای جنوبی، چهار تیم از اروپا و دو تیم از آمریکای شمالی.

در اولین مسابقات جام جهانی، تیم‌های فرانسه و آمریکا به طور همزمان بازی کردند و هر دو پیروز شدند؛ فرانسه مکزیک را 4 بر 1 شکست داد و آمریکا بلژیک را 3 بر 0 مغلوب کرد. اولین گل تاریخ جام جهانی توسط لوسین لورن از فرانسه زده شد. چهار روز بعد، برت پاتناد از آمریکا هت‌تریک کرد و در بازی مقابل پاراگوئه، نتیجه 3 بر صفر به نفع آمریکا رقم خورد. در فینال، اروگوئه با نتیجه 4 بر 2 از سد آرژانتین گذشت و قهرمان اولین دوره جام جهانی شد، مسابقه‌ای که در مونته‌ویدئو برگزار شد و 93 هزار تماشاگر داشت.

پیشرفت‌ها و چالش‌ها

در مراحل اولیه، مشکلاتی مانند دشواری سفرهای بین‌قاره‌ای و تأثیر جنگ جهانی بر برگزاری مسابقات وجود داشت. تیم‌های اروپایی تمایلی به سفر به اروگوئه در سال 1930 نداشتند، و تیم‌های آمریکای جنوبی نیز در جام‌های 1934 و 1938 شرکت نکردند، به جز برزیل. جام‌های 1942 و 1946 به دلیل جنگ جهانی دوم برگزار نشدند.

در جام جهانی 1950، برای اولین بار تیم‌هایی از جزیره بریتانیا، مهد فوتبال، حضور یافتند. پس از خروج این تیم‌ها در دهه 1920، در سال 1946 مجدداً دعوت شدند و در این مسابقات شرکت کردند. این دوره همچنین شاهد بازگشت اروگوئه، قهرمان دوره اول، بود که پس از تحریم‌های قبلی، مجدداً قهرمان شد. این جام، اولین و آخرین دوره‌ای بود که مرحله نهایی به صورت گروهی برگزار شد و فینالی مشخص نداشت، هرچند نتیجه نهایی به گونه‌ای رقم خورد که بازی برزیل و اروگوئه عملاً نقش فینال را ایفا کرد.

از سال 1934 تا 1978، تعداد تیم‌های شرکت‌کننده در جام جهانی 16 تیم بود، که عمدتاً از اروپا و آمریکای لاتین بودند و سهم کمی از آفریقا، آسیا و اقیانوسیه داشتند. نمایندگان این قاره‌ها غالباً در مقابل تیم‌های اروپایی و آمریکای لاتین شکست می‌خوردند، هرچند کره شمالی در سال 1966 تا مرحله یک‌چهارم نهایی پیش رفت. در جام 1982، تعداد تیم‌ها به 24 و در 1998 به 32 تیم افزایش یافت، که فرصت بیشتری برای حضور تیم‌های آفریقایی، آسیایی و آمریکای شمالی فراهم کرد.

در سال‌های اخیر، شرکت‌کنندگان این قاره‌ها عملکرد بهتری داشته‌اند. در سال 1990، کامرون به مرحله یک چهارم نهایی رسید و در مسابقات 2002، تیم‌های کره جنوبی، سنگال و آمریکا حداقل تا یک چهارم نهایی پیش رفتند (کره جنوبی در نهایت چهارم شد). برای جام جهانی 2006 آلمان، 197 کشور در رقابت شرکت کردند. تاکنون، از میان 207 عضو فیفا، تنها سه کشور در تلاش برای راه‌یابی به جام جهانی شرکت نکرده‌اند. با توجه به اینکه کوموروس و تیمور شرقی اعضای جدید فیفا هستند و هنوز فرصت شرکت در این رقابت‌ها را نداشته‌اند، در واقع تنها بوتان است که شانس خود را برای حضور در جام جهانی آزمایش نکرده است.

در دهه 90، جام جهانی زنان فیفا نیز راه‌اندازی شد و اولین دوره آن در سال 1991 در چین برگزار شد. ساختار برگزاری این مسابقات مشابه مسابقات مردان است و هر چهار سال یک‌بار برگزار می‌شود. تیم‌هایی مانند آمریکا، آلمان، چین و نروژ تاکنون از موفق‌ترین تیم‌های جام جهانی زنان بوده‌اند.

پوشش رسانه‌ای جام جهانی فوتبال

جام جهانی فوتبال در سال 1954 برای اولین بار از طریق تلویزیون پخش شد و اکنون به عنوان پرتماشاگرترین رویداد ورزشی جهان شناخته می‌شود، به طوری که تعداد تماشاگران آن از مسابقات المپیک نیز فراتر رفته است. برآورد می‌شود که در جام جهانی 2002، حدود 28 میلیارد نفر بازی‌ها را تماشا کرده‌اند. تنها فینال این دوره، با تماشای بیش از 1.1 میلیارد نفر، رکورددار است. همچنین، مسابقات قرعه‌کشی این جام بیش از 300 میلیون بیننده داشته است.

برگزاری جام جهانی، طرحی بود که ژول ریمه، سومین رئیس فیفا، سال‌ها در ذهن خود پروراند. پیش از آن، مسابقات بین‌المللی فوتبال تنها محدود به المپیک بود و عموماً در سایه ورزش‌های دیگر قرار داشت.

در سال 1929، فیفا برای برگزاری اولین دوره جام جهانی و تعیین محل برگزاری مسابقات، در نشستی در بارسلونا گرد هم آمد. در این کنگره، تصمیم گرفته شد که اوروگوئه، قهرمان فوتبال المپیک 1924، به مناسبت صدمین سالگرد استقلال خود، میزبان اولین دوره جام جهانی باشد.

این مسابقات از آن زمان هر چهار سال یک‌بار برگزار شده است، به استثنای سال‌های 1942 و 1946 که به دلیل جنگ جهانی دوم برگزار نشدند. در سال 1991، فیفا برگزاری جام جهانی زنان را نیز آغاز کرد.

مروری بر دوره‌های جام جهانی فوتبال

1930 - اوروگوئه / قهرمان: اوروگوئه

اولین دوره مسابقات جام جهانی در تاریخ 13 ژوئیه 1930 در شهر مونته‌ویدئو، پایتخت اروگوئه، برگزار شد. این رقابت‌ها بیش از دو هفته به طول انجامید و حدود نیم میلیون تماشاگر از این مسابقات دیدن کردند. در این دوره، 13 تیم از قاره‌های مختلف شرکت داشتند که تنها تیم‌های اروپایی شامل بلژیک، یوگسلاوی، رومانی و فرانسه بودند.

در مرحله نیمه نهایی، آرژانتین مقابل آمریکا قرار گرفت، در حالی که اروگوئه به دیدار یوگسلاوی رفت. تیم‌های آمریکای‌جنوبی در هر دو مسابقه با نتیجه 6 بر 1 حریفان خود را شکست دادند و راهی فینال شدند.

در دیدار نهایی، اروگوئه با نتیجه 4 بر 2 آرژانتین را شکست داد و به عنوان اولین قهرمان جام جهانی شناخته شد.

در سال 1934، مسابقات در ایتالیا برگزار شد و تیم قهرمان این دوره، ایتالیا، بود.

دومین دوره مسابقات جام جهانی در قاره اروپا و در کشور ایتالیا برگزار شد، که این موضوع سبب شد تیم‌های اروپایی تمایل بیشتری برای شرکت در این رقابت‌ها نشان دهند. این دوره از مسابقات اولین بار بود که تیم‌ها برای حضور در مرحله نهایی باید از مرحله مقدماتی عبور می‌کردند.

در این دوره، تعداد تیم‌های شرکت‌کننده به 16 تیم رسید که از میان 32 تیمی که در مرحله مقدماتی حضور داشتند، به مسابقات راه یافتند. با وجود افزایش تعداد تیم‌ها نسبت به دوره قبل، تماشاگران کمتری در استادیوم‌ها حضور داشتند.

جام ژول ریمه، که نام خود را از بنیان‌گذار جام جهانی گرفته بود و تا سال 1970 نماد این مسابقات محسوب می‌شد، پس از آن تغییر نام و شکل داد. برخلاف دوره قبلی که بیشتر تیم‌ها از آمریکای جنوبی بودند، در این دوره اکثریت تیم‌ها اروپایی بودند. به جز 12 تیم اروپایی، برزیل و آرژانتین از آمریکای جنوبی و ایالات متحده از آمریکای شمالی و مرکزی نیز در این رقابت‌ها حضور داشتند. تیم مصر، اولین تیم خارج از این دو قاره، بود که به جام جهانی راه یافت.

با حذف تیم‌های برزیل، آرژانتین، آمریکا و مصر در دور نخست که به صورت تک‌حذفی برگزار شد، 8 تیم به مرحله یک‌چهارم نهایی راه پیدا کردند. در فینال، تیم‌های ایتالیا و چکسلواکی مقابل هم قرار گرفتند و نتیجه در پایان وقت قانونی 1 بر 1 شد. در وقت اضافه، ایتالیا با یک گل برنده شد و برای اولین بار عنوان قهرمانی جام جهانی را کسب کرد.

در اوایل ژوئن 1938، جام جهانی فوتبال با حضور 15 تیم برگزار شد که از میان 37 تیم راه‌یافته به مرحله نهایی بودند، در فرانسه آغاز شد.

در آن زمان، کشورهای اروگوئه و آرژانتین به دلیل اعتراض به میزبانی مجدد اروپا، از شرکت در این رقابت‌ها انصراف دادند. در عوض، تیم‌های برزیل و کوبا از قاره آمریکا در مسابقات حضور داشتند، که برزیل تا نیمه نهایی پیش رفت اما در این مرحله مغلوب ایتالیا شد. برای اولین بار در تاریخ جام جهانی، تیم‌های قهرمان دوره قبل و میزبان مسابقات بدون انجام بازی‌های مقدماتی به مرحله نهایی راه یافتند.

در فینال، ایتالیا و مجارستان مقابل هم قرار گرفتند و ایتالیا با نتیجه 4 بر 2 پیروز شد. این پیروزی، اولین بار بود که ایتالیا توانست دو بار قهرمان جهان شود. با شروع جنگ جهانی دوم، برگزاری دو دوره بعدی جام جهانی متوقف شد.

در سال 1950، مسابقات در برزیل برگزار شد و اوروگوئه عنوان قهرمانی را کسب کرد.

برزیل دومین کشور از آمریکای جنوبی بود که میزبان جام جهانی شد، اما در این دوره نتوانست از فرصت میزبانی بهره‌مند شود.

در این مسابقات، چهار تیم سوئد، اروگوئه، اسپانیا و برزیل در یک گروه قرار گرفتند. اروگوئه با کسب بیشترین امتیاز از سه بازی، صدرنشین گروه شد و عنوان قهرمانی را به دست آورد. تیم‌های برزیل، سوئد و اسپانیا به ترتیب در جایگاه‌های دوم تا چهارم قرار گرفتند.

حضور تماشاگران در این دوره از جام جهانی از مرز یک میلیون نفر گذشت. برای برگزاری این مسابقات، بزرگ‌ترین ورزشگاه جهان با ظرفیت 220 هزار نفر در ریودوژانیرو ساخته شد.

در سال 1954، در سوئیس، آلمان غربی قهرمان شد.

در جام‌جهانی، مسابقات به صورت گروهی در مرحله مقدماتی و در مرحله بعد به صورت تک حذفی برگزار شد. در این دوره، 16 تیم راه یافته به جام جهانی، از جمله تیم‌های ترکیه، کره‌جنوبی و اسکاتلند برای اولین بار حضور داشتند.

آلمان‌غربی پس از مجارستان، به عنوان تیم دوم راهی مرحله یک چهارم نهایی شد. این دو تیم در فینال مقابل یکدیگر قرار گرفتند و با وجود اینکه مجارستان در مرحله مقدماتی با نتیجه 8 بر 3 آلمان‌غربی را شکست داده بود، در فینال با نتیجه 3 بر 2 مغلوب شد. آلمان‌غربی در اولین حضور خود در جام جهانی، قهرمان شد. این مسابقات آخرین دوره‌ای بود که ژول ریمه، بنیان‌گذار جام‌جهانی، در آن حضور داشت. وی 33 سال ریاست فیفا را بر عهده داشت و در سال 1956 در سن 83 سالگی درگذشت.

در سال 1958، که در سوئد برگزار شد، برزیل عنوان قهرمانی را کسب کرد.

این جام یکی از خاطره‌انگیزترین دوره‌های جام‌جهانی برای برزیل است. درخشش برزیل در این مسابقات نقطه شروعی برای موفقیت‌های بعدی این تیم بود. برزیل تنها تیمی است که در تمامی دوره‌های جام جهانی حضور داشته و با بیشترین تعداد بازی، گل و امتیاز، سال‌ها است پرافتخارترین تیم ملی جهان محسوب می‌شود.

در این دوره، ستارگانی چون ژوست فانتن، بابی چارلتون و گارینشا درخشیدند. اما نام پله بیش از همه در ذهن‌ها نقش بسته است. در بین 16 تیم راه یافته، تیم‌های ایرلندشمالی، ولز و اتحاد جماهیر شوروی برای اولین بار در این مسابقات حضور یافتند.

چهار تیم برزیل، آلمان‌غربی، فرانسه و سوئد با پیروزی بر حریفان خود به مرحله نیمه نهایی راه یافتند. در فینال، برزیل با ستارگانش مقابل سوئد قرار گرفت و با نتیجه 5 بر 2 پیروز شد، و برای اولین بار جام جهانی را به خانه برد.

1962 - شیلی / قهرمان: برزیل

با توجه به اینکه مسابقات در شیلی برگزار می‌شد، برزیل از این مزیت بهره‌مند بود که در قاره آمریکای جنوبی به میدان می‌رفت. تجربه نشان داده است که تیم‌های اروپایی معمولاً در بازی‌های داخلی قوی‌تر ظاهر می‌شوند و در خارج از قاره خود ضعیف‌تر عمل می‌کنند.

در مرحله نهایی، از مجموع 16 تیم، 6 تیم از آمریکای جنوبی و 10 تیم از اروپا بودند. در این رقابت‌ها، تیم‌های ایتالیا، آرژانتین و اروگوئه از دور رقابت‌ها حذف شدند، در حالی که تیم‌های یوگسلاوی، چکسلواکی، برزیل و شیلی به مرحله نیمه نهایی راه یافتند. چکسلواکی با نتیجه 3 بر 1 یوگسلاوی را شکست داد و برزیل با نتیجه 4 بر 2 شیلی را مغلوب کرد. در دیدار نهایی، برزیل با نتیجه 3 بر 1 چکسلواکی را شکست داد و برای دومین بار پیاپی عنوان قهرمانی جهان را کسب کرد.

در سال 1966، مسابقات در انگلستان برگزار شد و این کشور عنوان قهرمانی را به دست آورد.

انگلستان، که اولین فدراسیون فوتبال جهان را دارد، در حالی این مسابقات را میزبانی کرد که در دوره‌های قبلی جام‌جهانی نتایج قابل توجهی کسب نکرده بود.

در مرحله انتخابی، 74 تیم شرکت کردند که از این تعداد، 10 تیم از اروپا، 5 تیم از آمریکای جنوبی و 1 تیم از آسیا به مسابقات نهایی راه یافتند. دو تیم پرتغال و کره‌شمالی، که تازه وارد این رقابت‌ها بودند، شگفتی‌آفرینان این دوره بودند. بازی بین این دو تیم یکی از مشهورترین دیدارهای تاریخ جام‌جهانی است. در آن مسابقه، کره‌شمالی در 25 دقیقه اول با نتیجه 3 بر صفر از پرتغال پیش افتاد، اما پرتغال با چهار گل متوالی، به ویژه با گل‌های اوزه بیو و ژوزه آگوستو، بازی را به نفع خود تغییر داد.

چهار تیم انگلستان، آلمان‌غربی، پرتغال و اتحاد جماهیر شوروی به مرحله نیمه نهایی راه یافتند. آلمان‌غربی و انگلستان هر دو با نتیجه 2 بر 1 حریفان خود را شکست دادند.

در فینال، تیم‌ها در پایان وقت قانونی با نتیجه 2 بر 2 مساوی شدند. در وقت اضافی، جف‌هرست که در زمان قانونی یکی از گل‌های انگلستان را زده بود، با وارد کردن دو گل دیگر، نتیجه را 4 بر 2 به نفع تیمش تغییر داد و انگلستان برای اولین بار قهرمان جام‌جهانی شد.

در سال 1970 در مکزیک، برزیل عنوان قهرمانی را کسب کرد.

برای اولین بار، جام جهانی در آمریکای مرکزی برگزار شد و تیم‌هایی مانند فرانسه، آرژانتین، مجارستان و اسپانیا در این رقابت‌ها حضور نداشتند.

برزیل با هدایت ماریو زاگالو و با در اختیار داشتن ستارگانی چون پله، ریوه‌لینو، کارلوس آلبرتو پریرا، توستائو و جرزینیو، به مکزیک سفر کرد تا شکست تلخ دوره قبل را جبران کند. ایتالیا نیز برای رسیدن به فینال، مکزیک و آلمان غربی را شکست داد. در نیمه اول فینال، بازی با نتیجه تساوی 1-1 به پایان رسید، اما در نیمه دوم برزیل در عرض 20 دقیقه سه گل به ثمر رساند و برای سومین بار قهرمان جهان شد، جام ژول‌ریمه را برداشته و برای همیشه در خانه نگه داشت.

در سال 1974، آلمان غربی به عنوان قهرمان مسابقات معرفی شد.

در این دوره، تیم‌های فرانسه، اسپانیا و انگلستان غایبان بزرگ مسابقات بودند، در حالی که جمهوری دمکراتیک کنگو، آلمان شرقی، هائیتی و استرالیا (نماینده آسیا) برای اولین‌بار در تاریخ به جام جهانی راه یافتند.

نظام برگزاری مسابقات مجدداً تغییر کرد. در این ساختار، 16 تیم در قالب 4 گروه 4 تیمی رقابت کردند، و تیم‌های اول و دوم هر گروه به مرحله بعد صعود کردند. در مرحله بعد، تیم‌ها در دو گروه 4 تیمی دیگر قرار گرفتند، و تیم‌های اول هر گروه مستقیماً راهی فینال شدند، در حالی که تیم‌های دوم برای کسب مقام رده‌بندی به میدان رفتند.

در نهایت، آلمان‌غربی، میزبان این دوره، و هلند به فینال راه یافتند، در حالی که برزیل و لهستان در بازی رده‌بندی مقابل هم قرار گرفتند.

بازی فینال در استادیوم المپیک مونیخ و با حضور بیش از 75 هزار تماشاگر برگزار شد. آلمان‌غربی با بهره‌گیری از ستارگان تاریخ فوتبال مانند سپ مایر، فرانتس بکن باوئر، برتی فوگتس، پل برایتنر، گرد مولر، ولفگانگ اورات، راینر بونهوف و اولی هوینس در مقابل تیم هلند قرار گرفت که از مثلث طلایی یوهان کرایف، ران رینسن برینک و جانی رپ تشکیل شده بود.

در دقایق اولیه بازی، یک پنالتی به نفع هلند اعلام شد که یوهان نیسکنس آن را به گل تبدیل کرد و یکی از سریع‌ترین گل‌های تاریخ جام‌جهانی ثبت شد. اما آلمان‌غربی با دو گل از برایتنر و گرد مولر، بازی را به نفع خود تغییر داد و در نهایت برای دومین بار قهرمان جهان شد.

در این دوره، تعداد شرکت‌کنندگان در مرحله انتخابی برای اولین بار از مرز 100 نفر گذشت. همچنین، تیم‌های ایران و تونس به عنوان نمایندگان آسیا و آفریقا برای نخستین‌بار توانستند راهی جام جهانی شوند.

تیم ملی ایران پس از پیروزی بر سوریه و عربستان در مرحله اول، در مرحله دوم با تیم‌های هنگ‌کنگ، کره جنوبی و استرالیا هم‌گروه شد و به عنوان تیم اول صعود کرد و راهی مسابقات جهانی شد.

در سفر ایران به آرژانتین، این تیم با دو شکست مقابل هلند و پرو و یک تساوی مقابل اسکاتلند مواجه شد. در این مسابقات، ایرج دانایی‌فر و حسن روشن هر کدام یک گل زدند، اما در مجموع 8 گل دریافت کردند و تنها یک امتیاز کسب کردند.

در این دوره، تیم‌های آرژانتین و هلند به عنوان سرگروه‌ها به فینال راه یافتند و برزیل و ایتالیا در بازی رده‌بندی مقابل هم قرار گرفتند. در فینال، هلند که برای دومین بار به فینال رسیده بود، با تیم جوان و ناشناخته آرژانتین، با بازیکنانی همچون دانیل پاسارلا، دانیل برتونی، ماریو کمپس و اسوالدو آردیلس، مسابقه‌ای سخت داشت. این دیدار در پایان وقت قانونی با نتیجه 1-1 مساوی پایان یافت، اما آرژانتین در وقت اضافی دو گل زد و پس از اوروگوئه و برزیل، سومین کشور آمریکای لاتین شد که به قهرمانی جهان دست یافت.

این دوره با قهرمانی تیم ملی ایتالیا در سال 1982 در اسپانیا به پایان رسید.

این مسابقات با حضور ستارگانی چون زیکو، سوکراتس (برزیل)، دیه‌گو مارادونا (آرژانتین)، پائولو روسی و دینو زوف (ایتالیا)، کارل هاینتس رومنیگه و هارالد شوماخر (آلمان‌غربی) و ژان تیگانا و میشل پلاتینی (فرانسه) به عنوان جام ستارگان شناخته می‌شود.

در این دوره، سهمیه آفریقا به دو تیم افزایش یافت و از هر دو منطقه آسیا و اقیانوسیه یک تیم به جام جهانی راه یافت. تیم‌ها در 6 گروه چهار تیمی قرار گرفتند و تیم‌های اول هر گروه به مرحله بعد صعود کردند. در مرحله نیمه‌نهایی، فرانسه با آلمان‌غربی و ایتالیا با لهستان روبه‌رو شدند.

دیدار فرانسه و آلمان‌غربی پس از 120 دقیقه با نتیجه 3 بر 3 به تساوی رسید، اما آلمان‌غربی در ضربات پنالتی پیروز شد و راهی فینال شد. در سوی دیگر، ایتالیا با دو گل پائولو روسی مقابل لهستان پیروز شد و به فینال راه یافت. در دیدار نهایی، ایتالیا با گل‌های پائولو روسی، مارکو تاردلی و الساندرو آلتوبلی در مقابل تنها گل آلمان‌غربی، سومین قهرمانی جهان خود را کسب کرد.

در سال 1986، در مکزیک، آرژانتین عنوان قهرمانی را از آن خود کرد.

در آن زمان، مکزیک نخستین کشوری بود که دو بار میزبان جام‌جهانی شد. در مرحله مقدماتی، ۱۲۱ کشور عضو فیفا برای کسب مجوز حضور در جام سیزدهم رقابت کردند که در نهایت ۲۴ تیم به مکزیک راه یافتند. این رقابت‌ها برای اولین بار عراق، کانادا و دانمارک را به عنوان تیم‌های جدید به جام جهانی راه داد.

در مرحله یک‌هشتم نهایی، تیم‌هایی مانند برزیل، آرژانتین، آلمان‌غربی، مکزیک، اسپانیا، انگلستان، فرانسه و بلژیک با غلبه بر حریفان خود به مرحله یک‌چهارم نهایی راه یافتند. یکی از دیدارهای تاریخی این مرحله، مسابقه بین فرانسه و برزیل بود که در آن، بازی در ۹۰ دقیقه با گل‌های کاره‌کا و پلاتینی مساوی ۱-۱ پایان یافت و پس از ۳۰ دقیقه وقت اضافی بدون گل، ضربات پنالتی تعیین‌کننده برنده را مشخص کرد. در نهایت، فرانسه در این مسابقه پیروز شد و به نیمه‌نهایی راه یافت.

در مرحله نیمه‌نهایی، آرژانتین و انگلستان مقابل هم قرار گرفتند و با درخشش مارادونا، که دو گل مهم در این بازی به ثمر رساند، آرژانتین به فینال صعود کرد. این گل‌ها هرکدام در نوع خود در تاریخ جام جهانی بی‌نظیر محسوب می‌شوند.

در دیگر دیدارهای نیمه‌نهایی، آلمان‌غربی و بلژیک با پیروزی بر حریفان خود راهی این مرحله شدند. در فینال که در ورزشگاه آزتک برگزار شد، آرژانتین با نتیجه ۳ بر ۲ آلمان را شکست داد و با این پیروزی، پس از هشت سال، برای دومین بار جام جهانی را به خانه برد.

در سال ۱۹۹۰، در ایتالیا، قهرمان این دوره آلمان‌غربی شد.

در این دوره، کشورهای کاستاریکا، امارات متحده عربی و ایرلند به عنوان تیم‌های تازه وارد ظاهر شدند. آرژانتین، قهرمان دوره قبل، در مسابقه‌ای غیرقابل پیش‌بینی مغلوب کامرون شد و با وجود دشواری، به عنوان تیم سوم پس از کامرون و رومانی از گروهش صعود کرد. در مرحله بعد، با برتری بر برزیل با گل تک‌نفره کلودیو کانی‌گیا، راهی مرحله یک‌هشتم نهایی شد.

در این مرحله، آرژانتین با پیروزی در ضربات پنالتی مقابل یوگسلاوی و ایتالیا، به طور شگفت‌آوری برای دومین بار پیاپی راهی فینال شد. اما آلمان‌غربی، که سه بار متوالی به فینال رسیده بود، رقیب سرسختی برای آرژانتین به شمار می‌آمد. این تیم با 10 گل زده و کسب 5 امتیاز، به عنوان سرگروه صعود کرد و پس از پیروزی بر تیم‌هایی مانند هلند، چکسلواکی و انگلستان، راهی فینال شد.

در فینال، در دقیقه 85، خطای مدافع آرژانتین بر یورگن کلینزمن، یک پنالتی برای آلمان‌غربی به همراه داشت که آندریاس برمه آن را به گل تبدیل کرد. این پیروزی، آلمان‌غربی را به عنوان یکی از پرافتخارترین تیم‌ها، با سه قهرمانی، همراه بر برزیل و ایتالیا قرار داد. فرانتس بکن‌باوئر، ستاره و کاپیتان سابق فوتبال آلمان که در سال 1974 قهرمان جهان شده بود، در جام 1990 ایتالیا، در نقش مربی، بار دیگر این عنوان را کسب کرد.

در نهایت، در مسابقات 1994 در آمریکا، برزیل عنوان قهرمانی را به دست آورد.

این مسابقات در کشوری برگزار شد که در آن فوتبال نسبت به ورزش‌هایی مانند بیسبال، بسکتبال و فوتبال آمریکایی محبوبیت کمتری داشت. فیفا با توجه به عملکرد درخشان کامرون در دوره قبل، تعداد سهمیه‌های آفریقا را که قبلاً ۲ تیم بود، به ۳ تیم افزایش داد.

تیم‌های ملی نیجریه، عربستان‌سعودی و یونان برای اولین‌بار در جام جهانی حضور یافتند. همچنین، تیم ملی روسیه برای نخستین‌بار به صورت مستقل از جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی در این مسابقات شرکت کرد. آلمان‌شرقی و آلمان‌غربی پس از اتحاد، برای اولین‌بار در قالب تیم ملی آلمان در این رقابت‌ها حاضر شدند.

آرژانتین با حضور مارادونا در دو بازی اول پیروز شد، اما پس از مثبت بودن نتیجه آزمایش مارادونا در مورد مصرف داروهای نیروزا و محرومیت او، تیم آرژانتین دچار بحران شد. در مرحله یک‌چهارم نهایی، به جز برزیل، بقیه تیم‌های اروپایی شامل آلمان، ایتالیا، بلغارستان، رومانی، هلند، اسپانیا و سوئد بودند و چون این تیم‌ها هرگز خارج از اروپا موفق به کسب عنوان نشده بودند، شانس آن‌ها برای شکستن این طلسم ۱ به ۷ بود.

در این مرحله، ایتالیا، برزیل و سوئد تیم‌های اسپانیا، هلند و رومانی را شکست دادند و بلغارستان و آلمان نیز به نیمه‌نهایی راه یافتند. در نیمه‌نهایی، ایتالیا مقابل بلغارستان پیروز شد و برزیل، سوئد را شکست داد. بازی فینال پس از ۱۲۰ دقیقه بدون گل پایان یافت و برزیل در ضربات پنالتی با نتیجه ۳ بر ۲ ایتالیا را شکست داد و برای چهارمین‌بار قهرمان جهان شد.

در یکی از نادرترین حوادث تاریخ فوتبال، آندرس اسکوبار، مدافع تیم ملی کلمبیا، در بازی مقابل آمریکا، اشتباهاً گلی به دروازه خود وارد کرد که منجر به شکست و حذف تیم کلمبیا شد. پس از بازگشت به کشور، این بازیکن هدف حمله گلوله‌باران هواداران افراطی قرار گرفت و در نتیجه کشته شد.

در این دوره، فرانسه به عنوان میزبان، قهرمان مسابقات شد.

در این دوره، تعداد تیم‌های شرکت‌کننده از 24 تیم به 32 تیم افزایش یافت، که منجر به افزایش سهمیه آسیا به 5 تیم شد. برای اولین بار، ژاپن، کرواسی، جامائیکا و آفریقای‌جنوبی به جام جهانی راه یافتند.

ایران پس از پشت سر گذاشتن چندین مسابقه دشوار در مرحله انتخابی آسیا، تقریباً امید خود را از دست داده بود. در نهایت، چین، کره‌جنوبی، ژاپن و عربستان‌سعودی به جام جهانی راه پیدا کردند و ایران با شکست استرالیا به عنوان تیم پنجم راهی فرانسه شد. در مرحله مقدماتی، ایران با دو شکست مقابل یوگسلاوی و آلمان و یک پیروزی مقابل آمریکا، از راه رقابت‌ها حذف شد.

جز کرواسی، که در اولین حضور خود توانست به نیمه‌نهایی راه یابد، تیم‌های برزیل، فرانسه و هلند نیز به این مرحله صعود کردند. در این مرحله، برزیل در ضربات پنالتی مقابل هلند پیروز شد و فرانسه، میزبان مسابقات، کرواسی را شکست داد. در فینال، فرانسه با نتیجه 3 بر یک بر برزیل غلبه کرد و عنوان قهرمانی جهان را کسب نمود.

مسابقات 2002 در کره‌جنوبی و ژاپن برگزار شد و برزیل عنوان قهرمانی را کسب کرد.

در آغاز هزاره سوم میلادی، برای اولین‌بار جام‌جهانی در خارج از قاره‌های آمریکا و اروپا برگزار شد و این مسابقات به صورت مشترک در دو کشور برگزار گردید. در مرحله انتخابی، 194 تیم عضو فیفا رقابت کردند. تیم‌های اکوادور، سنگال و اسلوونی برای اولین‌بار راهی این مسابقات شدند. همچنین، تیم‌های ترکیه و کره‌جنوبی با پیروزی بر حریفان خود به مرحله نیمه‌نهایی راه یافتند.

در اولین دیدار مرحله نیمه‌نهایی، برزیل با نتیجه 1 بر صفر ترکیه را شکست داد و برای سومین‌بار پیاپی به فینال راه یافت. در مقابل، آلمان، تیم دیگر راه‌یافته به نیمه‌نهایی، با نتیجه 1 بر صفر کره‌جنوبی را شکست داد و به فینال رسید. در دیدار نهایی، برزیل با دو گل رونالدو، برای پنجمین‌بار قهرمان جهان شد و فاصله خود را با رقبایی مانند آلمان و ایتالیا که هر کدام سه بار جام را برده بودند، بیشتر کرد.

در سال 2006، در آلمان، تیم ملی ایتالیا عنوان قهرمانی را کسب کرد.

آلمان برای دومین بار میزبان مسابقات جام جهانی فوتبال شد. مسابقات مقدماتی از دو سال قبل در شش منطقه جهان برگزار گردید و فیفا مقرر کرد که تیم قهرمان دوره قبل باید در مرحله مقدماتی حضور داشته باشد.

در نهایت، ۳۲ تیم راه یافته در هشت گروه چهار تیمی قرار گرفتند و رقابت‌ها در تاریخ ۱۹ خرداد ۱۳۸۵ با دیدار آلمان و کاستاریکا در ورزشگاه مونیخ آغاز شد. مرحله یک چهارم نهایی با دیدار آلمان و آرژانتین شروع شد که در آن دو تیم در وقت‌های قانونی و اضافی به تساوی ۱-۱ رسیدند. در ضربات پنالتی، آلمان پیروز شد و به نیمه نهایی راه یافت.

در دیگر گروه‌ها، پرتغال در ضربات پنالتی انگلیس را شکست داد، فرانسه در یک بازی تماشایی برزیل را مغلوب کرد و ایتالیا با نتیجه ۳ بر صفر اوکراین را شکست داد تا حریف آلمان در نیمه نهایی شود. دیدار آلمان و ایتالیا مسابقه‌ای جذاب و هیجان‌انگیز بود که هر دو تیم ۱۱۹ دقیقه در رقابتی پایاپا و پرتنش ظاهر شدند، اما در دقیقه آخر، گروسو با ضربه‌ای دقیق گل برتری ایتالیا را به ثمر رساند و دو دقیقه بعد، گل دوم را زد تا پیروز میدان شود. فرانسه نیز با تک گل زیدان به فینال راه یافت. در رده‌بندی، آلمان با نتیجه ۳ بر ۱ پرتغال را شکست داد و جایگاه سوم را کسب کرد.

دیدار نهایی با حوادث تلخی همراه بود. در این مسابقه، تا دقیقه ۱۱۳ نتیجه ۱-۱ بود که ناگهان زین‌الدین زیدان، کاپیتان فرانسه، با سر به سینه ماتراتزی مدافع ایتالیا کوبید و از مسابقه اخراج شد. علیرغم تلاش‌های فرانسه، در ضربات پنالتی مغلوب شد و ایتالیا برای چهارمین بار قهرمان جام جهانی شد.

جام جهانی فوتبال 2010 نوزدهمین دوره از رقابت‌های جام جهانی بود که از 11 ژوئن 2010 (21 خرداد 1389) تا 11 ژوئیه 2010 (20 تیر 1389) در کشور آفریقای جنوبی برگزار شد. این نخستین بار بود که این مسابقات در یک کشور عضو کنفدراسیون فوتبال آفریقا برگزار می‌شد. مراسم افتتاحیه این دوره در 10 ژوئن با حضور تعداد زیادی از ستارگان فوتبال و موسیقی به صورت غیررسمی برگزار شد.

در این مراسم، هنرمندان موسیقی آفریقای جنوبی و جهان با اجراهای خود در حضور حدود 30 هزار تماشاگر در ورزشگاه اورلاندو، به طور غیررسمی جام جهانی نوزدهم را افتتاح کردند. دزموند توتو، برنده جایزه صلح نوبل، سپ بلاتر، رئیس فیفا، و یاکوب زوما، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، از جمله سخنرانان این مراسم بودند.

در این دوره، تیم ملی اسپانیا با غلبه بر هلند در فینال، اولین قهرمانی خود در جام جهانی را جشن گرفت.

جام جهانی 2014 در برزیل، بیستمین دوره این رقابت‌ها، از 13 ژوئن تا 13 ژوئیه 2014 برگزار شد. نشان رسمی این جام، در مراسمی در ژوهانسبورگ در تاریخ 18 تیر 1389 رونمایی شد. در این مراسم، علاوه بر سپ بلاتر، داسیلوا، رئیس‌جمهور برزیل، ریکاردو تکسریا، رئیس فدراسیون فوتبال برزیل، کافو، روبرتو کارلوس، روماریو، و کارلوس آلبرتر تورس و کارلوس آلبرتو پریه حضور داشتند. نماد جام جهانی 2014 برزیل، تندیس قهرمانی است که دو دست سبز رنگ در بالا و یک دست زرد در پایین آن قرار دارد.

برزیل در سال 1950 برای نخستین بار میزبان جام جهانی بود و اکنون این کشور برای دومین بار است که این رویداد را میزبانی می‌کند. پس از مکزیک، ایتالیا، فرانسه و آلمان، برزیل پنجمین کشوری است که برای دومین بار میزبان این مسابقات می‌شود.