زن و بچه سعید روستایی در جشنواره کن 2025: درامی زنانه و خشن با بازی درخشان پریناز ایزدیار

سعید روستایی این بار با یک ملودرام خشن و بی‌پروایانه، تصویری متفاوت و قدرتمند از زن ایرانی ارائه می‌دهد؛ زنی که نه قربانی بی‌دفاع، بلکه آتشفشانی از خشم سرکوب‌شده است. پریناز ایزدیار در این نقش که شاید یکی از بهترین و به‌یادماندنی‌ترین اجراهای او در کارنامه‌اش باشد، مرزهای هنر بازیگری در سینمای ایران را جابه‌جا می‌کند. چند دقیقه قبل، فیلم «زن و بچه» ساخته سعید روستایی در جشنواره کن به پایان رسید. تماشاگران حاضر در سالن لومیر با استقبال گرم از این اثر، آن را به مدت ۱۳ دقیقه با ایستاده تشویق کردند.

در جشنواره کن 2025، سینمای ایران با ارائه اثر دیگری به نام "زن و بچه" توجه جهانیان را جلب کرد. سعید روستایی این بار با ساختاری ملودرام، تصویری خشن و بی‌پرده از زن ایرانی ارائه داد که نه قربانی بی‌دفاع، بلکه همچون آتشفشانی از خشم سرکوب‌شده است. پریناز ایزدیار در نقشی که احتمالاً یکی از به‌یادماندنی‌ترین نقش‌آفرینی‌های او محسوب می‌شود، مرزهای هنر بازیگری در سینمای ایران را جابه‌جا کرد.

پیش از این، فیلم «زن و بچه» ساخته سعید روستایی در جشنواره کن به نمایش درآمد و مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت. حضار در سالن لومیر با تشویقی ایستاده، فیلم را به مدت ۱۳ دقیقه تحسین کردند. این اثر در بخش مسابقه جشنواره کن 2024 با بازی درخشان پریناز ایزدیار روی صحنه رفت. این درام خانوادگی و اجتماعی که داستان زندگی یک پرستار بیوه و مبارزه او با ساختارهای مردسالارانه را روایت می‌کند، واکنش‌های متفاوتی از سوی منتقدان برانگیخته است.

داستان فیلم «زن و بچه» ساخته سعید روستایی درباره چه چیزی است؟

داستان فیلم درباره مهناز است، پرستاری که پس از از دست دادن همسرش، هنوز تنها چهل سال دارد و قصد دارد دوباره ازدواج کند. او دارای یک پسر نوجوان و یک دختر است. پسر مهناز، علی یار، در دوران نوجوانی با نافرمانی‌هایی روبرو می‌شود و مشکلات زیادی برای او پیش می‌آید، حتی از مدرسه اخراج می‌شود. رویدادهای تلخ و پی در پی شروع می‌شوند و زندگی مهناز را دچار تحولات عمیقی می‌کنند.

بازیگران فیلم "زن و بچه"

در فیلم جدید سعید روستایی، بازیگرانی همچون پریناز ایزدیار، پیمان معادی، حسن پورشیرازی، سها نیاستی، فرشته صدرعرفایی، مازیار سیدی و سینان محبی حضور دارند. همچنین، پریناز ایزدیار و پیمان معادی و دیگر هنرمندان در مراسم فرش قرمز کنار او حاضر شدند.

«زن و بچه» یک فیلم با محوریت شخصیت‌های زن است.

پس از اتمام فیلم، یکی از منتقدان حاضر در جشنواره درباره آن نوشت و به نقد پرداخت. در داستان «زن و بچه»، مهناز، زن ۴۰ ساله‌ای که عاشق یکی از همکارانش است، در کنار مادر و خواهرش زندگی می‌کند. او علاقه‌مند است با همکارش ازدواج کند، اما شب زمانی که خانواده مرد برای خواستگاری می‌آیند، حوادث عجیبی رخ می‌دهد که تاثیر عمیقی بر زندگی او می‌گذارد. با این حال، این منتقد معتقد است که شخصیت ایزدیار در فیلم بسیار منفعل است و حتی همانند فیلم‌های دهه چهل، نگرانی‌هایی درباره نظر فرزند ۱۴ ساله‌اش در مورد ازدواج وجود دارد. جایگاه و شخصیت خواهر ۲۵ ساله مهناز نیز به نظر می‌رسد علامت سوال‌هایی را در بر داشته باشد. در مجموع، باید منتظر ماند و دید که واکنش منتقدان کن چگونه نسبت به این فیلم خواهد بود، در حالی که تماشاگران ظاهراً از آن استقبال کرده و با تشویق از آن قدردانی کردند.

بازتاب اجرای نمایش «زن و بچه» در کن

فیلم «زن و بچه» به کارگردانی سعید روستایی و با بازی پریناز ایزدیار در نقش مادری درگیر، نخستین بار در بخش مسابقه جشنواره کن به نمایش درآمد. سوفی مانکس کافمن، منتقد نشریه ایندی وایر، پس از تماشای این اثر، با ستایش از بازی بی‌نظیر ایزدیار، او را یکی از نامزدهای اصلی دریافت جایزه بهترین بازیگر زن در کن معرفی کرد. در بخشی از نقد او آمده است: «ما اغلب نمی‌دانیم مشکلات‌مان در چه سطحی قرار دارند، از عادی تا تراژیک. یک روز ممکن است نگران تاثیرگذاری بر خانواده‌ی همسر آینده‌تان باشید یا با مشکلات مدرسه پسرتان دست‌وپنجه نرم کنید، و ناگهان تمام این اضطراب‌ها در برابر فاجعه‌ای بزرگ رنگ می‌بازند، و دیگر هیچ نقطه اتکایی برای آرامش باقی نمی‌ماند.»

این سقوط از سطحی از استرس به ویرانی مطلق، به شکل خیره‌کننده‌ای توسط پریناز ایزدیار، بازیگر ایرانی، به تصویر کشیده شده است. او با وجود تکرار گریه‌ها و فریادها، بازی‌اش هرگز یکنواخت نمی‌شود و همواره واکنش‌های تازه‌ای نسبت به ضربه‌های سرنوشت نشان می‌دهد، به گونه‌ای که شخصیت «مهناز» هرگز به فردی منفعل یا ماشینی تبدیل نمی‌شود. سعید روستایی، کارگردان ایرانی که پس از «برادران لیلا» در سال ۲۰۲۲ مجدداً به بخش رقابتی کن بازگشته است، در این فیلم نشان می‌دهد که در ترسیم درد زنان در بستر نظام مردسالار، ذوقی آلمودووارگونه دارد. طراحی صحنه‌های فیلم هرچند طبیعی‌تر از آثار اسپانیایی است، اما احساسات قدرتمندی را منتقل می‌کند و در عین حال، در لحظاتی که نیاز به سکوت و آرامش است، توانایی کنترل و مهار خود را دارد.

در بخش دیگری از نقد، ذکر شده است: «برخی مشکلات ساختاری باعث می‌شود فیلم گاهی به سمت مرزهای سریال‌های تلویزیونی نزدیک شود، زیرا بدبیاری‌ها یکی پس از دیگری رخ می‌دهند. اما بازی پرانرژی و پیوسته ایزدیار، این توازن را حفظ می‌کند و تماشاگر را درگیر داستان نگه می‌دارد.»

«زن و بچه» که در بخش اصلی رقابتی جشنواره کن قرار دارد، به عنوان یک درام خانوادگی معاصر با موضوع انتقام و بخشش معرفی شده است. این فیلم، نقش پریناز ایزدیار را در قالب یک پرستار بیوه که با پسر سرکش خود مشکل دارد، نشان می‌دهد. هنگامی که حادثه‌ای غم‌انگیز رخ می‌دهد، او خود را درگیر احساس خیانت می‌بیند، حتی در حالی که به دنبال عدالت است. شرکت فرانسوی «Goodfellas» مسئولیت فروش بین‌المللی این اثر ایرانی را بر عهده دارد. این فیلم، دومین اثر سعید روستایی پس از «برادران لیلا» است که در سال ۲۰۲۲ در رقابت نخل طلا شرکت داشت.

بررسی فیلم زن و بچه: زمانی که منطق در سینما فدای احساسات می‌شود

یکی از جذابیت‌های تماشای فیلم‌های بین‌المللی، آشنایی با فرهنگ‌ها و سبک‌های زندگی ملت‌های مختلف است؛ فرصتی برای کشف شباهت‌های انسانی، رؤیاهای مشترک و احساساتی که در موقعیت‌های مشابه برانگیخته می‌شوند. اما این تجربه زمانی دچار چالش می‌شود که با داستان‌هایی غیرمنطقی و رفتارهای عجیب و غریب روبه‌رو می‌شویم؛ گویی در حال تماشای اثری علمی-تخیلی هستیم که ارتباط برقرار کردن با آن دشوار است. فیلم «زن و بچه» (Woman and Child)، با وجود بهره‌گیری از المان‌های مدرن و عناصر سینمای هالیوود، نتوانسته روایت قابل‌لمسی برای مخاطب داخلی یا بین‌المللی ارائه دهد.

چهارمین اثر بلند روستایی و دومین حضور او در بخش رقابتی جشنواره کن، با وجود موفقیت‌های قبلی مانند «برادران لیلا» (Leila's Brothers) و کسب جایزه فیپرشی، در انتقال پیام و ترسیم روابط انسانی دچار سردرگمی شده است. درون‌مایه اصلی آثار روستایی تمرکز بر زنان و قدرت آن‌ها در مواجهه با بحران‌ها است؛ و این روند در «زن و بچه» نیز تداوم یافته است.

مهناز (با بازی پریناز ایزدیار) پرستاری است که پس از فوت همسرش، به‌تنهایی مسئولیت دو فرزندش را بر عهده دارد. او به‌تدریج به حمید (پیمان معادی)، راننده آمبولانس، علاقه‌مند می‌شود. پسر نوجوان او، علیار (سینان محبی)، نوجوانی سرکش است که با تأخیر در مدرسه حاضر می‌شود، قمار می‌کند و در نهایت به مدت یک هفته از مدرسه تعلیق می‌یابد. در فرهنگی با سنت‌ها و قوانین خاص، تماشاگر نمی‌داند باید چه واکنشی از مهناز انتظار داشته باشد؛ آیا وظیفه مراقبت از پدرشوهر بر عهده اوست یا برعکس؟ آیا جامعه از او انتظار ازدواج مجدد دارد یا این تصمیم ناپسند تلقی می‌شود؟ اگر مهناز و حمید بچه‌دار شوند، سرنوشت فرزندان قبلی چه خواهد شد؟

این پرسش‌ها در فیلم مطرح می‌شوند، اما پاسخ‌های قانع‌کننده یا روایت منسجمی برای آن‌ها ارائه نمی‌شود. در یکی از سکانس‌ها، مهناز به‌جای تنبیه علیار، او را در آغوش می‌گیرد و از کسانی که با او بدرفتاری کرده‌اند، متنفر می‌شود؛ اما این تصمیم‌ها بیشتر بر پایه احساس و عصیان است تا منطق. ناگهان حادثه‌ای وحشتناک برای علیار رخ می‌دهد، رویدادی که در عین غیرقابل‌پیش‌بینی بودن، سطحی و آبکی به نظر می‌رسد. مهناز که قصد دارد خبر نامزدی‌اش با حمید را مخفی کند، تصمیم می‌گیرد بچه‌ها را به پدربزرگشان بسپارد؛ تصمیمی نادرست که روایت را بیش‌ازپیش به سمت آشفتگی سوق می‌دهد.

سعید روستایی در «زن و بچه» همانند یک تراژدی عمل می‌کند. هر تصمیم مهناز برای بهبود وضعیتش، اوضاع را وخیم‌تر می‌کند. رابطه او با حمید یک داستان عاشقانه نیست و وقتی خواهر مهناز وارد ماجرا می‌شود، نامزدی او نیز تلخی خاصی پیدا می‌کند. شاید تصور بر این باشد که جامعه ایرانی راهی برای زنان باقی نگذاشته است، اما مهناز نمی‌تواند سیستم را تغییر دهد؛ بنابراین، اگر نمی‌توانی مردان را به چالش بکشی، باید سراغ کسانی بروی که تو را سرکوب می‌کنند. پس از حادثه علیار، مهناز دچار جنون می‌شود؛ با ماشین به مدیر مدرسه ضربه می‌زند، حمید را تهدید می‌کند و در اقدامی بی‌سابقه در سینمای ایران، پدرشوهرش را به دلیل شلاق زدن علیار به قتل می‌رساند. فریاد می‌زند، طغیان می‌کند، اما هیچ‌کدام از واکنش‌هایش منطقی به نظر نمی‌رسند. در فرهنگی که مردان به راحتی می‌توانند علیه زنان شکایت کنند و حضانت فرزندان را تصاحب نمایند، اقدامات مهناز او را در موقعیتی شکننده‌تر قرار می‌دهد.

در حالی‌که آثار قبلی روستایی توانسته بودند فاصله فرهنگی میان شرق و غرب را کاهش دهند، «زن و بچه» با روایت مبهم و شخصیت‌پردازی سطحی، تماشاگر را نه تنها درگیر نمی‌کند بلکه او را دچار سردرگمی و بی‌اعتمادی نسبت به جهان داستان می‌سازد. سبک خاص فیلم، با دوربین پرجنب‌وجوش، تدوین مؤثر و روایت جذاب، شباهت بیشتری به فیلم‌های هالیوودی دارد. «زن و بچه» منطق درستی ندارد و بیننده به جای همدردی با مهناز و احساسات او، دچار سردرگمی می‌شود. رفتارهای غیرمنطقی در پایان فیلم، که سعی دارد حس رهایی را القا کند، در واقع تنها رهاشدگی مخاطب در برابر پرسش‌های بی‌پاسخ است.

پیتر بردشاو، منتقد مشهور گاردین، فیلم «زن و بچه» را درامی غم‌انگیز و تلخ توصیف می‌کند که به بررسی رنج و خشم زنان در بازار ازدواج مردسالارانه ایران می‌پردازد. او شخصیت حمید را مردی فریبکار و جذاب می‌داند که از وضعیت اجتماعی مهناز، پرستار بیوه با دو فرزند، سوءاستفاده می‌کند. بردشاو معتقد است که فیلم با نمایش تراژدی‌های پی‌درپی و فروپاشی روانی مهناز، نقدی تند بر ساختارهای ناعادلانه جنسیتی در جامعه ایران است.

روزنامه گاردین در نقد خود اشاره می‌کند که ایزدیار با بازی پرشور و احساسی، مهناز را زنی تصویر می‌کند که در پی تراژدی‌های زندگی‌اش، به‌گونه‌ای شبح‌وار در دنیایی سرگردان است که آرزوی زندگی آرامی در آن داشت. خبرگزاری ددلاین نیز در نقدی مثبت، «زن و بچه» را پرتره‌ای آتشین و فمینیستی توصیف می‌کند که با جسارت به تصویر کشیدن شرایط پیچیده و ناعادلانه زنان در جامعه ایران می‌پردازد. در این نقد آمده است که بازی قدرتمند ایزدیار، تأثیر عمیقی بر تماشاگر دارد و مهناز را زنی رنج‌کشیده و سرکش نشان می‌دهد که در برابر سیستم مردسالار مقاومت می‌کند.