انتقاد تند از مراسم امضای «سووشون» بدون حضور نویسنده
جشن امضای «سووشون»؛ سوءتفاهم یا ترویج سطحی ادبیات در قالب رویدادی تجاری؟
امضای کتابی قدیمی در مراسمی سطحی، نشانگر کاهش ارزش ادبیات و قربانی شدن فرهنگ در هیاهوی سلبریتی‌محوری است.
کتابی که بیش از پنج دهه از انتشار آن می‌گذرد، در مراسمی با حضور چهره‌های سینما امضا شد، در حالی که نویسنده آن دیگر در میان ما نیست و نسخه‌ای جدید از اثر نیز ارائه نشده است. این رویداد در عصر پنج‌شنبه برگزار شد و شاهد اتفاقی بودیم که به سادگی قابل نادیده گرفتن نیست: جشن امضای کتاب «سووشون»، اثر ماندگار سیمین دانشور، با حضور نرگس آبیار، کارگردان و بهنوش طباطبایی، بازیگر سینما. این مراسم برای کتابی که بیش از نیم‌قرن پیش منتشر شده و نویسنده‌اش آرام گرفته است، برگزار شد.
امضای کتابی که نویسنده‌اش در قید حیات نیست و نسخه‌ای تازه از آن ارائه نشده، پرسش‌هایی جدی درباره نیت برگزارکنندگان برمی‌انگیزد. آیا این مراسم نوعی بزرگداشت است؟ ادای احترام؟ یا صرفاً یک شوی رسانه‌ای با عطرهای گران‌قیمت و لبخندهای از پیش تمرین شده؟ مهم‌تر این است که، این امضا چه معنایی دارد وقتی نام سیمین دانشور در میان نیست؟ امضای دیگران بر اثر یا اثر او چه ارزشی دارد؟
برخی می‌گویند این کار فقط به خاطر اقتباس سینمایی از این کتاب صورت گرفته است و تنها چند کارت‌پستال توسط کارگردان و بازیگر امضا شده است. همچنین، اهدای کتاب به عنوان نمادی از احترام و ادای دین به اثر و نویسنده، هدف این مراسم بوده است. اما فرم و محتوای این رویداد، همخوانی چندانی با هم ندارند. پوستر و اخبار این مراسم قبل از برگزاری، با عنوان «جشن امضای کتاب» رسانه‌ای شد و در این فرآیند، افراد حاضر در تولید و بازتولید اثر هیچ نقش فعال نداشتند.
در دنیایی که واژه‌ها نیز به ویترین‌سازی بدل شده‌اند و در زمانی که مرزهای اخلاق در حوزه فرهنگ و هنر روز به روز کمرنگ‌تر می‌شود، نباید از چنین نمایش‌هایی به سادگی گذشت. این مراسم نه پاسداشت ادبیات است، نه تلاشی برای reconnect کردن مردم با کتاب، و نه حتی ادای دینی به اثر. بلکه می‌تواند سوءاستفاده‌ای آشکار از ارزش‌های ادبیات باشد.
در روز روشن، با لباس‌های شیک، نورهای موضعی و در حضور دوربین‌ها، این رویداد زنگ خطری است برای جامعه فرهنگی، یادآور این که چگونه در هیاهوی چهره‌محوری و سطحی‌نگری، ادبیات نیز قربانی می‌شود. اگر امضای کتاب به یک نمایش برای جلب توجه بدل شود، فردا باید منتظر جشن امضای «بوف کور» با حضور سلبریتی‌ها و امضای نسخه‌های دست‌نویس «صادق هدایت» باشیم. حضور چهره‌های هنری در فضاهای فرهنگی می‌تواند در جذب توجه عمومی موثر باشد، اما نباید این حضورها به سطحی‌سازی و تبدیل معنا به نمایش منجر شوند.
اگر واقعاً دغدغه‌مند فرهنگ هستید، بهتر است بر ترویج مطالعه «سووشون» تمرکز کنید، نه بر برپایی مراسمی که در آن کتابی که تغییر خاصی نکرده است، با نام‌های بی‌ربط امضا می‌شود. اهمیت این است که اگر هدف، تجلیل از سیمین دانشور و اهمیت «سووشون» در ادبیات فارسی است، راه‌های مناسب‌تری وجود دارد؛ مانند برگزاری نشست‌های تحلیلی، خوانش‌های جمعی، تولید مستند درباره نویسنده یا گفت‌وگو با منتقدان و پژوهشگران. اگر می‌خواهیم از «سووشون» یا هر اثر دیگری یاد کنیم، باید از درون متن آغاز کنیم، نه از جلد کتاب یا قاب دوربین.
