تحلیل روانشناختی سریال «افعی تهران»: نقش سحر دولتشاهی در نمایش اتاق درمان و نکات مهم درباره استانداردهای روان‌درمانی

محمدرضا مقدسیان، منتقد و کارشناس سینما، شب گذشته نهم اردیبهشت در برنامه «سینمازاویه» رادیو گفت‌وگو درباره سریال «افعی تهران» و رابطه آن با سینمای جنایی صحبت کرد. او بیان داشت که در سینمای جنایی، عمق و تحلیل شخصیت اهمیت زیادی دارد. مهم‌تر از اینکه چه کسی مرتکب جنایت شده، دلیل ارتکاب آن و وضعیت روانی فرد مجرم است که باید مورد بررسی قرار گیرد. برای تحلیل دقیق‌تر و عمیق‌تر، نیازمند فهم روانشناختی و تحلیل موقعیت هستیم.

مقدسیان افزود که پیمان معادی در سینمای ایران نیاز به تنوع در داستان‌ها و موقعیت‌ها احساس کرده است، چرا که تاکنون داستان‌های جنایی با عمق زیاد و بدون تمایل به کمدی کم داشته‌ایم. او درباره نحوه نشان دادن درونیات شخصیت در «افعی تهران» گفت که معادی تلاش کرده است با قرار دادن شخصیت در اتاق درمان، این درونیات را به مخاطب منتقل کند. در واقع، هر فردی که در اتاق درمان است، درمانگر تلاش می‌کند تا درونیات او را کشف کند. اگر قرار است این فرآیند در اتاق درمان صورت نگیرد، باید از طریق ساخت موقعیت‌های پیچیده، اطلاعات شخصیت به تدریج به مخاطب منتقل شود.

این کارشناس سینما بر اهمیت سینما در آگاهی‌بخشی درباره سلامت روان تأکید کرد و گفت که در سراسر دنیا، کمپین‌هایی برای ترویج اهمیت سلامت روان برگزار می‌شود. اگر سینما بتواند نقش موثری در این زمینه ایفا کند و روان‌درمانی را به موضوعی اعتمادپذیر تبدیل کند، این یک دستاورد بزرگ است.

در ادامه، مقدسیان درباره انتخاب روان‌درمانگر و نحوه مواجهه سریال با این موضوع اظهار نظر کرد. او گفت که پیمان معادی در این سریال، علاوه بر کمک به انتقال درونیات شخصیت، نوعی فرهنگ‌سازی هم انجام داده است. اما باید توجه داشت که انتخاب روان‌درمانگر و نحوه نمایش آن در سریال، نیازمند رعایت استانداردهای خاص است. متأسفانه، در سریال، مناسبات و تعاملات خارج از اتاق درمان به درستی نشان داده نشده و این ارتباط‌ها مردود است.

او بر اهمیت رعایت خطوط قرمز در نمایش اتاق درمان تأکید کرد و افزود که اطلاعات شخصی روان‌درمانگر نباید با مراجع در میان گذاشته شود و رابطه باید در نقش درمانگر باقی بماند. در صورت وابستگی عاطفی، باید این رابطه روشن‌سازی و مدیریت شود، در غیر این صورت، فرد باید به روان‌درمانگر دیگری ارجاع داده شود. رعایت استانداردهای حرفه‌ای در این حوزه حیاتی است، زیرا بی‌توجهی به آن ممکن است منجر به کاهش اعتماد فرد به روان‌درمانی و عدم مراجعه مجدد شود.

در پایان، مقدسیان نقاط قوت و ضعف سریال «افعی تهران» را برشمرد. او معتقد است که اثر در بخش توجه به روان‌درمانی موفق عمل کرده است، اما در تصویرسازی اتاق درمان و نحوه رفتار سحر دولتشاهی به‌عنوان درمانگر، نواقص جدی دارد. این نواقص ناشی از کم‌توجهی فیلمنامه‌نویس به دانش علمی و تخصصی در این حوزه است، هرچند که علاقه‌مند به موضوع بوده، اما دانش لازم برای نشان دادن صحیح آن را نداشته است.