خانههای مشاهیر ایرانی تبدیل به موزههای فرهنگی و تاریخی
خانههای مشاهیر ایرانی که به موزه تبدیل شدند؛ آشنایی با خانههای تاریخی و فرهنگی شخصیتهای برجسته کشور
آشنایی با 7 خانه مشاهیر ایرانی که به موزههای فرهنگی و تاریخی تبدیل شدهاند؛ از خانه حسابی تا خانه نائین.
انسان همواره به دلیل علاقه مندی طبیعی خود به موضوعات نوستالژیک، در پی حفظ آثاری است که او را با گذشته و تاریخ نیاکانش مرتبط می سازد. این انگیزه همواره بر احساس افتخار و مباهات نسبت به دستاوردهای تاریخی و قومی او می افزاید. بیش از دو قرن است که مکانها، اشیا، وسایل زندگی، تجهیزات جنگی، آثار علمی، هنری، تاریخی، اقتصادی و مالی که اغلب بر اساس یافتههای باستانشناسی در مکانهایی با معماری و تاریخ خاص جمعآوری شدهاند، نگهداری میشوند. همچنین، آثار منحصر به فرد و خاص درباره موضوعات مختلف که ارزش و جایگاه ویژهای دارند، در بناهایی که مربوط به بزرگان، اندیشمندان و متفکران است، نگهداری میشوند تا به نام و مقام آنان احترام گذاشته شود. این آثار تحت مالکیت بنیادها یا مراکز فرهنگی قرار گرفته و در معرض دید و قضاوت نسلهای آینده قرار میگیرند.
در ایران نیز به دلیل غنای فرهنگی و تاریخی بینظیر، موزههای متعددی تأسیس و راهاندازی شدهاند. در اینجا به نمونههایی از این موزهها که محل سکونت افراد سرشناس معاصر بودهاند، اشاره میکنیم.
موزه پروفسور حسابی در شهر تهران قرار دارد.
این موزه در تهران، منطقه تجریش، خیابان مقصود بیک، خیابان حسابی، پلاک ۸ واقع شده است. پس از درگذشت دکتر محمود حسابی، فیزیکدان برجسته ایرانی، در سال ۱۳۷۱ تأسیس شد و در محل خانه او قرار دارد.
ساختمان موزه در سال ۱۳۱۰ ساخته شده است و فضای آن در طبقه سوم قرار گرفته است. این مکان علاوه بر اهمیت تاریخی بنا و مجموعه وسایل شخصی دکتر حسابی که در معرض دید عموم قرار دارد، تا حدی نشاندهنده سبک زندگی او نیز میباشد؛ از جمله، تغییراتی که او در منزل خود ایجاد کرده بود تا زندگی همسر کمبینایش آسانتر شود، یا نحوه استفاده مجدد او از وسایل آسیبدیده.
موزه شهید رجایی در شهر تهران قرار دارد.
این مکان در تهران، خیابان مجاهدین اسلام، خیابان ایران و منزل شهید رجایی واقع شده است. در این موزه، مجموعهای از آثار محمدعلی رجایی مانند میز و اتاق کار، وسایل شخصی، محل پذیرایی از مهمانان خارجی و محل سکونت وی به نمایش گذاشته شده است.
موزه شهید رجایی در میدان بهارستان قرار دارد و مربوط به دوران معاصر است. این اثر در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۸۳۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.
خانه موزه شهید بهشتی در تهران
خانه شهید آیت الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی، واقع در تهران، خیابان شهید دستجردی، کوچه صبر و خیابان شهید مطهری، کوچه شهید بهشتی، یک ساختمان دو طبقه است که در اوایل سال ۱۳۹۰ با دستور شهردار تهران خریداری شد. هدف از تغییر کاربری آن به موزه، آشنایی بیشتر بازدیدکنندگان با شخصیت و افکار شهید بهشتی بود. این موزه مجموعهای از یادگارهای آن شهید و یادآوریهایی از دوران انقلاب و شخصیتهای آن زمان را در بر میگیرد.
در طبقه همکف، فضای مربوط به شورای انقلاب اسلامی بازسازی شده است. این بخش به یادآوری جلسات و فضای شورا، که به فرمان امام خمینی و با همکاری بزرگان مانند مرتضی مطهری، محمدجواد باهنر، محمدرضا مهدوی کنی و سید عبدالکریم موسوی اردبیلی تشکیل میشد، اختصاص یافته است. همچنین در این قسمت، کتابخانه شخصی شهید بهشتی قرار دارد که شامل محتوای قرآنی، دینی، فلسفی، اخلاق، جامعهشناسی و علوم تجربی مانند فیزیک و زیستشناسی است.
پس از آن، وارد گالری تصاویر میشویم که مجموعهای از عکسهای مربوط به فعالیتها و سفرهای شهید بهشتی است. این تصاویر شامل مواردی مانند فعالیتهای حزب جمهوری اسلامی، سفر به پاریس، دستگیری و بازداشت توسط ساواک، سفر به ترکیه، لبنان و سوریه، تأسیس مرکز تحقیقات اسلامی در هامبورگ، تأسیس دبیرستان دین و دانش، جلسات گفتوگوهای ماهانه، مدرسه حجتیه، مدرسه صدر، و همچنین شجرهنامهای است که نسب ایشان تا امام زینالعابدین علیهالسلام میرسد.
در طبقه اول، فضای پژوهشکده و بخش نشر اندیشهها قرار دارد که دارای بانک اطلاعاتی گستردهای شامل روزنامهها، اعلامیهها، اسناد محرمانه و سایر منابع مرتبط است.
موزه خانه حسین بهزاد در تهران واقع شده است.
در خیابان نوفلاح، نبش شهید کلهر در تهران قرار دارد.
این موزه در یکی از محلههای خیابان انقلاب واقع شده است. در حال حاضر، نام استاد حسین بهزاد دیگر بر خیابان دیده نمیشود و عبارت «خانه بهزاد» برای بسیاری نامأنوس است. ساکنان منطقه نیز هر روز بیتفاوت از کنار آن عبور میکنند و فراموش کردهاند که حسین بهزاد چه کسی بوده و چه خدماتی ارائه داده است.
خانه استاد بزرگ نقاشی ایرانی، برخلاف بسیاری از خانههای تاریخی تهران، هنوز پابرجاست. این حفظ بقای آن مرهون بازسازیهایی است که چندان به معماری سنتی و اصیل خانه وفادار نبوده است. کاشی کوچکی که بر دیوار نصب شده و نام خانه بهزاد بر آن حک شده، کوچکتر و سادهتر از کتیبههای ساختمانهای اطراف است. شاید سرنوشت این بوده است که بهزاد، استاد بزرگ مینیاتور و افتخار ایران، علیرغم تمامی افتخارات هموطنانش در این هنر، هرگز در کشورش به اندازه شایسته قدر نشناسد، چه پیش از مرگ و چه پس از آن.
خانه موزه استاد عزتالله انتظامی در تهران
خانه موزه استاد عزتالله انتظامی در تهران، منطقه قیطریه، خیابان احمدی، روبروی بلوار کاوه قرار گرفته است. این خیابان حالا دارای تابلو مشخصی با عنوان «خانه موزه استاد انتظامی» است.
این موزه با مساحتی حدود ۴۵۱ مترمربع در بلوار اندرزگو واقع شده و در زیربنایی به مساحت تقریبی ۵۳۸ مترمربع شامل بخشهای متنوعی است. از جمله این بخشها میتوان به موزه استاد انتظامی در قسمت شمال، سالن بلک باکس با ظرفیت ۱۲۰ نفر در زیرزمین، کافیشاپ در پشت بام، شهر فرنگ، اتاق آینه، تماشاخانه، گالری و تابلوی ثبت امضاء و یادگاری هنرمندان مشهور اشاره کرد. ساخت و بهرهبرداری از این مجموعه از اسفند ۱۳۹۱ آغاز و در نیمه دوم اردیبهشت ۱۳۹۲ با حضور چهرههای برجسته هنری کشور و مدیران ارشد شهرداری تهران به بهرهبرداری رسید.
خانه استاد ابوالحسن صبا در تهران
ایران، تهران، میدان بهارستان، خیابان ظهیر الاسلام، پلاک ۹۰
استاد صبا یکی از بزرگترین و برجستهترین استادان موسیقی در ایران است. این موزه که در اصل خانه شخصی ایشان میباشد، مجموعهای ارزشمند از انواع سازها، وسایل شخصی و آثار هنری استاد را در بر دارد. همچنین، بازدیدکنندگان میتوانند کارهای دستی همسر ایشان، مانند تندیسهای مومی و لباسهای محلی و سنتی ایران، را مشاهده کنند.
7- خانه تاریخی پیرنیا، که اکنون به عنوان موزه مردمنگاری نائین فعالیت میکند
خانه تاریخی پیرنیا در شهر نائین، استان اصفهان، واقع در بافت قدیمی این شهر و کنار مسجد جامع قرار دارد. این بنای ارزشمند به عنوان یکی از مهمترین نمونههای معماری سنتی در منطقه کویر مرکزی ایران شناخته میشود و نشانگر هنر و معماری اصیل آن دوران است. ساخت این خانه به دوره صفویه بازمیگردد و شامل بخشهای متعددی مانند ورودی، دالانهای متعدد، هشتی، غلامگردش، ایوان شاهنشین، اتاقهای نشیمن، گودال باغچه، باغ و دیگر قسمتها است. مجموعه خانههای این بنا هرکدام با کاربری خاص ساخته شدهاند، از جمله اندرونی، بیرونی و حیاطهای خلوت، که هر کدام نشانگر سبک زندگی آن زمان هستند.
در نقاشیهای دیواری موجود در بخشهای مختلف بنا، تصاویری از نقوش گیاهی، هندسی، گل و مرغ، اژدها و حیوانات متنوع دیده میشود که زیبایی بنا را چند برابر کرده است. یکی از ویژگیهای برجسته این خانه، وجود فضای گودال باغچه در مرکز حیاط است که در تابستانها به عنوان محل استراحت و خنککننده خانه مورد استفاده قرار میگرفت و دسترسی به آب قنات را آسان میساخت. در سال ۱۳۴۹، این خانه توسط اداره فرهنگ و هنر خریداری شد و پس از انجام مرمتهای لازم، در اسفند ۱۳۷۳ به موزه مردمشناسی کویر نائین تبدیل شد. اکنون این بنا به عنوان موزه مردمشناسی نائین فعالیت میکند.
برای تماشای تصاویر جذاب از بناهای دیدنی ایران و لذت بردن از زیباییهای معماری این سرزمین، میتوانید به گالری عکس سر بزنید.
نویسنده: صبا صوفی | تحریریه
