خانه تاریخی و موزه آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در جماران، نگاهی به دکوراسیون و زندگی رهبر انقلاب

خانه مرحوم اکبر هاشمی‌رفسنجانی، رئیس‌جمهور و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام سابق ایران، در منطقه جماران تهران قرار دارد. این منزل پس از تصویب هیات دولت، به موزه‌ای تاریخی تبدیل شد و در روز وفات ایشان افتتاح گردید. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سوم شهریور 1313 (4 اوت 1934) در روستای بهرمان از توابع شهرستان رفسنجان به دنیا آمد. او یکی از نه فرزند میرزاعلی هاشمی بهرمانی و ماه‌بی‌بی صفریان بود. در سال 1337 با عفت مرعشی، دختر خانواده‌ای روحانی و از نوادگان سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، ازدواج کرد. نتیجه این پیوند پنج فرزند به نام‌های فاطمه، محسن، فائزه، مهدی و یاسر است.

در این مقاله، به بررسی دکوراسیون خانه اکبر هاشمی‌رفسنجانی و فرآیند تبدیل آن به موزه در جماران خواهیم پرداخت. پس با ما همراه باشید.

خانه مرحوم اکبر هاشمی‌رفسنجانی در منطقه جماران قرار دارد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مرحوم هاشمی رفسنجانی در منزلی در خیابان هدایت تهران سکونت داشت. اما پس از ترور ناکام گروه فرقان و به منظور تأمین امنیت بیشتر، بر اساس دستور آیت‌الله خمینی، رهبر وقت ایران، او به خانه‌ای در همسایگی امام منتقل شد. این مکان از امنیت بالایی برخوردار بود و به همین دلیل، توصیه شد که او به خانه‌ای در منطقه جماران نقل مکان کند. از همان زمان، وسایل و اثاثیه در این خانه نگهداری می‌شد و تصاویری قدیمی از خانه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. مردمی که در زمان وفات ایشان برای تسلیت به خانه‌اش مراجعه می‌کردند، در مقابل خانه‌ای ساده‌تر از تصور عمومی قرار می‌گرفتند.

در یکی از برنامه‌های سیما، محسن هاشمی بیان کرد: «وقتی امام خمینی در جماران ساکن شدند، همسایه مالک خانه که فردی خصوصی بود، به دلیل مسائل امنیتی و رفت‌وآمدهای مکرر، دچار زحمت شدیدی می‌شد. به همین دلیل امام دستور دادند تا این خانه با قیمتی مناسب خریداری شود. پس از خرید خانه، امام فرمودند که آقای هاشمی بیایند و در اینجا ساکن شوند.» همچنین، آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی پیش‌تر اعلام کرده بود که خانه‌ای که در محله جماران دارد، متعلق به یک سازمان است و هر ماه مبلغی به عنوان اجاره پرداخت می‌کند.

داستان تبدیل خانه اکبر هاشمی‌رفسنجانی به موزه

خانه اکبر هاشمی رفسنجانی، که بخش‌های مهمی از تاریخ انقلاب در آن رخ داده است، پس از درگذشت وی، با مصوبه هیات دولت در تاریخ 25 اسفند 1395 به عنوان “خانه موزه یادمان آیت الله هاشمی رفسنجانی” تعیین شد. این ملک متعلق به دولت ایران است و هاشمی رفسنجانی تنها در آن زندگی می‌کرد. پیشنهاد تبدیل این محل به خانه موزه از طریق دفتر نشر معارف انقلاب و خانواده ایشان به هیات دولت ارائه شد و مورد استقبال قرار گرفت و در نهایت تصویب شد. مراسم افتتاحیه خانه موزه آیت الله هاشمی رفسنجانی در اولین سالگرد وفات ایشان، در دی‌ماه 1396 برگزار شد.

رضا سلیمانی، مدیر خانه موزه آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی، اظهار داشت: «پس از درگذشت رهبران و مسئولان بلندپایه بسیاری از کشورها، محل سکونت آن‌ها به موزه تبدیل می‌شود. خانه‌ای که اکبر هاشمی‌رفسنجانی طی ۳۴ سال در آن زندگی کرده بود، نیز به موزه تبدیل شده است تا مردم بتوانند بیشتر با شخصیت و زندگی او آشنا شوند.»

طرح کلی و اجزای گوناگون خانه موزه اکبر هاشمی‌رفسنجانی

ایده اصلی خانه موزه بر پایه مفاهیم و راهنمایی‌های محسن هاشمی شکل گرفته است. مسئولیت طراحی و اجرای پروژه به یک خانم هنرمند و عضو هیات علمی دانشگاه سپرده شد. درباره فرآیند طراحی این خانه موزه، طراح می‌گوید: بررسی پروژه و مرحله مطالعاتی آن که به تحلیل ابعاد مختلف زندگی آیت‌الله هاشمی اختصاص داشت، حدود هفت ماه به طول انجامید. در این دوره، 82 سال زندگی ایشان مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه این تحقیق، تقسیم زندگی او به چند مرحله مجزا بود، به‌طوری که هر مرحله شامل یک سناریو خاص می‌شد. بر اساس این گزارش، فازهای مختلف خانه موزه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی شامل دوران کودکی، مهاجرت به قم، مبارزه، تثبیت انقلاب، فعالیت‌های مجلس و دفاع مقدس، دوران ریاست جمهوری و سازندگی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و خبرگان رهبری است که با بهره‌گیری از نمایش تصاویر، اشیاء و اسناد مربوط به انقلاب صورت گرفته است.

خانه موزه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی شامل بخش‌های متعددی است، از جمله حفظ و نمایش منزل و اشیای مرتبط با زندگی و سیره هاشمی رفسنجانی، ارائه زندگی شخصی و خانوادگی او، و بازنمایی خاطرات و جلسات تاریخی این خانه با بهره‌گیری از فناوری واقعیت افزوده. این موزه همچنین به تصویر کشیدن دوره‌های مختلف زندگی، تعیین محل برگزاری نمایشگاه‌های موقت، برگزاری سخنرانی‌ها و جلسات فرعی در موضوعاتی مانند حادثه ترور و ماجرای مک فارلین می‌پردازد. در نهایت، این مکان به منظور ساماندهی پژوهشکده محدود و ارائه خدمات به محققان طراحی شده است. تمامی وسایل قدیمی خانه و همچنین وسایل و جهیزیه خانم اکبر هاشمی‌رفسنجانی حفظ شده و در معرض نمایش قرار دارند.

در پایان

خانه مرحوم اکبر هاشمی‌رفسنجانی در محله جماران تهران، پس از درگذشت او در سال ۱۳۹۶، به موزه تبدیل شده است. این موزه در نزدیکی خانه امام خمینی قرار دارد و بخش‌های متعددی را شامل می‌شود که شامل حفظ و نمایش منزل، وسایل و اشیای مرتبط با هاشمی رفسنجانی، همچنین شرح زندگی و سیره او می‌باشد.