خانه تاریخی میرزا کوچک خان جنگلی در رشت؛ نمادی از معماری بومی و میراث فرهنگی شمال ایران

رشت، شهر زیبای ایران و مرکز استان گیلان، یکی از دلرباترین و زنده‌ترین شهرهای کشور است. این شهر با طبیعتی بی‌نظیر و جاذبه‌های تاریخی فراوان، مقصدی جذاب برای گردشگران محسوب می‌شود. از جمله اماکن تاریخی شهر می‌توان به خانه میرزا کوچک خان جنگلی اشاره کرد؛ خانه‌ای که اکنون به موزه‌ای مهم و یکی از دیدنی‌ترین مکان‌های رشت تبدیل شده است. این خانه با معماری بومی و اصیل شمال ایران ساخته شده و به سبک معماری محلی بازسازی شده است، و در حال حاضر به عنوان موزه فعالیت می‌کند.

در این مقاله، به طور مختصر با شخصیت میرزا کوچک خان جنگلی، تاریخچه و معماری بی‌نظیر خانه او آشنا خواهید شد؛ خانه‌ای که نمادی از معماری بومی و اصیل خطه شمال ایران است. پس با ما همراه باشید تا بیشتر درباره این مکان تاریخی اطلاعات کسب کنید.

میرزا کوچک خان جنگلی کی بود؟

میرزا یونس سرایی، فرزند میرزا بزرگ که بعدها با لقب میرزا کوچک خان جنگلی شناخته شد، در سال ۱۲۵۷ هجری قمری در محله استادسرای رشت متولد شد. پدرش این لقب را به او داده بود. او یکی از رهبران جنبش جنگل بود و به دلیل فعالیت‌هایش، به جنگلی معروف شد و نام او در تاریخ ماندگار شد.

خانه میرزا کوچک خان در کجا قرار دارد؟

خانه پدری میرزا کوچک خان جنگلی در استان گیلان و در محله استادسرای رشت واقع شده است. این خانه در یکی از خیابان‌های قدیمی شهر، به نام خیابان سهیل دبیری، قرار دارد. این بنای تاریخی و زیبا در سمت شمالی میدان شهرداری رشت جای گرفته است.

پیشینه خانه میرزا کوچک خان جنگلی

خانه مورد نظر در واقع خانه پدری میرزا کوچک خان جنگلی است. وی در این خانه به دنیا آمد، بزرگ شد و تا پایان عمر در آن زندگی می‌کرد. قبل از وفات، میرزا کوچک خان وصیت کرد که پس از مرگش، خانه فروخته شود. بر اساس وصیت او، خانه به فروش رسید. مالک جدید، در طبقه دوم ساکن شد و طبقه پایین را به خانواده‌ای دیگر اجاره داد. پس از مدتی، مالک جدید تصمیم گرفت خانه را تخریب کند که این اقدام با مخالفت و اعتراض شدید مردم رشت روبه‌رو شد.

در سال ۱۳۸۱، به دنبال اعتراضات مردم رشت، شهرداری اقدام به خرید خانه ارزشمند میرزا کوچک خان جنگلی کرد تا از حفظ آن حمایت کند. این بنا با حفظ ساختار سنتی و معماری بومی، به شکل اولیه بازسازی شد و به یکی از جاذبه‌های دیدنی شهر رشت تبدیل گشت. امروزه، این خانه به موزه‌ای اختصاص یافته است که اسناد و وسایل مربوط به دوران نهضت جنگل را در خود جای داده است. در این موزه، مجموعه‌ای از اسناد تاریخی شامل نامه‌ها، عکس‌ها، روزنامه‌ها، لباس‌ها و ادوات جنگی مربوط به میرزا کوچک خان و اشیای ارزشمند دیگر به نمایش گذاشته شده است.

خانه میرزا کوچک خان نمادی از معماری سنتی و اصیل منطقه شمال ایران است.

خانه میرزا کوچک خان جنگلی، یکی از بناهای قدیمی استان گیلان است که در بافت تاریخی شهر رشت قرار گرفته است. این مکان در محله‌ای قرار دارد که در گذشته محل سکونت شخصیت‌هایی چون هوشنگ ابتهاج، محمود نامجو و دیگر مشاهیر بوده است. این خانه نمونه‌ای بارز از معماری سنتی و بومی منطقه شمالی ایران در قرون اخیر است و به عنوان یکی از معدود ساختمان‌های تاریخی باقی‌مانده در رشت، نمایانگر اصالت و هویت معماری آن شهر می‌باشد.

معماری سنتی و اصیل خانه میرزا کوچک خان

مساحت خانه کاملاً چوبی میرزا کوچک خان جنگلی ۳۰۰ متر مربع است. طراحی بنا به شکل مستطیل بوده و دارای دو طبقه می‌باشد. در دو طرف خانه، دو راه‌پله چوبی قرار دارد که امکان دسترسی به طبقه بالا را فراهم می‌کند. هر طبقه شامل چهار اتاق و یک ایوان بزرگ است. پس از ورود به خانه، حیاطی کوچک و دل‌نشین قرار دارد که با گل‌کاری‌های زیبا در باغچه‌های آن، جلوه‌ای جذاب و دیدنی دارد. علاوه بر این، در حیاط خانه، تندیسی از میرزا کوچک خان نصب شده است.

در طبقه اول، ایوانی وسیع وجود دارد که به چهار اتاق تو در تو متصل می‌شود و یکی از ویژگی‌های شاخص سبک سنتی خانه‌های رشت به شمار می‌آید. در طبقه دوم، سالن بزرگی با پنجره‌های فراوان در اطراف اتاق‌ها قرار گرفته است، گویی این فضا همان ایوان طبقه بالا است که محیطی بسیار روشن و دل‌نشین را فراهم آورده است.

در نهایت

آیا می‌دانستید که شهر رشت در میان شهرهای شمالی ایران، بیش‌ترین میزان بارش را دارد و به عنوان شهر باران‌های نقره‌ای یا شهر باران شهرت یافته است؟ اگر قصد دارید سفری لذت‌بخش و در هوایی معتدل و مناسب به این شهر داشته باشید، بهتر است در فصل‌های بهار و تابستان به رشت سفر کنید. در صورت سفر به این شهر، حتما از خانه میرزا کوچک خان جنگلی و معماری بومی، اصیل و دیدنی آن دیدن کنید؛ ساختمان‌هایی که در این مکان به نمایش درآمده و در موزه‌ای قرار گرفته‌اند.

همچنین، اگر به معماری منحصر به فرد و خانه‌های خاص در ایران علاقه‌مندید، حتماً از تصاویر یکی از معروف‌ترین خانه‌های ایران، یعنی «خانه نزدیک»، دیدن کنید.