نگاهی به زنان تاریخ‌ساز ایران؛ قهرمانان و افتخارات بی‌نظیر
به‌بهانه روز جهانی زن: نگاهی به برترین زنان تاریخ و معاصر ایران، از یوتاب تا مریم میرزاخانی
زنان تاریخ ایران با دلاوری، دانش و قیام‌های بی‌نظیر، میراثی از قدرت و الهام برای نسل‌ها ساخته‌اند.
در طول تاریخ ایران، زنان بسیاری برای توسعه و پیشرفت کشور تلاش کرده‌اند و قرن‌ها نقش‌های رهبری و مدیریت در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایفا کرده‌اند. با این حال، به دلایل مختلف، بسیاری از ما با چهره‌های بزرگ تاریخ ایران کمتر آشنا هستیم.
در این بخش، با زنان تاریخ‌ساز و نام‌آور ایرانی آشنا خواهید شد. قبل از معرفی این بانوان برجسته، لازم است یادآوری کنیم که تعداد زنان برتر ایرانی بسیار بیشتر از آن است که در این فهرست جای گرفته باشد. در صورت نادیده گرفتن نام فردی، از شما عذرخواهی می‌کنیم. همچنین، هر زن ایرانی موفق در تربیت فرزند و نگه‌داشتن پایه‌های خانواده، به نوعی بانوی برتر محسوب می‌شود و همواره در یادها باقی خواهد ماند.
یوتاب
یوتاب یکی از نخستین و برجسته‌ترین زنان تاریخ ایران و خواهر آریوبرزن، سردار مشهور ارتش شاهنشاهی داریوش سوم، است. از حدود ۲۰ قبل از میلاد تا ۲۰ بعد از میلاد، او با عنوان شاه آتروپاتان در منطقه آذربایجان شناخته شده است.
او در کنار برادرش آریوبرزن در جنگ با اسکندر مقدونی شرکت کرد و نقش فرماندهی بخشی از نیروها را بر عهده داشت. این بانوی بزرگ ایرانی توانست مسیر را در کوه‌های بختیاری بر اسکندر مسدود کند، اما خیانت یکی از افراد، راه را به اسکندر نشان داد و او از مسیر دیگری وارد ایران شد. این خواهر و برادر فداکار جان خود را در راه دفاع از وطن نثار کردند و همواره در تاریخ به یادگار خواهند ماند.
زربانو
زربانو یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ ایران است و دختر رستم و خواهر بانوگشسب محسوب می‌شود. در اسناد تاریخی، او به عنوان یک جنگجو شناخته شده است که زال، آذربرزین و تخوار را از اسارت آزاد کرده است. این بانوی شجاع با شمشیری در دست، در نقش سردار و فرمانده، در مقابل دشمنان ایران جنگیده و نقش مهمی در دفاع از مرز و بوم ایفا کرده است.
آرتمیس
آرتیمس یک زن قدرتمند بود که در سال 480 قبل از میلاد به رتبه دریاسالاری در ارتش شاهنشاهی خشایارشاه دست یافت. او تنها زن تاریخ است که تا کنون به این سمت رسیده است. هدایت نیروی دریایی ایران در نبردهای ایران و یونان بر عهده این بانوی ایرانی قرار داشت و بر اساس نوشته‌های یونانیان، او در زیبایی، شخصیت و وقار، از همه زنان برتر بوده است.
آتوسا
آتوسا یکی از زنان برجسته تاریخ ایران و همسر شهبانوی داریوش بزرگ بود. در زمان سلطنت داریوش، او ملکه بیش از 28 منطقه آسیایی محسوب می‌شد. آتوسا نقش مهمی در همراهی و حمایت فکری و روحی داریوش در عملیات نظامی داشت و به دستور او، چندین نبرد و حمله مهم انجام شد.
آرتادخت
آرتادخت یکی از زنان برجسته ایران بود که در زمان اردوان چهارم اشکانی، سمت وزیر خزانه‌داری و امور مالی دولت ایران را بر عهده داشت. بر اساس نوشته‌های دیاکونوف، او توانست نظام مالیات‌ها را منظم سازد و در این مسیر هیچ خطایی مرتکب نشد، که این اقدامات منجر به بهبود وضعیت اقتصادی پارتیان گردید.
آذرآناهید
آذرآناهید یکی از زنان برجسته تاریخ ایران است که نامش در کتیبه‌های کعبه زرتشت در استان فارس بارها ذکر شده و مورد تحسین قرار گرفته است. او در دوران شاهنشاهی شاپور یکم، بنیان‌گذار سلسله ساسانی، به عنوان ملکه و یکی از زنان برجسته امپراتوری ایران شناخته می‌شود.
پرین
پرین، بانوی بزرگ ایرانی و دختر کیقباد، که نامش در تاریخ ایران زمین برای همیشه جاودانه شده است. این بانوی دانشمند ایرانی از سراسر سرزمین‌های آریایی اوستا را جمع‌آوری کرد و در سال 924 یزدگردی، هزاران برگ از نسخه‌های اوستا را به زبان پهلوی نگارش نمود تا آیندگان از آن بهره‌مند شوند. احتمالاً در آتش‌سوزی‌های ناشی از حمله مهاجمان به سرزمین ایران، چندین اثر دیگر از او نیز از بین رفته است.
فرخ رو
فرخ رو یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ ایران و نخستین زن است که به مقام وزارت دست یافته است. او زنی از طبقات متوسط جامعه و قشر عمومی مردم بوده و از خانواده‌های اشرافی و نخبگان محسوب نمی‌شود.
کاساندان
کاساندان، همسر کورش بزرگ و نخستین شخصیت قدرتمند ایران پس از شاهنشاه، نقش مهمی در مشورت و اداره کشور در زمان همسرش ایفا کرده است. این بانوی بزرگ تاریخ ایران، ملکه ۲۸ کشور آسیایی بود و در کنار همسرش، کورش بزرگ، در حکمرانی نقش داشت.
پوراندخت
پوراندخت پس از اردشیر شیرویه، به عنوان بیست و پنجمین پادشاه ساسانی بر تخت سلطنت نشست. او نخستین زن ایرانی بود که به مقام پادشاهی رسید و بر بیش از ده کشور آسیایی حکمرانی کرد.
این بانوی ایرانی در نامه‌ای به فرماندهانش تأکید کرد که حاکم، چه مرد باشد و چه زن، وظیفه اصلی‌اش حفظ و نگهداری سرزمین است. او پادشاهی عادل و عدالت‌گرا بود که باعث شد رحمت و برکت در کشور فراوان گردد.
آذر مِیدخت
آذر میدخت، دختر خسروپرویز و سی‌دومین پادشاه ساسانی، پس از «گشتاسب بنده» بر چندین منطقه آسیایی حکومت کرد و در سال 631 میلادی به عنوان شاهنشاه ایران بر تخت نشست.
گردآفرید
گردآفرید دختر گژدهم، زن جنگجو و شجاع ایرانی بود که با پوششی مردانه در برابر سهراب قرار می‌گرفت. او به خاطر شهامت و دلاوری‌هایش مسئولیت حفاظت از مرزها و محیط زیست ایران را بر عهده داشت.
پوروچیستا
پوروچیستا کوچک‌ترین فرزند زرتشت و سومین دختر او است. زرتشت درباره ازدواج دخترش می‌گوید: «پوروچیستا، جاماسب خواهان همسری با تو است و از من خواستگاری کرده است. من او را برای همسری تو مناسب می‌دانم، اما تو باید با خرد مقدس‌ات مشورت کنی و ببین آیا او را شایسته همسری خود می‌دانی یا نه.» این سخن زرتشت نشان می‌دهد که در آیین زرتشت، دختر در انتخاب همسر آزاد است و نظر پدر بر او تحمیل نمی‌شود.
هلاله، هفتمین پادشاه سلسله کیانی و مادر داراب، پس از «وهومن سپندداتان» بر تخت شاهنشاهی ایران نشست. او پادشاهی عادل و دادگر بود که در طول سی سال سلطنت خود، از بدکرداری و وضع قوانین ناعادلانه و ناپسند خبری به ثبت نرسیده است. همچنین، هلاله با لقب «همای چهر آزاد» (همای وهمون) نیز شناخته می‌شود.
بانو گشسب
بانوی گشسب، دختر رستم و خواهر زربانوی دلیر، بانوی شجاع و جنگجو بود که نام او در برزونامه و بهمن‌نامه بسیار ذکر شده است. یکی از معروف‌ترین داستان‌های مربوط به او، نبرد سه‌گانه میان فرامرز، رستم و بانوگشسب است. همچنین، منظومه‌ای با عنوان «بانوگشسب‌نامه» به او نسبت داده شده که هم‌اکنون در کتابخانه ملی پاریس و کتابخانه ملی بریتانیا نگهداری می‌شود.
متن مورد نظر شما فقط یک کلمه است: «گردیه».
گردیه، زن جنگجو و یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ ایران، خواهر بهرام چوبینه بود. پس از مرگ برادرش، او ناچار شد با شاه وقت ایران، خسروپرویز، ازدواج کند. در طول دوران سلطنت، گردیه در چندین نبرد همراه شاهنشاه حضور داشت و از خود شجاعت و دلیری فراوان نشان داد.
دغدغه
دغدویه، مادر زرتشت و ساکن شهر ری، در مقابل کوی‌ها و کرپن‌هایی که مردم را فریب می‌دادند، مبارزه می‌کرد. خانواده او به دلیل ترس از کشته شدن، او را به نزد یکی از اقوام خود در آذربایجان فرستادند. در آنجا، او با پوروشسب ازدواج کرد و نتیجه این پیوند، زرتشت است.
خانم ورتا
بانو ورتا، فیلسوف و خردمند برجسته تاریخ ایران، در سن ۱۳ سالگی به شاگردی آرشیت دانا درآمد. تا سن ۱۵ سالگی، تقریباً تمامی علوم زمان خود را فرا گرفته بود، به طوری که در دوران حیاتش، مورخان شرق او را مرجع دانش جهانی می‌دانستند و افراد زیادی برای بهره‌مندی از دانش او به سمتش می‌آمدند.
بهشت آرامش
رام، مادر بابک و همسر ساسان، در کنار ملکه، در 28 کشور آسیایی همسر کوروش بزرگ، پادشاه آن منطقه، بوده است.
ملکه خاتون سیدە
پس از تثبیت اسلام در ایران، نخستین پادشاه زن مسلمان و ایرانی که به حکومت رسید، شیرین بود که با عنوان ام‌الملوک و ملقب به ام رستم و سیده‌ملکه خاتون شناخته می‌شد. ام رستم دختر رستم بن شروین، از سپهبدان خانان در منطقه مازندران، و همسر شیرین فخرالدوله دیلمی بود. پس از درگذشت همسرش، او بر مناطق مازندران، گیلان، ری، همدان و اصفهان حکومت می‌کرد.
انوشه انصاری
خانم انوشه انصاری، مهندس و فردی نخبه ایرانی، مؤسس شرکت "Prodea Systems" است. در سال 2001، این شرکت با سودی معادل ۱۰.۸ میلیون دلار روبرو شد. او نخستین زن و چهارمین فرد فضانورد جهان است که هزینه سفر فضایی خود را شخصاً پرداخت کرده است. همچنین، او در کنار همسرش، آقای امیر انصاری، که مدیرعامل این شرکت می‌باشد، در زمینه فعالیت‌های تجاری و فناوری مشغول است.
مریم میرزا خان
مریم میرزا خانی نخستین زن و نخستین ایرانی است که موفق به کسب مدال فیلدز، معتبرترین جایزه در حوزه ریاضیات، شد. او در ایالات متحده زندگی می‌کرد و به عنوان استاد در دانشگاه استنفورد فعالیت داشت. متأسفانه، وی در تاریخ ۲۳ تیر ۱۳۹۶ درگذشت.
پریسا در تبریز
پریسا تبریز یکی از بانوان برجسته و پرافتخار ایران در حوزه فناوری است. او از مهم‌ترین نیروها و افراد مؤثر در حوزه امنیت مرورگر گوگل کروم محسوب می‌شود و در سال 2012 میلادی مجله فوربس او را در فهرست 30 زن برتر جهان قرار داد. در حال حاضر، او با عنوان «شاهزاده امنیت Chrome» شناخته می‌شود.
رکسانا ورزا
رکسانا ورزا یکی از 30 زن موفق زیر 30 سال در حوزه فناوری است که مسئولیت برنامه‌های Bizspark و Microsoft Ventures را بر عهده دارد. پیش از پیوستن به مایکروسافت، او در زمینه‌های مختلف دیگری نیز فعالیت‌های قابل توجهی انجام داده است.
