بررسی واقعی‌گرایی لباس زنان قاجار در سریال بامداد خمار: تا چه حد تاریخی و منطبق با واقعیت است؟

سریال بامداد خمار داستانی عاشقانه در دل تهران قدیم را روایت می‌کند؛ عشقی ممنوعه میان «محبوبه»، دختر خانواده‌ای اشرافی، و «رحیم»، شاگرد ساده و نجاری از طبقه‌ای پایین‌تر. این داستان که در اوایل دوره پهلوی و اواخر دوره قاجار رخ می‌دهد، نه تنها از نظر روایت بلکه در بازنمایی لباس و سبک زندگی آن زمان نیز مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به بازه زمانی رویدادها، طراحی لباس بیشتر به دوره قاجار مربوط است، اما تأثیرات دوران پهلوی به تدریج در نوع پوشش زنان دیده می‌شود.

خصوصیات خاص در لباس زنان در دوره قاجار

در دوران قاجار، لباس زنان ترکیبی از عناصر سنتی و تجملاتی بود. پارچه‌هایی مانند ابریشم و مخمل غالباً با گلدوزی‌های ظریف و منجوق‌دوزی‌ها تزئین می‌شدند. طراحی لباس‌ها شامل پیراهن‌های بلند و چین‌دار، شلوارهای تنگ و دامن‌های چندلایه بود. در خارج از منزل، چادر و روبنده به عنوان پوشش اصلی زنان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

این لباس‌ها تنها نمادی از زیبایی نبودند، بلکه نشان‌دهنده تفاوت‌های طبقاتی نیز بودند. برای نمونه، پارچه‌های لوکسی مانند ترمه و مخمل اغلب مخصوص زنان اشرافی بود. نخ‌های طلایی و نقره‌ای در دوخت‌ها، بته‌جقه‌ها و زیورآلات ظریف، لباس‌های طبقه مرفه را جلا می‌دادند. آرایش زنان نیز نقش مهمی داشت و به "هفت رنگ آرایش" شهرت داشت: حنا برای مو و دست‌ها، سرمه برای چشم‌ها، سفیداب برای روشن‌سازی چهره و خال سیاه برای تأکید بر زیبایی. علاوه بر این، ابروهای کمانی و پیوسته، چهره‌ها را شکل می‌دادند که همه این جزئیات، سبکی زیبا و نمادین از آن دوران را رقم می‌زدند.

تشابهات در سبک زیبایی بین زنان و مردان

یکی از نکات قابل توجه در آن دوره، مفهوم خاصی با نام «زیبایی بی‌جنسیت» بود. بنابراین، در پرتره‌های قاجاری، چهره‌های زنان و مردان شباهت زیادی به هم داشتند و گاهی تشخیص جنسیت بر اساس ظاهر چهره مشکل می‌نمود. در این میان، نوع لباس‌ها به عنوان اصلی‌ترین راه برای تعیین جنسیت مورد استفاده قرار می‌گرفت.

طراحی لباس در سریال بامداد خمار: آیا واقع‌گرایانه است یا خیر؟

با نگاهی به سریال بامداد خمار و تحلیل طراحی لباس‌های آن، می‌توان نتیجه گرفت که این مجموعه در بازنمایی مد و پوشش دوران قاجار تا حد زیادی موفق عمل کرده است. با این حال، تفاوت‌هایی در چهره‌پردازی نسبت به واقعیت‌های تاریخی مشاهده می‌شود. این تفاوت‌ها عمدتاً به عوامل مانند سلیقه مخاطب امروز و استانداردهای زیبایی مدرن مرتبط است. این تصمیم‌گیری‌ها، علاوه بر هدف حفظ اصالت تاریخی، بیشتر با هدف جذاب‌تر کردن سریال برای تماشاگران معاصر اتخاذ شده است.

طراح لباس‌های سریال

طراح لباس این مجموعه، «پگاه ترکی» است که با ابداع و خلاقیت‌های خود، تصویری زنده و واقعی از دوره قاجار را در برنامه زنده تلویزیونی به نمایش گذاشته است.