مراسم بزرگداشت فرهاد آییش با رونمایی از مجموعه نمایشنامه‌های «چمدان تئاتر» در تالار رودکی

این برنامه به مناسبت انتشار کتاب «چمدان تئاتر» که اخیراً توسط نشر «ایشکا» منتشر شده است، با حضور جمعی از هنرمندان برجسته برگزار شد. در میان حاضران علی نصیریان، داریوش مودبیان، ابراهیم حقیقی، حسن فتحی، مریم سعادت، حمید نعیمی، آتش تقی‌پور، شقایق فراهانی، پوران درخشنده، فرزانه نشاط‌خواه، جمشید جهانزاده، محمد ساربان، محمد بهرامی، حامد کمیلی، اتابک نادری، هوشنگ گلمکانی، رویا بختیاری، آرشام مودبیان، بهزاد صدیقی، سعید اسدی (مدیر انجمن هنرهای نمایشی)، کورش سلیمانی (مدیر مجموعه تئاتر شهر)، آرام محضری و دیگران حضور داشتند.

برنامه با پخش تصاویری از فرهاد آییش آغاز شد که در آن او درباره تأثیرپذیری از مادر و خانواده‌اش، دوران کودکی و مدرسه که همواره شاگردی ضعیف بود، صحبت کرد. آییش در این تصاویر از ادامه تحصیل در آمریکا و ورود به عرصه تئاتر سخن گفت و تئاتر را همانند خود زندگی نامید. او اظهار داشت: «در مدرسه با درس و مشق مشکل داشتم، اما چون با زندگی مشکلی نداشتم، هنر که عین زندگی است، باعث شد در دانشگاه بهترین شاگرد شوم.»

همچنین، آییش از اینکه برایش بزرگداشت بگیرند، خنده‌اش گرفت و گفت: «خودم را هیچ‌وقت بزرگ ندیده‌ام، اما عشق را دوست دارم و کسانی که امشب این برنامه را ترتیب داده‌اند، از روی عشق این کار را کرده‌اند.»

در ادامه، مریم رحیمی مجری برنامه، با همراهی حمید نعیمی، کارگردان تئاتر و کارگردان این برنامه، متنی در ستایش آییش و تقدیر از هنر ارائه داد. نعیمی آییش را هنرمندی چندوجهی توصیف کرد و افزود: «در دهه گذشته کمتر کارگردانی کرده است، اما انتشار کتاب نمایشنامه‌هایش نسل جوان را با افکار و اندیشه‌های او آشنا می‌کند.» او شیوه نگارش آییش را منحصر به فرد دانست و گفت: «او پارسی می‌نویسد اما جهان‌نگر است و نگاهش وصف حال بشر امروز و استیصال دنیای پسامدرن است.»

مائده طهماسبی، بازیگر و کارگردان تئاتر و همسر آییش، در سخنان کوتاهی درباره زندگی و همفکری او صحبت کرد. تصاویر دیگری از آییش پخش شد که در آن درباره فعالیت‌هایش در حوزه نمایشنامه‌نویسی توضیح داد. او گفت: «من خود را نمایشنامه‌نویس نمی‌دانم، اما دو انگیزه در نگارش آثارم مؤثر بوده است: موضوعاتی که ذهنم را مشغول می‌کرد و فرم، که از عشق به نیما یوشیج نشأت گرفته است و انقلابی در حوزه فرم به وجود آورده است.»

آییش همچنین بیان کرد که نمایشنامه‌هایش قصه ندارند و بیشتر بر موضوعاتی مانند زنان، مردسالاری و وضعیت مهاجران ایرانی تمرکز داشته است. او گفت: «وقتی در خارج از کشور زندگی می‌کردم، دیدم آدم‌هایی چمدان در دست دارند و در سفر به جایی ناشناس پرت می‌شوند، این موضوع بعدها به بعد فلسفی رسید و نشان داد که نوع بشر با چمدان سفر می‌کند.» او با اشاره به همکاری‌هایش با علی نصیریان، افزود: «در نوشتن، آزمون و خطا نمی‌کنم و کلیتی را که در ذهن دارم، می‌نویسم. شاید دلیل عدم انتشار اولیه آثارم، خودم را جدی نگرفتن بود، اما پیگیری علی زارعی من را به انتشار این کتاب رساند.»

علی زارعی، مدیر نشر «ایشکا» و فعال تئاتر، در سخنانی گفت: «فرهاد آییش نه تنها یک نام، بلکه تاریخچه‌ای برای تئاتر، سینما و تلویزیون ایران است. او با نگاهش، تئاتر را دوباره زنده کرده است.» او ادامه داد: «آییش فریاد نزده که شیوه‌ای نو ابداع کرده است، اما همواره در تلاش برای خلق نوآوری بوده و به کلیشه‌ها نه گفته است، جوانان بسیاری را به هنر معرفی کرده است.»

در بخش دیگری از برنامه، با حضور حسن فتحی، زهره حسین‌زادگان، رضا یساولی و علی زارعی، نخستین تندیس نشر «ایشکا» به آییش اهدا شد. آییش در این مراسم گفت: «احساس خجالت می‌کنم، چون یکی از پرروترین آدم‌های خجالتی هستم.» او از مهمانان قدردانی کرد و قطعه‌ای از نمایشنامه «تئاتر تئاتر» خواند. او همچنین درباره اهمیت هم‌زمانی فرم و محتوا در نمایشنامه‌ها صحبت کرد و اشاره کرد که در نگارش آثارش، سادگی و زبان عادی را ترجیح می‌دهد.

در پایان، علیرضا پولاد، مدیر روابط عمومی بنیاد رودکی، هدیه‌ای را به آییش تقدیم کرد و تصاویر دیگری از فعالیت‌های او در تئاتر پخش شد که نشان‌دهنده زندگی حرفه‌ای‌اش در عرصه هنر بود.

در بخش بعدی برنامه، سخنان علی نصیریان به عنوان مهمان حضور داشت که با استقبال و تشویق حضار روی صحنه رفت.

او ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این رویداد، گفت: بسیار خوشحالم که چنین مجلسی برای فرهاد آییش برگزار می‌شود، چون او شایسته این است. آییش مردی است که در حوزه نمایش، بازیگری، کارگردانی، تهیه‌کنندگی و نویسندگی تبحر دارد.

نصیریان خلاقیت را جوهره اصلی هنر عنوان کرد و ادامه داد: افراد منحصر به فردی هستند که این ویژگی را دارند و می‌توانند در هنر رشد کنند. شاید همه در زمینه تئاتر این استعداد را نداشته باشند، اما هنرمندانی مانند پرویز فنی‌زاده بدون نیاز به تحصیلات آکادمیک، با استعداد خالص خود درخشیدند.

این هنرمند پیشکسوت تأکید کرد: بازیگری، ترکیبی است از خلاقیت و تألیف؛ نویسنده می‌نویسد، کارگردان و بازیگر بازنویسی می‌کنند و تماشاگر در ذهن خود اثر هنری را بازآفرینی می‌نماید.

او همچنین با یادآوری آشنایی‌اش با فرهاد آییش در آمریکا، گفت: او در آمریکا به سراغ من آمد و طرح نمایشی‌اش را با من در میان گذاشت. پس از گفتگو، متوجه شدم که او خلاقیت ذاتی دارد و در حوزه‌های سینما، تلویزیون و تئاتر از این ویژگی بهره‌مند است.

نصیریان صداقت را یکی از اصول مهم در هنر دانست و افزود: تئاتر و سینما دروغ هستند، اما بازیگر با صداقت خود می‌تواند دروغ را کنار بزند و اثر را برای تماشاگر باورپذیر کند. فرهاد آییش این صداقت را دارد و در کار خود بسیار جدی است؛ ویژگی‌هایی که هر کسی به آن دست نمی‌یابد.

او در ادامه گفت: بازی و بازیگری، نوعی تفنن است، اما وقتی از این سطح فراتر می‌رویم، خلاقیت شکل می‌گیرد. ابزار خلاقیت در بازیگر، خود اوست؛ بدن، صدا و سایر امکانات که هر یک نیازمند تمرین و پرورش است. اگر فردی بتواند شاگرد خودش باشد، بهتر است تا اینکه صرفاً پخته‌خوار باشد.

این پیشکسوت تئاتر بر اهمیت متن در آثار نمایشی تأکید کرد و گفت: تئاتر ایرانی یعنی متون نمایشی ایرانی، و هر چه این متون غنی‌تر باشد، تئاتر کشورمان نیز پربارتر خواهد شد. بنابراین، برای من ارزش زیادی دارد که نمایشنامه‌های ایرانی چاپ شوند.

در پایان، نصیریان از آشنایی و همکاری با آییش ابراز خرسندی کرد و گفت: این فرصت و آشنایی، یکی از خوش‌شانسی‌های زندگی من بود. کارهای مشترک‌مان، از جمله اجرای نمایش «هفت شب با مهمان ناخوانده» در ایران، آمریکا و آلمان، برایم خاطره‌انگیز است. خوشحالم که در زندگی‌ام با فرهاد آییش آشنا شدم و از خلاقیت‌هایش بهره‌مند شدم. امیدوارم سایه‌اش بر تئاتر و سینمای ایران همیشگی باشد.

پس از سخنان، مراسم رونمایی از کتاب با حضور علی نصیریان، ابراهیم کریمی (رئیس اتحادیه ناشران)، کاظم علمی (مدیر پخش گسترش)، مهدی میردشتی (مدیر مسئول کتابسرای میردشتی)، پوران درخشنده، داریوش مودبیان، حمید نعیمی، مائده طهماسبی، مریم سعادت، علی زارعی و شقایق فراهانی برگزار شد. در این مراسم، هدایا از طرف گروه ساعدی‌نیا به هنرمندان حاضر اهدا شد.

در فاصله بین برنامه‌ها، گروه موسیقی «دایان» به سرپرستی سیاوش

همچنین، کتاب «چمدان تئاتر» شامل دوازده نمایشنامه از آثار اجرا شده فرهاد آییش است که توسط انتشارات «ایشکا» منتشر شده است.