درگذشت رضا یحیایی هنرمند برجسته مازندرانی و نماد هنرهای تجسمی ایران

رضا یحیایی، هنرمند نام‌آشنا و بین‌المللی اهل مازندران، که در طول بیش از پنج دهه فعالیت هنری، آثار متعددی را در کشورهای مختلف به نمایش گذاشته است، در سن ۷۷ سالگی درگذشت.

او یکی از چهره‌های برجسته هنرهای تجسمی ایران بود و تحصیلات خود را در رشته نقاشی، معماری داخلی و سرامیک در آکادمی هنرهای زیبای فلورانس به پایان رساند. همچنین، در آکادمی کرارا در ایتالیا مجسمه‌سازی و سنگ‌تراشی آموخت و دوره دکتری هنر را در دانشگاه سوربن پاریس کسب کرد. یحیایی سابقه تدریس در آکادمی هنرهای زیبای فلورانس، معاونت در دانشگاه جندی‌شاپور، و معاونت برنامه‌ریزی و مرمت در موزه ایران باستان تهران را در کارنامه خود داشت.

از آثار برجسته او می‌توان به مجسمه «گنبد آسمان» در برج میلاد، که نمادی از تاریخ ۹ هزار ساله فرهنگ ایران است، و مجسمه «دشت شقایق» در باغ موزه هانریش فرانسه اشاره کرد.

رضا یحیایی اثر گنبد آسمان خود، که مساحتی بالغ بر ۶۲۰ متر مربع و وزنی حدود ۱۹ تن دارد، به عنوان تنها پیکره‌ داستان‌گو شناخته می‌شود.

از دیگر آثار او می‌توان به تندیس برنزی زنده‌یاد «الن ووسالو» و درنای «امید» اشاره کرد که در قالب مجموعه مجسمه‌های مشاهیر برج ادیما در شهرستان نور قرار دارد. ساخت این مجموعه، که پیشنهاد و پیگیری آن توسط تورج ناییج‌پور، رئیس سابق سازمان نظام مهندسی مازندران و فعال اقتصادی و حامی حوزه فرهنگ و هنر در استان صورت گرفت، از مدت‌ها پیش آغاز شده و در دی‌ماه ۱۴۰۳ رونمایی شد.

یحیایی، که در سال ۱۳۲۷ در بابل متولد شد، تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در زادگاهش به پایان رساند. در سال ۱۳۵۰، نخستین مرکز نقاشی مدرن در بابل به نام «آتلیۀ زرد» را تأسیس کرد. یک سال بعد، به ایتالیا سفر کرد و در هنرکده میکل‌آنژ در فلورانس آموزش دید.

وی دوره‌های تخصصی پیکره‌سازی را در آکادمی کارارا و دوره نقاشی را در فلورانس گذراند. پایان‌نامه‌اش با عنوان «زبان مجسمه، زبان فیگور، زبان جان» را در دانشگاه سوربن پاریس به اتمام رساند و مدرک دکتری هنر گرفت.

او در طول فعالیت حرفه‌ای خود، مدتی در آکادمی هنرهای زیبای فلورانس، مدرسه هنر اسپینلی و دانشگاه جندی‌شاپور اهواز تدریس کرد. از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۳، معاون دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه جندی‌شاپور بود و پس از آن، مدیر گروه مرمت موزه ایران باستان شد. آثار و آثارش در نمایشگاه‌هایی در ایران، ایتالیا، فرانسه، آمریکا و چند کشور دیگر ارائه شده است. همچنین، آثار او در اسپانیا، اتریش، سوئد، شوروی، لهستان و هلند به نمایش درآمده است.

برخی از نمایشگاه‌های انفرادی او شامل نمایشگاه در اسپارت گالری پاریس (۱۹۸۹)، ویلا گوچاردینی فلورانس (۱۹۹۵) و گالری حوریان سانفرانسیسکو (۲۰۰۱) است. حتی برخی از آثارش بر روی کارت تلفن و کارت مترو در پاریس چاپ شده است.

در خلق آثار خود، از موادی مانند پلاستیک، مرمر، برنز، آهن، مس، مفرغ و چوب بهره می‌گرفت. موضوعات زن و مکعب در آثار او نقش محوری داشتند.

پی‌یر وات، استاد تاریخ هنر دانشکده هنرهای زیبای پاریس، در مصاحبه‌ای درباره رضا یحیایی گفته است: «او با کار طولانی و پرشکیب نشان می‌دهد که ماده، چه خمیر رنگی باشد چه گِل یا مرمر، ویژگی‌های شگفت‌انگیزی دارد...»

پائولا گراتزی، منتقد هنرهای تجسمی، نیز درباره آثار یحیایی نوشته است: «نقاشی‌ها و مجسمه‌های او از لطافت عمیق مادرانه، احساس توأم با عشق، درد رهاشدن و ظرافت زنانه سرچشمه می‌گیرند...»

بهروز دارش، نقاش و مجسمه‌ساز، در توصیف آثار یحیایی گفته است: «اثر رضا یحیایی بر بلندای برج میلاد، در زمان و مکان لامکان است! در تماشای آن باید بی‌تعلق بود. باید از عادت‌ها گذر کرد، فراتر از نشانه‌ها و قراردادها دید و به آسانی پیوند برقرار نکرد.»

فیلیپ لووی، منتقد هنری، در یادداشتی درباره یکی از آثار این هنرمند مازندرانی نوشته است: «مجسمۀ او به دلیل درخشش خود، چون موجودی زنده به نظر می‌رسد که در برابر دیدگان ما متولد، می‌میرد و بلافاصله به زندگی بازمی‌گردد. بی‌تردید، نبوغ در رضا یحیایی وجود دارد.»

موقعیت هنری او در عرصه هنرهای تجسمی کشور بسیار برجسته بود و در ۲۳ خرداد ماه سال گذشته، هفتصد و چهل‌وششمین شب از شب‌های مجله بخارا به بزرگداشت او اختصاص یافته بود.