بیوگرافی نورالدین زرین‌کلک؛ پدر هنر انیمیشن ایران و خاطراتی از سندباد و اتل متل توتوله

نورالدین زرین‌کلک به عنوان کارگردان، نویسنده و تصویرگر کتاب‌های کودک شناخته می‌شود. او همچنین فیلم‌ساز انیمیشن و پدر هنر انیمیشن در ایران است.

زندگینامه نورالدین زرین‌کلک، پدر انیمیشن ایران

او در تاریخ ۲۰ فروردین ۱۳۱۶ در شهر مشهد به دنیا آمد.

پدرش اهل همدان و مادرش از باکو بود.

او با هنر پدرش، که به عنوان «مدیر» و بنیان‌گذار آموزش نوین در همدان شناخته می‌شد، آشنا شد و در هنرستان تحت آموزش استادانی چون محمود اولیاء، محمدعلی زاویه و محمد مهردان قرار گرفت.

مدارک تحصیلی

• در سال ۱۳۴۱، مدرک دکترای داروسازی از دانشگاه تهران اخذ شد.
• در سال ۱۹۷۲، در حوزه کارگردانی انیمیشن فعالیت داشته است (آکادمی سلطنتی بلژیک).
• در سال ۱۹۷۵، فیلمی عروسکی ساخته شد که توسط استودیو ییرژی ترنکا تولید شده است.

نخستین فعالیت گرافیکی در دوران نوجوانی

در سن ۱۲ سالگی، نورالدین نخستین اثر گرافیکی خود را بر روی یک کتاب داستان منتشر کرد و در سن ۱۶ سالگی با کاریکاتورهای سیاسی وارد عرصه مطبوعات شد.

وی دوره دبیرستان را در تهران به پایان رساند و در سال ۱۳۴۰ مدرک دکترای داروسازی را کسب کرد.

پس از فارغ‌التحصیلی، او به نگهداری و انتشار کتاب‌های جیبی و فرانکلین پرداخت و بر اساس پیشنهاد فیروز شیروانلو، به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ملحق شد.

بنیان‌گذار مدرسه پویانمایی

نورالدین در دانشگاه فارابی (هنر امروز) رشته پویانمایی را راه‌اندازی کرد و در سال ۱۳۳۵ اولین مدرسه پویانمایی در ایران را تأسیس نمود.

ایجاد فیلم تولید فیلم سازماندهی پروژه فیلم پروسه ساخت فیلم

او در بلژیک دو فیلم تولید کرد که هر دو مورد تحسین و جایزه در جشنواره‌های بین‌المللی قرار گرفتند.

علاوه بر این، در ایران آثار شناخته‌شده‌ای مانند «چشم تنگ دنیادار»، «دنیای دیوانه دیوانه دیوانه» و «ابرقدرت‌ها» را ساخته است.

از اتل متل توتوله تا سندباد

نورالدین کارگردانی چندین فیلم برجسته را بر عهده داشت، از جمله کانون فیلم‌های اتل متل توتوله (1353)، تداعی (1353)، دنیای دیوانه‌ دیوانه‌ دیوانه (1354)، امیرحمزه‌ دل‌دار و گور دل‌گیر (1356)، چشم تنگ دنیادار (1361) و ابرقدرت‌ها (1367).

سندباد یکی از آخرین آثار زرین‌کلک است که در هالیوود نیمه‌تمام رها شد و در آن سمت به عنوان کارگردان هنری فعالیت داشت.

پس از آن، او یک انیمیشن 17 دقیقه‌ای با عنوان «بود» ساخت و برای کتاب داستان‌های ملانصرالدین تصاویرگری کرد.

فیلم‌ها

• در سال ۱۳۴۹، اولین وظیفه در کشور بلژیک انجام شد.
• در سال ۱۳۵۰، زمین بازی بابوش در کشور بلژیک ساخته شد.
• در سال ۱۳۵۱، فیلیپو و قطاری از هنگ کنگ (بلژیک)
• در سال ۱۳۵۲، مفهوم تداعی به ذهن می‌رسد.
• در سال ۱۳۵۲، داستان "اتل متل" منتشر شد.
• در سال ۱۳۵۳، راهی به سوی همسایه شد.
• در سال ۱۳۵۴، جهان پر از جنون و دیوانگی بود.
• در سال ۱۳۵۵، امیر حمزه دلدار و دلگیر گور بودند.
• در سال ۱۳۶۱، دنیا با چشمانی تنگ و نگاهی محدود به ما نگریست.
• در سال ۱۳۶۵، قدرت‌های برتر جهانی
• بین سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۱، پروژه سند باد در هالیوود نیمه‌تمام باقی ماند.
• در سال ۱۹۹۹، در شهر مسکو
• در سال ۱۳۷۸، هویت شکل گرفت.
• در سال ۱۳۷۸، پود
• در سال ۱۳۸۶، کتاب «شازده کوچولو» منتشر شد.
• در سال ۱۳۸۶، در سازمان ملل (در دست تولید)

کتاب و کاریکاتور

• در دهه‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۴۰، فعالیت‌های من در زمینه کاریکاتور و تصویرسازی برای روزنامه‌ها و مجلات بود.
• از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۸، کتاب‌های درسی مقاطع ابتدایی (اول تا چهارم) مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
• در سال ۱۳۴۲، در چهارراه تمدن‌ها در بخش ایران قرار داشت.
• در سال ۱۳۴۴، داستان افسانهٔ سیمرغ روایت شد.
• در سال ۱۳۴۶، امیرحمزه، صاحب قران، و مهتر نسیم عیار بودند.
• در سال ۱۳۴۷، کلاغ‌ها
• در سال ۱۳۵۱، زال و سیمرغ
• در سال ۱۳۵۲، داستان گل قالی روایت می‌شود.
• در سال ۱۳۵۲، داستان کرم ابریشم را روایت می‌کند.
• در سال ۱۳۵۳، جشن‌های نوروز و بادبادک‌ها برگزار می‌شدند.
• در سال ۱۳۵۳، کورش شاه
• در سال ۱۳۵۳، زمانی که من کودک بودم
• در سال ۱۳۵۴، داستان زال و رودابه را بازگو کنید.
• در سال ۱۳۵۵، مجموعه‌ای از افسانه‌های آسیایی منتشر شد.
• در سال ۱۳۶۱، اگر توانایی داشتیم
• در سال ۱۳۶۵، آ نخستین حرف الفبا بود.
• در سال ۱۳۶۸، کارخانه‌ای چندمنظوره و چندکاربردی تأسیس شد.
• در سال ۱۳۷۴، از آب‌ها
• در سال ۱۳۸۶، موضوع مربوط به فیل و فنجان مطرح شد.
• در سال ۱۳۹۵، دبیرستان اسدآبادی، نشر اچ اند اس مدیا در لندن
• در سال ۱۳۹۵، فکاسی‌های خانگی توسط نشر اچ اند اس مدیا در لندن منتشر شد.
• کتاب "هزار بیشه" اثر ملانصرالدین، منتشر شده در سال ۱۳۹۷.
• نشر کارنامه، متن منوچهر انور، تصویرگری نورالدین زرین‌کلک

فعالیت‌های هنری دیگر

• از سال ۱۹۷۱ (۱۳۴۹)، عضوی از انجمن جهانی فیلمسازان انیمیشن (آسیفا) می‌باشد.
• از سال ۱۳۵۱، در هیئت داوران فستیوال‌ها و جشنواره‌های ملی و بین‌المللی انیمیشن و تصویرسازی فعالیت داشته است.
• در سال ۱۳۵۳، او مؤسس و مدرس اولین مدرسه انیمیشن در ایران بود.
• در سال ۱۳۵۶، مؤسس و مدرس دانشکده انیمیشن در دانشگاه فارابی بود.
• در سال ۱۳۵۶، مؤسس انجمن فیلمسازان انیمیشن ایران (آسیفا ایران) بود.
• بین سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۰ میلادی، در هیئت مدیره انجمن جهانی فیلمسازان انیمیشن (آسیفا) فعالیت داشتم.
• از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ میلادی، رئیس انجمن جهانی فیلمسازان انیمیشن (آسیفای بین‌الملل) بودم.

مراکز و جوایز

• در سال ۱۳۴۸، این اثر به عنوان کتاب برگزیده سال شورای کتاب کودک ایران برای کتاب «افسانه سیمرغ» انتخاب شد.
• در سال ۱۳۴۹، این اثر به عنوان بهترین کتاب سال ایران از سوی یونسکو شناخته شد و جایزه مربوط به آن برای کتاب «کلاغ‌ها» اهدا گردید.
• در سال ۱۹۷۰، این اثر به عنوان بهترین کتاب سال یونسکو در توکیو، ژاپن، شناخته شد و جایزه دریافت کرد.
• در سال ۱۹۷۱، سیب طلایی بی‌ینال براتیسلاوا (چکسلواکی) به خاطر کتاب «کلاغ‌ها» به این جایزه دست یافت.
• در سال ۱۹۷۱، این فیلم موفق به کسب جایزه در جشنواره بین‌المللی فیلم آنسی در فرانسه شد، که به عنوان اولین اثر در حوزه انیمیشن مدرسه‌ای دریافت کننده این جایزه بود.
• در سال ۱۹۷۱، فیلم وظیفه اول موفق به دریافت جایزه کلوتید کوپی در فستیوال ملی فیلم بلژیک شد.
• در سال ۱۳۵۴، این اثر به عنوان کتاب برگزیده سال از سوی شورای کتاب کودک ایران شناخته شد. عنوان این کتاب «وقتی که من بچه بودم» است.
• در سال ۱۹۷۵، دیپلم افتخار فستیوال بین‌المللی فیلم سان‌فرانسیسکو در آمریکا به خاطر فیلم تداعی اعطا شد.
• در سال ۱۹۷۶، این فیلم موفق شد جایزه بهترین سناریو را در فستیوال بین‌المللی فیلم سالونیکی در یونان کسب کند. عنوان اثر، دنیای دیوانه، دیوانه، دیوانه بود.
• در سال ۱۹۷۶، فیلم «دنیای دیوانه دیوانه دیوانه» موفق به کسب لوح افتخار از فستیوال بین‌المللی فیلم شیکاگو در ایالت ایلینوی آمریکا شد.
• در سال ۱۹۷۶، فیلم «دنیای دیوانه دیوانه دیوانه» جایزه نقره فستیوال بین‌المللی فیلم انیمیشن پرتقال را دریافت کرد.
• در سال ۱۹۷۶، لوح سپاس از فستیوال بین‌المللی فیلم قاهره در مصر به خاطر فیلم «دنیای دیوانه دیوانه دیوانه» اهدا شد.
• در سال ۱۹۷۶، جایزه بهترین فیلمنامه در فستیوال بین‌المللی اوبرهاوزن در آلمان به خاطر فیلم «دنیای دیوانه، دیوانه، دیوانه» به دست آمد.
• در سال ۱۹۷۶، فیلم «دنیای دیوانه دیوانه دیوانه» موفق به دریافت دیپلم افتخار از فستیوال بین‌المللی فیلم پاریس (فرانسه) شد.
• در سال ۱۹۷۸، دیپلم افتخار فستیوال بین‌المللی فیلم جیفونی در ایتالیا به خاطر فیلم‌های امیر حمزه دلدار و گور دلگیر اعطا شد.
• دیپلم افتخار هانس کریستین آندرسن به خاطر تلاش‌های بی‌وقفه در زمینه تصویرگری کتاب‌های کودک.
• در سال ۱۹۸۷، لوح تقدیر از نمایشگاه کتاب بولونیا در ایتالیا به خاطر کتاب "آ اول الفباست" اعطا شد.
• در سال ۱۳۶۸، فیلم ابرقدرت‌ها موفق به دریافت جایزه ویژه هیئت داوران در جشنواره تهران شد.
• در سال ۱۳۷۸، کتاب ملا نصرالدین موفق به دریافت جایزه ویژه هیئت داوران در بی‌ینال بین‌المللی کتاب تهران شد.
• در سال ۲۰۰۰، موزه ایلوستراسیون توکیو در ژاپن به خاطر کتاب ملا نصرالدین، جایزه‌ای دریافت کرد.
• در سال ۲۰۰۰، فیلم «دنیای دیوانه دیوانه دیوانه» به عنوان جواهر قرن بیستم از سوی فستیوال بین‌المللی فیلم آنسی در فرانسه شناخته شد.