رابطه مادر همایون شجریان با پرویز مشکاتیان | داستان عشق و هنر خانواده شجریان و درگذشت فرخنده گل‌افشان

زندگی مشترک استاد محمدرضا شجریان و همسرش، که سال‌ها کنار یکدیگر بودند، نمادی از عشق، همراهی و پشتیبانی بی‌وقفه است. همسر اول ایشان، که نقش مهمی در آرامش و ثبات خانواده و تربیت فرزندانشان ایفا می‌کرد، در سال 1370 از محمدرضا شجریان جدا شد و اکنون درگذشته است؛ اما خاطرات و تأثیر او در زندگی و مسیر هنری استاد شجریان همچنان زنده و الهام‌بخش باقی مانده است.

این گفتگو که در اواخر دهه 60 انجام شده، به مناسبت درگذشت فرخنده گل افشان، همسر اول محمدرضا شجریان و مادر همایون، بازخوانی می‌شود.

ما در مهرماه ۱۳۴۰ در مشهد با هم ازدواج کردیم. پیش‌تر در دانشسرای مقدماتی مشهد همکلاس بودیم. پس از پایان تحصیل، به شهرم قوچان برگشتم و مدتی معلم بودم تا اینکه دوباره محمدرضا را دیدم و این آشنایی منجر به ازدواج ما شد. پس از آن، به مشهد بازگشتیم. محمدرضا در دبیرستان تدریس خط و نقاشی می‌کرد و من نیز مدتی معلم و سپس مدیر دبستان بودم. در سال ۱۳۴۶، هر دو به تهران نقل مکان کردیم.

در تهران، سال‌ها در آموزش و پرورش فعالیت داشتم و پس از انقلاب، با ۲۲ سال سابقه، بازنشسته شدم.

محمدرضا از همان دوران جوانی به هنر و موسیقی علاقه‌مند بود. پیش از ازدواج، وقتی صدایش را هنگام تلاوت قرآن می‌شنیدم، مجذوب می‌شدم؛ آوازش را دوست داشتم، اما خودش را بیشتر!

خانواده و فرزندان

اولین فرزند ما، فرزانه، در سال ۱۳۴۲ به دنیا آمد و هم‌اکنون در رشته زبان آلمانی تحصیل می‌کند و سه‌تار می‌نوازد.

افسانه، دومین فرزند، در سال ۱۳۴۴ متولد شد. او با زنده‌یاد پرویز مشکاتیان ازدواج کرده و دارای دو فرزند است. او سنتور می‌نوازد و سال‌ها در کنار همسرش فعالیت هنری داشته است.

مژگان، که در سال ۱۳۴۸ به دنیا آمده، در زمینه نقاشی و موسیقی تحصیل کرده و سه‌تار می‌نوازد.

و همایون، کوچک‌ترین فرزند، در سال ۱۳۵۴ متولد شده است. او از کودکی تنبک و کمانچه را آموخته و آواز را نزد پدرش تمرین کرده است؛ صدای او آن‌قدر شباهت داشت که گاهی ما اشتباه می‌گرفتیم!

زندگی در کنار یک هنرمند

زندگی با یک هنرمند همیشه آسان نیست، اما ما همواره درک متقابل داشتیم. محمدرضا در حرفه‌اش بسیار تلاش می‌کرد و گاهی ساعت‌ها در اتاق خودش می‌ماند تا تمرین کند و نوارهای قدیمی استادان را گوش دهد. با این حال، در خانه بسیار مهربان و همراه بود؛ آشپزی‌اش عالی بود و در امور خانه و مراقبت از بچه‌ها همکاری زیادی داشت.

علاوه بر موسیقی، او به خطاطی، گل‌کاری، پرورش پرنده و ساخت ساز علاقه‌مند بود. سنتورهای دست‌سازش از کیفیت بالایی برخوردار بودند. حتی در زمینه‌های فنی مانند مکانیک نیز مهارت داشت.

ارتباط با جامعه هنری

در سال‌های اولیه زندگی‌ام در تهران، اغلب در محافل هنری با او همراه بودم؛ در خانه استادانی مانند عبادی، شهناز و پایور حضور داشتم. پس از مدتی، به دلیل مشغله‌های مربوط به بچه‌داری، کمتر همراهش می‌شدم. محمدرضا همواره خودش تصمیم می‌گرفت و در کارهایش مصمم بود؛ شاید بتوان گفت کمی سرسخت، اما فردی صادق و مستقل بود.

پرویز مشکاتیان یکی از برجسته‌ترین موسیقی‌دانان و نوازندگان ایرانی بود که در زمینه موسیقی سنتی و به ویژه ساز سنتور شهرت فراوانی داشت. او با تسلط بی‌نظیر بر نواختن ساز و نوآوری در سبک‌های موسیقی، نقش مهمی در توسعه و ترویج موسیقی ایرانی ایفا کرد. آثار او همواره مورد توجه علاقه‌مندان به موسیقی سنتی قرار گرفته و تاثیر زیادی بر نسل‌های بعدی هنرمندان گذاشته است.

من خیلی به دامادم، پرویز مشکاتیان، محبت دارم و تنها خوبی‌هایی از او دیده‌ام. او نسبت به خانواده و فرزندانش عشق و علاقه زیادی نشان می‌داد. هرگاه اختلافی در زمینه هنری بین او و محمدرضا پیش می‌آمد، خیلی زود برطرف می‌شد و رابطه خانوادگی‌شان همواره گرم و صمیمی باقی می‌ماند.

در خاتمه

محمدرضا شجریان، با وجود شهرت و موفقیت‌های فراوان، فردی فروتن و خانواده‌دوست بود. او هرگز به دنبال شهرت یا ثروت نرفت و همواره در راه توسعه هنر و فرهنگ کشور تلاش می‌کرد. اگرچه سال‌ها زندگی‌مان با سختی‌ها و سادگی همراه بود، اما عشق، احترام و درک متقابل، همواره پایه و اساس زندگی‌مان باقی ماند.

پست استوری همایون شجریان در حمایت از مادرش

همایون شجریان در پی درگذشت مادرش، استوری‌ای منتشر کرد که در آن از پیام‌های تسلیت هنرمندان و آشنایان قدردانی نمود و به تمامی آن‌ها پاسخ داد.