پرونده ناپدید شدن سما جهانباز در شیراز؛ آخرین تحولات و جزئیات حقوقی در انتظار کشف سرنوشت دختر گمشده

سما جهانباز، دختر جوان متولد سال ۱۳۷۹ در اصفهان و دانشجوی رشته روانشناسی است که در تاریخ ۲۵ تیرماه ۱۴۰۱ در حین سفر به شیراز ناپدید شد. او همراه مادرش به شیراز رفته بود و در آنجا تصمیم گرفت قطعه‌ای طلایی را بفروشد. پس از این معامله، در تماس کوتاهی با مادرش گفت که «تا ده دقیقه دیگر برمی‌گردم»، اما پس از آن هیچ تماسی از او گرفته نشد و گوشی‌اش خاموش شد.

خانواده سما تأکید دارند که او هرگز قصد نداشت ناپدید شود یا فرار کند. پیش از مفقودی، او پیامی برای دوستش فرستاده بود که نشان از نیاز به کمک داشت و وعده داده بود خیلی زود به خانه عمه‌اش بازگردد. در مراحل اولیه تحقیقات، دوربین‌های مداربسته مورد بررسی قرار گرفت و مردی با پیراهن قرمز که پیش از ورود و پس از خروج سما دیده شده بود، تحت تعقیب قرار گرفت. این فرد بازداشت شد، اما به دلیل کمبود مدارک، آزاد شد.

در طول این سال‌ها، خانواده سما از بررسی حدود ۱۵ تا ۱۶ مظنون خبر دادند که تنها یکی از آن‌ها در بازداشت موقت باقی مانده است. در سال ۱۴۰۲، پیکری سوخته در اطراف قم کشف شد که تصور می‌رفت متعلق به سما باشد، اما آزمایش DNA نشان داد جسد ارتباطی با او ندارد. گمانه‌زنی‌هایی درباره انتقال سما به افغانستان یا ارتباط با قاچاق انسان مطرح شد، اما هیچ‌کدام به صورت قطعی تأیید نشد.

روند قضایی پرونده تاکنون

در تاریخ ۱۴ مهرماه ۱۴۰۴، بیژن کشاورز، معاون دادستان عمومی و انقلاب استان فارس، اعلام کرد که پرونده سما جهانباز به مرحله صدور «قرار جلب به دادرسی» رسیده است. در حال حاضر کیفرخواست صادر نشده است، اما در آینده نزدیک صادر و ابلاغ خواهد شد.

با تکمیل مدارک فنی و شهادت‌ها، مرد مظنون مجدداً بازداشت و هم‌اکنون به عنوان متهم اصلی در اختیار اداره آگاهی شیراز قرار دارد. او هنوز اعتراف نکرده است، اما پدر سما معتقد است با توجه به حجم مدارک، راهی جز اعتراف ندارد.

به گفته کشاورز، در این پرونده «مطالبه دیه شخص مفقود» بر اساس ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی از جمله موارد مهم در کیفرخواست است. پس از صدور کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری یک شیراز ارجاع و طبق مقررات قانونی مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.

پدر سما می‌گوید طی این مدت، بیش از پنج هزار صفحه پرونده تشکیل شده و ۱۵ تا ۱۶ مظنون مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

بازپرس شعبه ۸، قرار مجرمیت را صادر کرده و متهم به اتهام آدم‌ربایی به دادگاه معرفی شده است. با این حال، منابع قضایی تأکید می‌کنند که هنوز کیفرخواست صادر نشده و روند قانونی پرونده نهایی نشده است.

وضعیت پرونده سما جهانباز

این پرونده در آستانه مرحله محاکمه قرار گرفته است. پس از سه سال تحقیقات و بررسی‌ها، مقامات قضایی استان فارس تصمیم گرفته‌اند پرونده ناپدید شدن سما را از مرحله تحقیق مقدماتی به مرحله رسیدگی منتقل کنند. صدور «قرار جلب به دادرسی» نشان می‌دهد که قاضی بر وجود دلایل کافی برای اتهام زنی تأکید کرده و پرونده آماده ارجاع به دادگاه است.

خانواده سما در این مدت در وضعیت بلاتکلیفی قرار داشتند. پدر سما در گذشته گفته بود: «اگر اعتراف کند و سما زنده باشد، هر کاری از دستم برمی‌آید برایش انجام می‌دهم. اگر هم بدی اتفاق افتاده باشد، به ارواح خاک سما قسم می‌خورم. اما اگر قاضی و آگاهی متهم را محکوم کند و ثابت شود جرم انجام شده، هیچ بخششی نخواهم داشت.»

رکنا نیز در گزارشی نوشت: پس از سه سال از ناپدید شدن مرموز سما، دختر جوانی که در تیرماه ۱۴۰۱ در محدوده معالی‌آباد شیراز از خانه خارج شد و دیگر بازنگشت، روند پرونده وارد مرحله جدیدی شده است.

با گذشت این مدت، متهم اصلی بازداشت و برای او کیفرخواست با عنوان اتهامی «آدم‌ربایی» صادر شده است. پدر سما در گفت‌وگویی با رکنا گفته بود: «اگر متهم اعتراف کند و بگوید دخترم کجاست یا چه بر سرش آمده، تا جایی که در توانم است، از او می‌گذرم؛ اما اگر اعتراف نکند و حقیقت پنهان بماند، هرگز از او نمی‌گذرم.»

در حال حاضر، با صدور قرار نهایی پرونده از سوی شعبه هشتم دادسرای جنایی شیراز، سوال‌های زیادی درباره جزئیات این تصمیم و ماده ۵۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری در ذهن مردم شکل گرفته است.

برای اطلاع بیشتر، با دکتر سید یوسفی، وکیل پایه یک دادگستری و وکیل خانواده سما، در مورد آخرین تحولات پرونده و ابعاد حقوقی آن گفت‌وگو کردیم.

دکتر سید یوسفی در توضیح آخرین تصمیم قضایی گفت: «قرار نهایی پرونده روز گذشته (۱۳ مهرماه) از طریق شعبه هشتم دادسرای جنایی شیراز به من ابلاغ شد. بر اساس این قرار، برای سایر متهمان قرار منع تعقیب صادر شده است. این قرار در مدت ۱۰ روز قابل اعتراض است.»

وی افزود: «در مورد متهمی که اخیراً بازداشت شده، قرار جلب به دادرسی بر اساس ماده ۵۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری صادر شده است. طبق این ماده، اگر فردی دیگری را شبانه به مکانی دعوت کند و او مفقود شود، آخرین کسی که او را دعوت کرده مسئول است و پرونده به دادگاه ارجاع می‌شود.»

دکتر یوسفی در ادامه به نکات حقوقی این تصمیم اشاره کرد و گفت: «در قرار دادسرا، عنوان اتهامی آدم‌ربایی ذکر شده، اما در متن قرار توضیحات روشنی درباره این جرم وجود ندارد و نظر بازپرس تا حدودی مبهم است. بنابراین، تعیین اتهام نهایی باید توسط دادگاه انجام شود.»

وی تأکید کرد: «در صورت قطعی شدن قرار منع تعقیب برای سایر متهمان، اعتراض خواهیم کرد. همچنین، درباره قرار جلب به دادرسی متهم اصلی، منتظر نظر نهایی بازپرس هستیم. این پرونده به صورت مرحله‌به‌مرحله پیگیری می‌شود تا حقیقت روشن گردد.»

با صدور قرار جلب به دادرسی و ارجاع پرونده به دادگاه، امیدهای تازه‌ای برای کشف سرنوشت سما شکل گرفته است، دخترکی که از تیرماه ۱۴۰۱ تاکنون خبری از او نیست و خانواده‌اش در انتظار نتیجه نهایی هستند.