فلیسِت، گربه فضانورد تاریخ‌ساز و نماد پیشرفت فضایی
داستان اولین گربه فضانورد جهان فلیسِت؛ سفر تاریخی، سرنوشت غم‌انگیز و احیای میراث در دنیای فضانوردی
داستان فلیسِت، گربه فضانورد فرانسوی، نماد پیشرفت فضایی، عشق حیوانات و احیای میراث در تاریخ فضانوردی جهانی.
در طول ۱۵ دقیقه‌ای پرماجرای خود، فلیسِت بر یک موشک فرانسوی سوار شد، تجربه‌ای سرگیجه‌آور و بی‌وزنی را پشت سر گذاشت و سپس با سلامت کامل به زمین بازگشت. در حالی که حیواناتی مانند سگ لایکا یا شامپانزه‌ی هَم به نمادهای دوران خود تبدیل شدند، داستان فلیسِت به فراموشی سپرده شد.
اما امروزه، میراث او دوباره زنده شده است؛ این بار با کمک عکس‌های نادر و توجه مجدد به جایگاه ویژه‌اش در تاریخ فضانوردی.
در اوایل دهه‌ی ۱۹۶۰، رقابت میان آمریکا و شوروی، عرصه‌ای جهانی برای کاوش‌های فضایی ایجاد کرد. شوروی در سال ۱۹۵۷ «لایکا» را به مدار فرستاد و آمریکا در ۱۹۶۱ شامپانزه‌ای به نام «هَم» را راهی فضا کرد.
در آن زمان، فرانسه تنها موش‌هایی را به فضا فرستاده بود که این دستاورد در مقایسه با موفقیت‌های دو ابرقدرت ناچیز به نظر می‌رسید.
دانشمندان فرانسوی درک بهتری از واکنش‌های بدن انسان در فضا داشتند و برای این منظور نیازمند حیواناتی پیچیده‌تر بودند. گربه‌ها، که قبلاً در مطالعات عصب‌شناسی و رفتاری به خوبی بررسی شده بودند، گزینه‌ای مناسب به نظر می‌رسیدند.
محققان مؤسسه‌ی CERMA، ۱۴ گربه‌ی ماده خریداری کردند و آن‌ها را برای مأموریت‌های فضایی آماده ساختند. یکی از این گربه‌ها با کد «C 341» شناخته می‌شد، اما بعدها با نامی خاطره‌انگیز ثبت شد: فلیسِت.
برنامه‌ی آموزش این گربه‌ها بسیار سخت و گاهی نگران‌کننده بود. الکترودهایی در مغزشان کار گذاشته شد تا فعالیت‌های عصبی‌شان ثبت شود.
آن‌ها ماه‌ها در شرایط سخت قرار گرفتند: در محفظه‌های تنگ، شبیه‌سازی پرتاب با صدای بلند و دستگاه‌های سانتریفیوژ که شتاب پرواز را بازسازی می‌کردند.
همچنین تمرین‌هایی مانند نشستن در پارچه‌های نگه‌دارنده یا قرار گرفتن در جعبه‌هایی که محیط کپسول فضایی را شبیه‌سازی می‌کرد، برای آن‌ها طراحی شده بود.
در اواسط اکتبر ۱۹۶۳، تنها شش گربه در رقابت باقی مانده بودند. در ۱۷ اکتبر، پژوهشگران «C 341» را به عنوان فضانورد اصلی انتخاب کردند.
صبح روز ۱۸ اکتبر ۱۹۶۳، ساعت ۸:۰۹، موشکی از پایگاه الجزایر پرتاب شد و فلیسِت را به مأموریتی زیرمداری برد.
موتور موشک به مدت ۴۲ ثانیه روشن بود و فلیسِت را تحت فشاری نزدیک به ده برابر جاذبه‌ی زمین قرار داد. پس از جدا شدن کپسول، او تا ارتفاع ۱۵۲ کیلومتر بالا رفت و حدود پنج دقیقه بی‌وزنی را تجربه کرد.
در طول پرواز، حسگرها ضربان قلب، تنفس و فعالیت مغزی او را ثبت کردند و میکروفون‌ها صدای نفس‌هایش را ضبط نمودند.
این سفر تنها ۱۳ دقیقه طول کشید، سپس کپسول با چتر نجات فرود آمد و با موفقیت بازیابی شد. فلیسِت زنده ماند و نامش در تاریخ فضانوردی ثبت شد.
با این حال، سرنوشت فلیسِت غم‌انگیز بود؛ دو ماه پس از مأموریت، دانشمندان او را قربانی کردند تا مغزش را برای بررسی دقیق‌تر اثرات پرواز فضایی مطالعه کنند.
از میان ۱۴ گربه‌ی اولیه، ۱۱ تن در پایان برنامه کشته شدند. تنها استثنا، گربه‌ای با لقب اسکوبیدو بود که به دلیل مشکلات ناشی از الکترودها نجات یافت و به عنوان نماد گروه پژوهشی باقی ماند.
پرواز فلیسِت نقطه عطفی بزرگ برای فرانسه بود؛ کشوری که تازه به سومین آژانس فضایی غیرنظامی جهان (پس از شوروی و آمریکا) پیوسته بود.
مأموریت او اعتبار پژوهش‌های فضایی فرانسه را ارتقا داد، اما شهرتش هرگز به پای حیوانات فضانورد دیگر نرسید. تصاویری که با الکترودهای روی جمجمه‌اش گرفته شده و رشد جنبش‌های حقوق حیوانات، باعث شدند نام او در تاریخ کم‌رنگ‌تر شود.
با این حال، او هرگز کامل فراموش نشد. برخی کشورها، مانند مستعمرات سابق فرانسه در کومور، چاد و نیجر، تمبرهایی با تصویر فلیسِت چاپ کردند؛ هرچند بسیاری او را به اشتباه «فلیکس» نامیدند.
دهه‌ها بدون هیچ یادبودی سپری شد، تا اینکه در سال ۲۰۱۷، یک کارزار به رهبری «متیو سرژ گای» برای ساخت یادبود او شکل گرفت. مجسمه‌ساز بریتانیایی، گیل پارکر، مجسمه‌ای برنزی از فلیسِت ساخت و در دسامبر ۲۰۱۹ در دانشگاه بین‌المللی فضانوردی در استراسبورگ فرانسه رونمایی شد.
