نمایش سیگار در سریال‌ها؛ تهدید یا فرصت برای سلامت جامعه؟
نمایش سیگار کشیدن در سریال‌ها؛ راهی برای کاهش استرس یا ترویج رفتارهای مخرب؟!
نمایش سیگار در سریال‌ها، تأثیرات منفی و راهکارهای جلوگیری؛ نقش خانواده و نظارت نهادهای فرهنگی در سلامت جامعه
زهرا تشکری، روانشناس، درباره پدیده شیوع نمایش دخانیات در سریال‌های نمایش خانگی اظهار داشت: از زمان‌های قدیم، انسان‌ها برای انجام کارهای خود نیازمند تأیید جامعه بوده‌اند و امروزه این نیاز بیشتر از قبل شده است. در جامعه کنونی، زمانی که فرد بخواهد از ابزاری برای حل مسئله‌ای استفاده کند، الگوهای رفتاری را حمایت می‌کند تا کارش تأیید شود. به همین دلیل، برخی فعالیت‌ها از نظر قانونی ممنوع شده‌اند، اما چون عرف جامعه آنها را سکوت یا حتی تشویق می‌کند، این فعالیت‌ها ارزشمند تلقی شده و جنبه منفی آنها کم‌رنگ می‌شود.
وی با اشاره به مصرف دخانیات افزود: امروزه، مصرف دخانیات به نوعی ارزش تبدیل شده است. اگر افرادی باشند که تاکنون از دخانیات دوری کرده‌اند، ممکن است برای جلوگیری از کم آوردن در مقابل همسالان، این کار را امتحان کنند که این مسأله به طور مستقیم آمار مصرف را افزایش می‌دهد.
تشکری ادامه داد: الگوپذیری در سنین پایین بسیار رایج است و کودکان به دنبال تأیید رفتارهای خود از نظر الگوهای رفتاری هستند. زمانی که یک دختر بچه مدرسه‌ای سیگار می‌کشد و در سریال‌ها بازیگر مشهور یا مورد علاقه‌اش را در حال سیگار کشیدن می‌بیند، احساس بهتری پیدا می‌کند؛ زیرا احساس می‌کند کارش از سوی فردی بزرگسال و محبوب تأیید شده است.
در پاسخ به این که چرا در این برنامه‌ها از روانشناس کمک گرفته نمی‌شود تا به جای نمایش‌های مخرب، الگوی رفتاری صحیح آموزش داده شود، گفت: در سریال‌های نمایش خانگی، در برخی موارد از روانشناسان بهره گرفته می‌شود، اما به دلیل رقابت شدید میان سازندگان، استفاده از ابزارهای جذاب برای جذب بیشتر مخاطب و فروش فیلم‌ها ترجیح داده می‌شود.
تشکری با اشاره به این نکته که در برخی موارد نظر روانشناس مورد توجه قرار نمی‌گیرد یا واکنش مناسبی نسبت به ترویج مصرف دخانیات در فیلم‌ها نشان داده نمی‌شود، اظهار داشت: در بسیاری از فیلم‌ها این تصور القا می‌شود که استعمال دخانیات نماد آرامش و کاهش استرس است. این دیدگاه باعث شده است که دیگر به اهمیت جنبه‌های فرهنگی و آموزش‌های نادرست در این زمینه توجهی نشود.
این روانشناس درباره راهکارهای جلوگیری از این معضل بیان کرد: باید عواملی که نوجوان را به سمت کشیدن سیگار سوق می‌دهد، شناسایی و برطرف کرد. کنترل فشارهای روانی و آموزش روش‌های صحیح تخلیه این فشارها در سنین پایین می‌تواند از گرایش نوجوانان به سیگار جلوگیری کند. همچنین، والدین باید به فرزندان خود مهارت نه گفتن را آموزش دهند، تا زمانی که فرزند در جمع دوستان قرار می‌گیرد، بتواند در صورت پیشنهاد سیگار، به راحتی拒 کند و ترس از از دست دادن دوستی نداشته باشد.
وی افزود: آگاهی‌بخشی خانواده‌ها نقش مهمی در جلوگیری از الگوهای رفتاری نادرست دارد. وقتی سریالی پخش می‌شود، اگر خانواده‌ها آگاه باشند که مصرف دخانیات برای بدن مضر است، فرزندانشان در برابر جذب چنین رفتاری مقاوم‌تر خواهند بود. این سطح از سواد و آگاهی در خانواده‌ها، می‌تواند به ساختن جامعه‌ای سالم‌تر کمک کند و در آینده منجر به جامعه‌ای با سلامت بیشتر شود.
در پایان، تشکری تأکید کرد که هنگامی که یک فیلم یا سریال از سوی نهاد یا سازمانی مجوز ساخت دریافت می‌کند، باید ملزم باشد که به قوانین پایبند باشد و از زیر سوال بردن آنها یا ترویج رفتارها و ابزارهای مخرب خودداری کند. متأسفانه، نظارت کافی در این زمینه وجود ندارد و در صورت عدم اقدام، آینده کودکان در معرض خطر قرار می‌گیرد. آگاهی خانواده‌ها و فرزندان نقش مهمی در جلوگیری از گرایش به سمت دخانیات دارد؛ از سوی دیگر، مسئولان نیز باید از ساخت و پخش چنین آثار مخربی جلوگیری کنند تا جامعه در مسیر رشد سالم‌تری قرار گیرد.
