بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران؛ آثار بی‌نظیر که جهان را شیفته فرهنگ و هنر ایرانی کرد

ایران یکی از قدیمی‌ترین کشورهای جهان در زمینه فعالیت‌های سینمایی است. با پیشرفت این صنعت، چهره‌های مطرحی در تاریخ فرهنگ و هنر ایران به وجود آمدند.

تا کنون فیلم‌های شاخصی در سینمای ایران ساخته شده‌اند که برخی از آن‌ها نه تنها در داخل کشور بلکه در تاریخ سینمای جهان نیز جایگاه ویژه‌ای دارند.

بررسی تاریخچه سینمای ایران

آغاز فعالیت‌های سینمایی در ایران به سال ۱۲۷۹ برمی‌گردد، زمانی که نخستین دوربین فیلم‌برداری وارد کشور شد. مظفرالدین شاه در سفری به فرانسه، این دوربین را همراه با میرزاابراهیم‌خان صحاف‌باشی وارد ایران کرد.

در همان سال، اولین سالن سینما در شهر تبریز افتتاح شد که این رویداد، ایران را به یکی از پیشگامان صنعت سینما در منطقه تبدیل کرد.

دو سال بعد، میرزاابراهیم‌خان صحاف‌باشی اولین سالن نمایش فیلم در خیابان چراغ گاز تهران را راه‌اندازی کرد. پس از آن، مهدی‌خان روسی در سال ۱۲۸۶، اولین سالن سینمای رسمی در تهران را در خیابان فردوسی افتتاح نمود و نمایش فیلم‌های سینمایی به صورت رسمی آغاز شد.

در مدت زمان طولانی، تولید مستقل فیلم در ایران به شکل جدی دنبال نمی‌شد و عمدتاً آثار خارجی در سینماهای کشور پخش می‌شدند.

نخستین فیلم بلند سینمای ایران در سال ۱۳۰۹ با کارگردانی آوانس اوهانیانس ساخته شد و با نام «آبی و رابی»، نقطه شروعی برای تولید آثار حرفه‌ای در سینمای ایران بود.

در سال ۱۳۱۲، اردشیر ایرانی نخستین فیلم بلند ناطق ایرانی به نام «دختر لر» را ساخت، که انقلابی در سینمای ایران رقم زد.

نخستین زن کارگردان سینمای ایران، شهلا ریاحی، در دهه ۳۰ با ساخت فیلم «مرجان»، زمینه‌ساز ورود بیشتر زنان به عرصه سینما شد.

دهه‌های ۳۰ و ۴۰، دوران رشد و توسعه اصلی سینمای ایران محسوب می‌شوند. در این دوره، سینما به یک صنعت حرفه‌ای تبدیل شد و ایران میزبان جشنواره جهانی فیلم تهران شد، که در سطح بین‌المللی اعتبار زیادی داشت.

از فیلم‌سازان شاخص موج اول و دوم سینمای ایران می‌توان به آوانس اوهانیانس، اردشیر ایرانی، اسماعیل کوشان، ساموئل خاچیکیان، شهلا ریاحی، هوشنگ کاووسی و فرخ غفاری اشاره کرد.

در دهه ۴۰، تولید فیلم‌هایی همچون «گاو» ساخته داریوش مهرجویی، «قیصر» مسعود کیمیایی و «گنج قارون» سیامک یاسمی، تحولی بنیادین در سینمای ایران ایجاد کرد. این آثار توجه عمومی را جلب کردند و زمینه‌ساز تحولات هنری عمیق در این حوزه شدند.

سینمای ایران به تدریج جذابیت بیشتری پیدا کرد و نگاه‌های هنری و بین‌المللی به آن معطوف شد. فیلم‌سازانی چون سهراب شهیدثالث، بهرام بیضایی، خسرو سینایی، کامران شیردل، علی حاتمی، عباس کیارستمی، ناصر تقوایی، مسعود کیمیایی، امیر نادری، پرویز کیمیاوی، فریدون گله، ابراهیم گلستان و بهمن فرمان‌آرا آثار مهمی خلق کردند.

در این دوره، فروغ فرخزاد با ساخت فیلم کوتاه «خانه سیاه است»، یکی از چهره‌های برجسته شد. جاناتان رزنبام، منتقد سینما، این اثر را به عنوان مهم‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران معرفی می‌کند.

پس از انقلاب، سینمای ایران همچنان با حضور چهره‌های برجسته ادامه یافت و تولید فیلم‌های مهم همچنان ادامه دارد. تعداد قابل توجهی از آثار سینمای ایران، چه قبل و چه بعد از انقلاب، نشان‌دهنده غنای این هنر است و در ادامه به برخی از این آثار اشاره خواهد شد.

گزینه‌های برتر در سینمای ایران

سینمای ایران دارای فیلم‌های شاخص و برجسته‌ای است که ذکر تمامی آن‌ها در یک مقاله ممکن نیست، اما در اینجا به معرفی چند نمونه از مهم‌ترین آثار آن می‌پردازیم.

فیلم «آبی و رابی» به کارگردانی آوانس اوهانیانس ساخته شده است.

این فیلم اولین اثر بلند تاریخ سینمای ایران به حساب می‌آید و نقطه آغازی برای توسعه حرفه‌ای در این صنعت محسوب می‌شود.

فیلم «دختر لر» به کارگردانی اردشیر ایرانی ساخته شده است.

این فیلم، نخستین اثر صوتی در تاریخ سینمای ایران است که فصل جدیدی را در این صنعت رقم زد.

فیلم «مرجان» به کارگردانی شهلا ریاحی ساخته شده است.

این نخستین فیلم ایرانی است که توسط یک زن کارگردانی شده و نقش مهمی در ورود زنان به دنیای سینمای ایران ایفا کرد.

فیلم «خشت و آیینه» به کارگردانی ابراهیم گلستان ساخته شده است.

او یکی از اصلی‌ترین بنیان‌گذاران موج نو در سینمای ایران محسوب می‌شود.

فیلم «گاو» ساختهٔ کارگردان داریوش مهرجویی

این اثر، موج نو در سینمای ایران را آغاز کرد و تحولی چشمگیر در حوزه سینمای هنری کشور به وجود آورد.

فیلم «قیصر» به کارگردانی مسعود کیمیایی ساخته شده است.

یکی دیگر از آثار مهم موج نو که در کنار «گاو» نقش اساسی در تثبیت این جریان داشت.

فیلم «باد صبا» به کارگردانی آلبرت لاموریس ساخته شده است.

این فیلم مستندی است که به زیبایی‌های طبیعت و صنعت در ایران می‌پردازد و به عنوان اثری ماندگار شناخته می‌شود، هرچند ساخت آن با مرگ ناگهانی کارگردان در حین تولید همراه شد.

فیلم «آن شب که باران بارید» به کارگردانی کامران شیردل ساخته شده است.

یکی از آثار شاخص و مهم مستند در تاریخ سینمای ایران.

فیلم «خانه سیاه است» به کارگردانی فروغ فرخزاد ساخته شده است.

یکی از آثار برتر مستندهای ایرانی که مورد تحسین جهانی قرار گرفته است.

فیلم «گنج قارون» به کارگردانی سیامک یاسمی ساخته شده است.

این نخستین فیلم ایرانی بود که فروش میلیونی را تجربه کرد و بازیگران مشهور و برجسته‌ای نظیر محمدعلی فردین در آن نقش‌آفرینی کردند.

فیلم «طبیعت بی‌جان» به کارگردانی سهراب شهیدثالث ساخته شده است.

این فیلم، به عنوان نخستین اثر نئورئالیستی در تاریخ سینمای ایران، تأثیرات قابل توجهی بر جای گذاشت.

فیلم «باغ سنگی» به کارگردانی پرویز کیمیاوی ساخته شده است.

یک فیلم مستند داستانی موفق که تجربه‌ای بی‌نظیر در سینمای ایران را به ثبت رساند.

فیلم «سفر» به کارگردانی بهرام بیضایی ساخته شده است.

یکی دیگر از آثار برجسته که موفق به کسب جوایز متعددی در سطح بین‌المللی شد و به سینمای ایران افتخار آفرید.

فیلم «دونده» به کارگردانی امیر نادری ساخته شده است.

یکی از آثار برجسته تاریخ سینمای ایران که توانست دستاوردهای بین‌المللی فراوانی را رقم بزند.

فیلم «بچه‌های آسمان» به کارگردانی مجید مجیدی ساخته شده است.

این نخستین فیلم ایرانی است که برای دریافت جایزه اسکار نامزد شده است.

فیلم «طعم گیلاس» به کارگردانی عباس کیارستمی

این فیلم ایرانی اولین اثر است که موفق به دریافت جایزه نخل طلای جشنواره کن شده است.

فیلم «دایره» به کارگردانی جعفر پناهی ساخته شده است.

مقام آورنده جایزه معتبر جشنواره فیلم ونیز.

فیلم «زمانی برای مستی اسب‌ها» به کارگردانی بهمن قبادی ساخته شده است.

این فیلم توانست جایزه دوربین طلایی جشنواره کن را از آن خود کند.

فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی