رامبد جوان از ساخت «کارناوال» و آینده تلویزیون ایران گفت
رامبد جوان در گفتگو با دیسکاور: چگونه برنامه «کارناوال» متفاوت از «خندوانه» ساخته شد و آینده تلویزیون ایران
رامبد جوان در گفتگو با دیسکاور از ساخت برنامه «کارناوال»، تفاوت‌ها با «خندوانه» و آینده تلویزیون ایران می‌گوید.
می‌توان بی‌اغراق گفت که کارنامه حرفه‌ای رامبد جوان را به دو بخش قبل و بعد از «خندوانه» تقسیم کرد. او بیش از هشت سال یکی از برنامه‌های تلویزیونی متفاوت را روی آنتن برد، برنامه‌ای که در زمینه نوآوری و جذب مخاطب رکوردهای جدیدی ثبت کرد و در تاریخ تلویزیون ماندگار شد. حالا، با دومین تجربه کارگردانی و اجرای خود، وارد پروژه‌ای جدید به نام «کارناوال» شده است. در این پروژه، او دیگر در قالب یک استودیوی محدود اجرا نمی‌کند؛ صحنه‌اش بزرگ‌تر از همیشه است و قرار نیست در طول برنامه مرتب دکور را تغییر دهد یا صرفاً مجری یک برنامه تاک‌شو باشد و با شخصیت‌هایی مانند جناب‌خان و خندوانه سر و کله بزند.
خرید بک لینک ارزان و دائمی از سایت‌های معتبر یکی از بهترین گزینه‌های تبلیغاتی در ایران است. این روش به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا رتبه سایت خود را در موتورهای جستجو بهبود بخشند و دیده‌شدنشان را افزایش دهند.
با وجود تغییرات در فضای تماشاگران، روحیه و انرژی جوان همان است و نماد حضور او همچنان عینک گردش است. فضای تماشاگران نیز دگرگون شده؛ دیگر خبری از نشستن مردم در اطراف صحنه نیست، بلکه همه چیز در زیر چادری بزرگ و بر روی صحنه‌ای متفاوت برگزار می‌شود. به گفته او، کارناوال نمونه خارجی ندارد و ایده آن در یک اتاق فکر جمعی شکل گرفته است.
رامبد جوان، که زمانی همه منتظر بودند تا ساعت 11 شب در شبکه نسیم با جمله «به نام خدا، سلام، رامبد جوان هستم و اینجا خندوانه است» روی آنتن برود، اکنون خود را در قالبی تازه آزمایش می‌کند. او توضیح می‌دهد که ایده اجرای برنامه زیر یک چادر را سال‌ها پیش در یک جشنواره عروسکی در پاکستان دیده و همان تجربه منبع الهام برای طراحی «کارناوال» بوده است.
این برنامه از ابتدا واکنش‌های متفاوتی در فضای مجازی برانگیخته است. برخی مخاطبان از نوآوری و جسارت آن استقبال کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر نسبت به آینده آن تردید دارند. جوان اما معتقد است مقایسه کارناوال با خندوانه صحیح نیست، زیرا هر یک تجربه‌ای مستقل با اهداف و ساختار متفاوت هستند. اکنون او در همان چادر نشسته و آماده است درباره مسیر جدیدی که در پیش گرفته با مخاطبان صحبت کند.
«کارناوال» یک برنامه منحصربه‌فرد در زمینه سرگرمی و واقع‌نمایی است؛ مجموعه‌ای که نمونه‌اش کمتر برای تماشاگران ساخته شده است. منشا و منبع اصلی ایده اولیه این برنامه چه بود؟
این متن داستانی پرماجرا و طولانی است. آغاز آن با قراردادی بود که من و محمد شریفی، تهیه‌کننده برنامه کارناوال، برای یک پروژه امضا کردیم؛ اما خیلی زود متوجه شدیم که علاقه‌ای به ادامه آن نداریم. در همان زمان، متوجه شدیم گروه دیگری هم در حال کار بر روی پروژه‌ای مشابه است. بنابراین تصمیم گرفتیم پروژه را کنار بگذاریم و پس از مشورت با تیم بزرگمان، که شامل سعیده امیرساعی، کیا قزوینی، امین انتظاری، احمدرضا کاظمی، نیک یوسفی، سورنا صحت (که بعدها به جمع پیوست)، بهار کاتوزی، علی احمدی، امیرحسین قیاسی و عرفان امامی بود، ایده‌پردازی را آغاز کردیم. هدف ما این بود که کار را در یکی از سالن‌های پردیس تهران، در سمت شرق، اجرا کنیم.
ما قرارداد بستیم و طراحی صحنه را بر اساس معماری و ابعاد همان سالن انجام دادیم، اما در همان زمان، به دلایل عجیب و بی‌ربط، اجازه استفاده از سالن لغو شد. پس از این اتفاق، دوباره نشستیم و فکر کردیم. در این مرحله، من ایده‌ای را مطرح کردم که از تجربه‌ای در سال ۱۳۷۸ در جشنواره‌ای در لاهور پاکستان گرفته شده بود. این جشنواره که یکی از معتبرترین جشنواره‌های عروسکی جهان است، در فضای باز برگزار می‌شد و چادرهای مختلف برای کارهای متفاوت داشت. این ایده به ما انگیزه داد که چرا خودمان فضایی متناسب با پروژه‌مان را با چادر نسازیم؟ بر این اساس، شروع به طراحی فضا کردیم و در نهایت، کارناوال به شکلی که امروز می‌بینید، شکل گرفت.
یکی از ویژگی‌های رامبد جوان که نقش مهمی در موفقیت بخش‌های مختلف کارهای او داشته، وجود تیم اتاق فکر است. در خندوانه، تیم طراحی خلاقی همراه او بود. نقش این تیم در شکل‌گیری برنامه‌ها چه بود؟ من همیشه طرفدار کار تیمی و اتاق فکر بوده‌ام و بیش از ۲۰ سال است که با چنین تیم‌هایی همکاری می‌کنم. با همین تیم، ایده‌پردازی را آغاز کردیم. امیرحسین قیاسی پیشنهاد داد که چه می‌شود اگر پروژه‌ای طراحی کنیم که در آن افراد حرفه‌ای با آثارشان رقابت کنند. این ایده جذاب بود، اما سوال این بود که چگونه و با چه ویژگی‌ها و مکانیزمی؟ این پرسش‌ها نزدیک به یک سال ما را درگیر کرد تا اینکه سرانجام آماده شدیم اولین قدم‌ها را برداریم.
یکی از بخش‌های جدید و منحصر به فرد کارناوال، قسمت «دفاعیه» است. خود شما در ابتدای این بخش، درباره فرهنگ‌سازی در گفت‌وگو صحبت می‌کنید. ایده طراحی این بخش از کجا آمد؟ یکی از ایده‌هایی که من پرورشش دادم، شبیه به جلسه دفاع بود. تصور کنید که مخاطب روبه‌روی هنرمند می‌نشیند و با او وارد بحث می‌شود. پس از آن، رأی‌گیری مجدد صورت می‌گیرد، اما این بار بر اساس معیارهایی مثل میزان قانع‌کنندگی، دقت و حوصله در توضیحات هنرمند. این بخش به ما می‌آموزد که گفت‌وگو کنیم، و نشان می‌دهد که هر اثر هنری پشت خودش مجموعه‌ای از فکر، تحقیق، تجربه و تیم است. هر هنرمند، چه فنی و چه محتوایی، کلی پشتوانه دارد و تماشاگر در این فرآیند تازه متوجه می‌شود که یک اثر هنری چقدر زحمت و ارزش دارد. هدف اصلی من نشان دادن این بود که گفت‌وگو ممکن است، گفت‌وگویی واقعی، بدون فحاشی و تعارف، اما پر از معنا. این اصرار باعث شد که ایده را جدی بگیریم، پیش ببریم و در نهایت آن را به اجرا برسانیم.
نشستن مخاطب مقابل هنرمند و به چالش کشیدن او موضوعی جذاب و جالب است.
دقیقاً، این فرصت به مخاطب اجازه می‌دهد مستقیماً با هنرمند روبه‌رو شود و احساس کند در کنار او قرار دارد. می‌تواند بگوید: «دمت گرم! من تا حالا طرفدارتم، اما حالا در اینجا من باید قانع شوم.» این مواجهه برای من بسیار جذاب بود، چون امکان گفت‌وگوی صریح و بی‌توهین را فراهم می‌کرد؛ گفت‌وگویی که ممکن است طرفین بر سر بعضی موضوعات کوتاه بیایند، اما در عین حال، توهین و بی‌احترامی در آن وجود نداشت. در ذهن من، این روند نوعی شبیه‌سازی از فضای شبکه‌های اجتماعی بود؛ جایی که افراد آزادانه واکنش نشان می‌دهند، اما اینجا به صورت رو در رو و مستقیم اتفاق می‌افتاد. در جامعه ما همیشه چنین فرصت‌هایی کم است که مردم بتوانند میکروفون در دست بگیرند و بی‌پرده نظرشان را بیان کنند، چه در مورد دوست داشتن یا نداشتن یک موضوع. امیدوارم روزی برسد که چنین روشی در سطح سیاست هم اجرا شود، جایی که مردم بتوانند روبه‌روی سیاستمداران بنشینند و نقد و تحسین خود را بدون ترس مطرح کنند، بدون اینکه همه چیز فقط تعریف یا ناسزا باشد.
یک موضوع رایج این است که برخی معتقدند نظرات تحت تاثیر هدایت برنامه قرار می‌گیرد، مثلا سناریویی به برخی تماشاگران داده می‌شود که چه بگویند، اما این درست نیست. حدود بیست درصد از تماشاگران، افراد ثابت برنامه هستند و در واقع نقش موتور محرک هیجان جمع را بازی می‌کنند؛ این افراد بین تماشاگران حضور دارند و باعث می‌شوند فضا پویا باشد. هیچ‌وقت به کسی نگفته‌ایم چه بگوید. در سالن ۵۰۰ نفر حضور دارند و هیچ‌کس نمی‌داند چه کسی میکروفون را در دست می‌گیرد، این بی‌واسطگی برای ما بسیار مهم است، چون اگر مردم احساس کنند کار تقلبی است، اعتمادشان خدشه‌دار می‌شود.
در مواجهه با هنرمندانی که در این رقابت شرکت می‌کنند، با جنبه‌های دیگر آن‌ها روبه‌رو می‌شویم؛ مثلا بازیگری که در اینجا ساز می‌زند یا فعالیت‌های متفاوتی انجام می‌دهد. اما این هنرمندان بر چه مبنایی انتخاب شده‌اند؟ من معتقدم، باید کارگردان‌ها در این فرآیند نقش فعال داشته باشند، چون در نهایت، اثر نهایی نتیجه کار خود آن‌هاست. از سوی دیگر، با توجه به اینکه پلتفرم ما هنوز شناخته‌شده نیست و بسیاری از کارگردان‌ها در ابتدای راه هستند، تصمیم گرفتیم در کنار آن‌ها بازیگرانی معروف و سلبریتی‌ها حضور داشته باشند. با جرأت می‌گویم که با حدود ۸۰ درصد از افراد حوزه‌ام صحبت کردم تا در این برنامه شرکت کنند، اما در نهایت تنها ۱۲ نفر از میان آن‌ها پذیرفته شدند. این نشان می‌دهد انتخاب مهمانان کار آسانی نیست. بسیاری در ابتدا جواب منطقی می‌دادند و بعضی‌ها با تعجب می‌پرسیدند که آیا می‌شود نشست و از یک اثر دفاع کرد یا چیزی را از صفر ساخت!
مگر قرار بود این مسیر را به تنهایی طی کنند و اثر را بسازند؟ همیشه به کسانی که می‌خواستیم در برنامه حضور یابند، می‌گفتیم که از صفر تا صد در کنارشان هستیم؛ در کارگردانی، صحنه‌سازی، طراحی دکور، لباس، گریم و حتی در متن کمک می‌کنیم. طبیعی بود که بعضی‌ها جا بزنند، چون معتقد بودند نمی‌توانند تمام بار کارگردانی و ساخت را بر عهده بگیرند. بعضی‌ها پس از دو ماه تمرین و تلاش تصمیم گرفتند کنار بکشند. این تصمیم برای بسیاری منطقی و قابل درک بود، اما کسانی که ماندند، کسانی بودند که ریسک کردند، جسارت داشتند و نتیجه کارشان بسیار هیجان‌انگیز و جذاب شد.
بسیاری از افراد هنوز شما را با عنوان مجری و کارگردان برنامه «خندوانه» می‌شناسند؛ برنامه‌ای که بیشترین محبوبیت را در میان آثار شما داشته است. در پروژه «کارناوال»، چه میزان تلاش کردید همان ارتباط صمیمی و نزدیک با مخاطب را حفظ و ادامه دهید؟
مردم کسانی هستند که اینجا می‌نشینند و تصمیم‌گیری می‌کنند. شاید تجربه خندوانه باعث شود به طور ناخودآگاه مقایسه‌ای صورت گیرد، اما واقعیت این است که کارناوال با آن قابل‌مقایسه نیست. خندوانه برنامه‌ای کاملاً اجتماعی و مردمی بود که در قالب آن مهمان می‌آوردیم، با مردم گفتگو می‌کردیم و آیتم‌های متنوعی داشت؛ یک فضای خاص برای سرگرمی و ارتباط مستقیم با مخاطبان. اما در کارناوال، بخش مردمی در قسمت دیگری اتفاق می‌افتد، چه در آثار شرکت‌کنندگان و چه در همان بخش دفاعیه که تماشاگران وارد گفت‌وگو می‌شوند. در این قسمت، مباحث مهمی مطرح می‌شود که متأسفانه به دلیل شرایط سیاسی کشور، بخش‌هایی از آن قابل پخش نیست، اما معتقدم باید توانایی‌های خود را بالا ببریم، یاد بگیریم حرف بزنیم و از این فرصت‌ها بهره‌مند شویم.
آیا امکان داشت کارناوال برای تلویزیون ساخته شود و تجربه‌ای مشابه خندوانه تکرار گردد؟
نه، این امر امکان‌پذیر نیست، زیرا محدودیت‌های ممیزی اجازه نمی‌دهد. البته پیشنهاد ساخت آن در تلویزیون مطرح شد، اما من این پیشنهاد را نپذیرفتم.
جای برنامه‌هایی مانند خندوانه در تلویزیون خالی است. آیا خندوانه هنوز ظرفیت ادامه دارد؟
خندوانه همچنان قابلیت ادامه دارد، چون یک برنامه ترکیبی است که می‌تواند در قالب‌های مختلفی ظاهر شود؛ موسیقی، نمایش، کمدی، تراژدی، برنامه‌های تک‌نفره یا گروهی، حتی مسابقه. این برنامه هیچ‌گاه تاریخ انقضا ندارد. بسیاری از مسابقه‌هایی که در خندوانه برگزار شد، هنوز قابلیت تکرار دارند و حتی خود کارناوال می‌توانست در قالب خندوانه اجرا شود.
سریال «مردم معمولی» اولین تجربه سریال‌سازی شما در نمایش خانگی بود و کارناوال نیز اولین تجربه ساخت یک برنامه رئالیتی‌شو در پلتفرم‌های دیجیتال. چه تفاوت‌هایی میان ساخت برنامه در تلویزیون و در پلتفرم وجود دارد؟
در تلویزیون، در شب‌های معمولی، بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون نفر مخاطب داشتیم. اما در پلتفرم‌های دیجیتال، مثلا، تعداد بینندگان معمولاً حدود یک میلیون است، البته با زحمت بسیار بیشتر. هر قسمت از کارناوال چهار روز زمان می‌برد، از ضبط در استودیو تا آماده‌سازی تبلیغات و تدوین، که کار بسیار سخت و نفس‌گیر است. نمایش خانگی نیازمند طراحی و ارتباط متفاوت با مخاطب است. با این حال، این تجربه برای ما بسیار ارزشمند است. آنقدر مهم که همواره درگیر بازخوردها و تغییرات احتمالی در فصل بعدی هستم. مطمئنم در فصل دوم، ساختار برنامه را تغییر خواهیم داد، چون کارناوال بر دو اصل تنوع و تغییر استوار است. برای این برنامه، تلاش‌های زیادی انجام دادیم و هر بخش نکته‌ای دارد؛ مثلا، پایان هر قسمت با اجرای یک بند موسیقی زنده است که از ابتدا به آن اصرار داشتم. هدف این بود که موسیقی زنده آرام‌آرام تماشاگر را جمع کند. تاکنون گروه‌های جوان و با استعداد زیادی روی صحنه رفته‌اند، حتی تیتراژ هر قسمت هم مخصوص خودش طراحی شده است.
