همایون شجریان در میدان آزادی، کنسرت رایگان نماد همدلی
از پشت‌بام تا میدان آزادی: تاریخچه و اهمیت کنسرت‌های رایگان در ایران
کنسرت رایگان همایون شجریان در میدان آزادی، نماد همدلی، هنر و بازگشت فرهنگ به متن جامعه در دوران چالش‌برانگیز ایران
در روزهای حال حاضر تهران، مردم در تلاش هستند تا از التهاب و انتظارات مربوط به رویدادهای مختلف فاصله بگیرند. همایون شجریان، خواننده برجسته موسیقی ایران، اعلام کرد که کنسرتی رایگان در میدان آزادی برگزار خواهد شد؛ خبری که به سرعت در میان مردم پخش شد و توجه همگان را به خود جلب کرد.
این رویداد مهم، که می‌تواند روحیه جمعی را تقویت کند، توسط بسیاری به عنوان حرکتی فرهنگی و مردمی تلقی شد و با استقبال گسترده علاقه‌مندان به موسیقی روبه‌رو شد. لازم است بپذیریم که در شرایط اقتصادی کنونی، هنر و فرهنگ ممکن است کم‌کم از برنامه‌های بسیاری از خانواده‌ها کنار گذاشته شود؛ بنابراین، برگزاری کنسرت رایگان نمادی از همدلی و توجه به مردم است و نشان دهنده تلاش برای حفظ شرافت هنری است. این شرافت، که از پشت‌بام‌ها شروع شد، امروز به میدان آزادی رسیده است.
روزهای کرونایی، روزهای تاریکی در تقویم جهان است. در پایان سال ۱۳۹۸، زمانی که مردم ایران در حال جشن و شادی بودند، خبر شیوع کرونا در ایران اعلام شد؛ ۳۰ بهمن همان سال، که باعث شد تمامی برنامه‌های فرهنگی، هنری و کنسرت‌ها لغو شوند و هزینه بلیت‌ها بازگردانده شود. در آن زمان، بسیاری از هنرمندان همچون بنیامین بهادری، احسان خواجه‌امیری، بهنام بانی، گروه چارتار، فرزاد فرزین، امید حاجیلی، بابک جهانبخش و رضا بهرام برنامه‌های روی صحنه داشتند، اما همگی کنسل شدند. با این حال، بنیامین بهادری در ۶ اسفند همان سال، در همان ساعت اعلام شده، کنسرتی لایو و رایگان را در پشت‌بام برگزار کرد؛ کنسرتی که به‌نوعی اولین تجربه هنری رایگان در دوران کرونا بود.
این کنسرت، که با گروهی از نوازندگان روی پشت‌بام برگزار شد، نشان دهنده تعهد و همدلی هنرمندان برای کمک به حال مردم بود. این حرکت اولیه، مسیر را برای دیگر هنرمندان مانند کیهان کلهر و روزبه نعمت‌اللهی هموار کرد و موجی از کنسرت‌های رایگان را در قالب «آکادمی آن» شکل داد. از آن زمان تاکنون، این حرکت ادامه یافته است و در تاریخ‌های مختلف، کنسرت‌هایی با شعار «کنسرت برای همه» برگزار شده است؛ از جمله کنسرت بنیامین بهادری با حضور پنجاه هزار نفر و کنسرت شهرام شکوهی در خردادماه امسال با حضور سه‌هزار نفر در تالار وزارت کشور.
امروز، این سنت ارزشمند که از آن حرکت اولیه در پشت‌بام آغاز شد، به کنسرت رایگان همایون شجریان رسیده است. اگرچه ایده برگزاری کنسرت رایگان دیگر نوظهور نیست، اما می‌تواند الگویی برای ادامه راه باشد، به شرط آن‌که بر اصل شفافیت اقتصادی و نیت خیر استوار باشد.
در شرایطی که مردم با مشکلات اقتصادی و اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنند و هزینه‌های زندگی بر دوششان سنگینی می‌کند، برگزاری کنسرت رایگان نمادی از بازگشت هنر به متن جامعه است. این حرکت، ادامه همان «شرافت هنری» است که در سال‌های اخیر، به ویژه در دوران کرونا، زمینه‌ساز شکل‌گیری سنتی نوین شده است؛ سنتی که از پشت‌بام‌ها آغاز شد و امروز به میدان آزادی رسیده است.
ایده برگزاری کنسرت رایگان برای نخستین‌بار با بنیامین بهادری گره خورد. در زمان لغو برنامه‌های هنری و ناامیدی عمومی، او با برگزاری کنسرتی زنده و رایگان از پشت‌بام، نشان داد که هنر و همدلی می‌تواند راه‌گشا باشد. این حرکت، که بدون سفارش نهاد یا ارگانی، صرفاً از سر همدلی با جامعه صورت گرفت، به سرعت الگویی شد برای دیگر هنرمندان مانند کیهان کلهر و روزبه نعمت‌اللهی.
با این حال، در ادامه مسیر، بسیاری از کنسرت‌های رایگان به سمت شکل‌گیری رویکردهای دولتی یا سازمانی گرایش پیدا کردند و از همان صداقت اولیه فاصله گرفتند. بنابراین، انتظار می‌رود که همایون شجریان در سومین کنسرت رایگان خود، این مسیر را با حفظ اصول اولیه و نیت خالص ادامه دهد؛ اقدامی که بتواند راهی برای پیوند فرهنگی و هنری با مردم در شرایط سخت باشد و هنر را در جایگاه طبیعی‌اش در میان جامعه قرار دهد.
