واکنش زینب موسوی به توهین به فردوسی: ادعا می‌کنم انتشار ویدئو بدون اطلاع من بود و روند قضایی اوضاع روحیه‌ام را شدیداً تحت تاثیر قرار داده است

امروز صبح، قوه قضاییه تمامی فعالیت‌های خود را متوقف کرده و وارد پرونده زینب موسوی، کمدین معروف که برنامه اخیرش در فضای مجازی جنجال‌برانگیز شده بود، شد. خبرگزاری میزان، رسانه رسمی این نهاد، اعلام کرد که پس از انتشار ویدئویی در فضای مجازی که به ادعای قوه قضاییه «توهین به فردوسی و جریحه‌دار شدن عفت عمومی» تلقی شده است، دادستانی تهران علیه موسوی اعلام جرم کرده است.

این ویدئو، یک طنز کوتاه بود که در آن موسوی ابیاتی از فردوسی را خوانده و آن را دستمایه شوخی قرار داده بود. با وجود این، بسیاری از کاربران این طنز را «سخیف» دانسته و آن را توهین به شاعر ملی ایران تفسیر کردند، اما موسوی در گفت‌وگویی تلفنی با رویداد۲۴ دیدگاه متفاوتی ارائه داد.

بازنویسی روایت موسوی درباره فرآیند انتشار ویدئوی طنزآمیز با فردوسی

زینب موسوی به خبرنگار رویداد۲۴ اعلام کرد که انتشار این قسمت از ویدئو در ابتدا قرار نداشت. او گفت: «مدیر برنامه یوتیوبی که قرار بود این طنز را منتشر کند، وعده داده بود که این بخش‌ها حذف خواهند شد. حتی فایلی که برای من ارسال کرده بودند، شامل این قسمت نبود. من هیچ اطلاع نداشتم که این بخش در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود.»

موسوی همچنین درباره روند قضایی گفت که این روند بسیار تحقیرآمیز است؛ در دادگاه فریاد می‌زنند، فرد را تحقیر می‌کنند، جریمه می‌نویسند و در نهایت صفحه اینستاگرام او، که منبع درآمدش است، مسدود می‌شود.

او افزود که سازنده برنامه یوتیوبی که این قسمت را منتشر کرده، ابراز پشیمانی کرده و ویدئو را از خروجی خود حذف کرده است.

واکنش‌ها در فضای مجازی: از شوخی‌های تند درباره چهره هنرمند تا نقدهای دلسوزانه

انتشار این ویدئو واکنش‌های متعددی را برانگیخت. اغلب کاربران به ادبیات موسوی انتقاد کردند و آن را «بی‌احترامی به زبان فارسی پاسدار» عنوان نمودند. فاضل نظری، شاعر، در شبکه اجتماعی ایکس تصویری از موسوی منتشر کرد و در کنار آن شعری از شاهنامه نوشت: «ز چهره توان دید رنگ درون/ نگردد سیه‌دل سپید از برون.» برای نویسنده این گزارش، هدف او از انتشار این تصویر و ارتباط دادن آن با این بیت شعر مشخص نیست. آیا قصد او توهین به چهره یک طنزپرداز به خاطر محتوای طنز او بوده است؟

منتقدان معتقدند موسوی با استفاده از «کلیدواژه‌های جنسی» و «ادبیات تند» به دنبال جلب توجه و نمایش خود در جامعه بوده است. در مقابل، برخی فعالان فضای مجازی دیدگاه دیگری دارند. کاربری با نام مستعار سهند ایرانمهر در ایکس نوشت که نقد فردوسی و دیگر روایت‌های ملی مشروع است، اما این کار باید با ایهام، وارونگی و ارجاعات بینامتنی انجام شود، نه با «بی‌ادبی». او این رفتار را «برانگیختن آگاهانه خشم برای جلب پاداش الگوریتمی» عنوان کرد.

طنز، حساسیت‌های اجتماعی و خطوط قرمز | پیشنهاد به قوه قضاییه: گاهی اوقات بهتر است مسئولیت تنبیه را به عهده جامعه بگذارید

بر اساس نظر نگارنده، هر پدیده‌ای در جامعه بسته به ظرفیت و حساسیت شنوندگان می‌تواند موضوع شوخی قرار گیرد. در مورد تندی زبان، ممکن است با شما موافق نباشید، اما صادق هدایت جمله‌ای جالب دارد که می‌گوید: «اگر زبان فارسی هیچ چیز نداشته باشد، فحش‌های بی‌پایان زیادی دارد. ما که از این ثروت عظیم بهره‌مندیم، چرا آن را هدر ندهیم؟»

با این حال، در جامعه ایران، شوخی با مذهب به دلیل قوانین و باورهای مذهبی، عواقب قضایی سنگینی دارد. در مقابل، در مورد چهره‌های ملی، قانون منع خاصی وجود ندارد، اما حساسیت‌های اجتماعی بسته به شرایط تغییر می‌کند. در این پرونده، جنسیت طنزپرداز نیز نقش مهمی ایفا کرده است؛ زن بودن موسوی و شوخی با فردوسی، نماد زبان فارسی، خشم عمومی را برانگیخته است.

در عین حال، سوال این است که آیا واکنش‌های تند افکار عمومی کافی بود؟ آیا نیاز به مداخله دستگاه قضایی وجود داشت؟ سهند ایرانمهر در این باره به درستی اشاره می‌کند: «با وجود انتقادات جدی به سخنان موسوی، انتظار برخورد قضایی با او کاملاً ناپخته است. او نه دعوت به خشونت کرده و نه آسیبی وارد کرده است. ابزار او کلمه است، نه خشونت. پیگرد قانونی فقط ترس و خودسانسوری را تقویت می‌کند. پاسخ صحیح، نقد و گفت‌وگو است، نه پرونده‌سازی.»