ماه ربیع‌الاول، فرصت معنوی و برکات بی‌پایان
ماه ربیع‌الاول، ماه رحمت و برکت؛ میلاد پیامبر اسلام و آداب معنوی آغاز این فصل شور و شعف
ماه ربیع‌الاول، ماه رحمت، برکت و میلاد پیامبر اسلام، فرصت آشنایی با آداب معنوی و دعاهای خاص این فصل مبارک.
ماه ربیع‌الاول همانطور که از نام آن برمی‌آید، نمادی از بهار و فصل زندگی است، زیرا آثار رحمت و برکات خداوند در آن آشکار می‌شود.
در این ماه، ذخایر نعمت‌ها و نورهای زیبایی خداوند بر زمین نازل شده است. چرا که میلاد پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم) در این ماه واقع شده است، و می‌توان گفت که از ابتدای خلقت زمین، چنین رحمتی بی‌نظیر نبوده است.
علاوه بر این، بسیاری از اعیاد دیگر نیز در این ماه قرار دارند.
به مناسبت فرا رسیدن ماه ربیع‌الاول، آداب و اعمال مخصوص روز اول این ماه که در کتاب مفاتیح الجنان ذکر شده است، به شرح زیر است:
شستشو یا تطهیر
توصیه شده است که در روز اول ربیع‌الاول و در روزهای مهم دیگر این ماه، غسل اول ربیع‌الاول انجام داده و لباس‌های پاک و تمیز بر تن کنید.
روزه روزه‌داری مراسم روزه‌داری فریضه روزه پایبندی به روزه تمرین روحانی روزه پایان دوره روزه احکام روزه فضیلت‌های روزه آداب روزه
روزه گرفتن در ماه ربیع‌الاول به منظور سپاسگزاری از سلامت پیامبر اکرم و امیرمؤمنان در مقابل آسیب‌های کفار و مشرکان یکی از اعمال مستحب ماه ربیع‌الاول است. در مفاتیح و سایر کتب دینی، این عمل به شدت توصیه شده است.
زیارت پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع)
در این روز، علما زیارتی را ذکر نکرده‌اند، اما زیارت پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ع) در این روز مناسب است؛ زیرا خداوند جان این دو بزرگوار را از مکر و حیله کافران محافظت کرد.
زیارت امام حسن عسکری و امام زمان (علیهما السلام)
شیخ طوسی رحمه‌الله در کتاب مصباح فرموده است که در روز نخست این ماه، امام حسن عسکری (ع) به عالم باقی رحلت کردند و حضرت مهدی (عج) به مقام امامت نایل شدند. بنابراین، زیارت این دو امام بزرگوار در این روز نیز جایز و مناسب است.
قرائت دعای نخست ماه ربیع الاول
در کتاب «المختصر من المختار» دعای آغاز ماه ربیع‌الاول چنین آمده است:
اللَّهُمَّ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ یا ذَا الطَّوْلِ وَ الْقُوَّةِ وَ الْحَوْلِ وَ الْعِزَّةِ
خداوندا، معبود جز تو نیست، ای بخشنده و نیرومند و دگرگون‌کننده و سربلند،
سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ وَحْدَانِیَّتَکَ وَ أَقْدَمَ صَمَدَانِیَّتَکَ وَ أَوْحَدَ إِلَهِیَّتَکَ
پاکی تو و چه یگانگی بی‌همتایت، و چقدر دیرینه و بی‌نیازی، و یکتایی در معبودیتت است.
وَ أَبْیَنَ رُبُوبِیَّتَکَ وَ أَظْهَرَ جَلَالَکَ وَ أَشْرَفَ بَهَاءَ آلَائِکَ وَ أَبْهَی کَمَالَ صَنَائِعِکَ وَ أَعْظَمَکَ فِی کِبْرِیَائِکَ
تو برترین ربوبیت و آشکارکننده جلالت، و بلندای زیبایی نعمت‌هایت، و شکوه کامل آفریده‌هایت، و بزرگ‌منشی در عظمتت.
وَ أَقْدَمَکَ فِی سُلْطَانِکَ وَ أَنْوَرَکَ فِی أَرْضِکَ وَ سَمَائِکَ وَ أَقْدَمَ مُلْکَکَ وَ أَدْوَمَ عِزَّکَ
سلطنت تو دیرینه است و تو در زمین و آسمان نورانی و فرمانروایی‌ات جاودانه است.
وَ أَکْرَمَ عَفْوَکَ وَ أَوْسَعَ حِلْمَکَ وَ أَغْمَضَ عِلْمَکَ وَ أَنْفَذَ قُدْرَتَکَ وَ أَحْوَطَ قُرْبَکَ
بخشش و بردباری تو وسیع است، و دانایی‌ات همراه با اغماض است، و قدرتت نافذ، و نزدیکیت فراگیر.
أَسْأَلُکَ بِنُورِکَ الْقَدِیمِ وَ أَسْمَائِکَ الَّتِی کَوَّنْتَ بِهَا کُلَّ شَیْءٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
با نور دیرینه‌ات و اسم‌های تو که هر چیزی را با آن آفریده‌ای، درخواست دارم که بر محمد و آل او درود فرستی.
کَمَا صَلَّیْتَ وَ بَارَکْتَ وَ رَحِمْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ
چنان که بر پیامبر و خاندان او درود فرستی، و برکات و رحمت و مهربانی خود را بر ابراهیم و خاندان او نازل کنی.
إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ وَ أَنْ تَأْخُذَ بِنَاصِیَتِی إِلَی مُوَافَقَتِکَ وَ تَنْظُرَ إِلَیَّ بِرَأْفَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ
همانا تو ستوده و بزرگ‌پایه‌ای، و دستان مرا به سوی خود بگیر و به
وَ تَرْزُقَنِی الْحَجَّ إِلَی بَیْتِکَ الْحَرَامِ وَ أَنْ تَجْمَعَ بَیْنَ رُوحِی وَ أَرْوَاحِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ
و حج خانه‌ات را روزی من ساز، و میان روح من و ارواح پیامبران و فرستادگانت جمع کن.
وَ تُوصِلَ الْمِنَّةَ بِالْمِنَّةِ وَ الْمَزِیدَ بِالْمَزِیدِ وَ الْخَیْرَ بِالْبَرَکَاتِ وَ الْإِحْسَانَ بِالْإِحْسَانِ
و فضل و بخشش خود را با دیگران بخش، و برکاتت را بر نیکی‌ها بیفزای، و نیکی‌ات را با نیکی‌های دیگر پیوند ده.
کَمَا تَفَرَّدْتَ بِخَلْقِ مَا صَنَعْتَ وَ عَلَی مَا ابْتَدَعْتَ وَ حَکَمْتَ وَ رَحِمْتَ
چنان که آفریدگان را بر اساس حکمت و رحمتت به وجود آورده‌ای، و بر پایه نوآوری و تدبیرت آفریده‌ای.
فَأَنْتَ الَّذِی لَا تُنَازَعُ فِی الْمَقْدُورِ وَ أَنْتَ مَالِکُ الْعِزَّةِ وَ النُّورِ
تو کسی هستی که در تقدیر و قسمت، با تو منازعه نمی‌شود، و مالک عزت و نور هستی.
وَ سِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْمًا وَ أَنْتَ الْقَائِمُ الدَّائِمُ الْمُهَیْمِنُ الْقَدِیرُ
رحمت و علم تو همه چیز را فرا گرفته است، و تو همیشگی، پایدار، نگه‌دار و توانا هستی.
إِلَهِی لَمْ أَزَلْ سَائِلًا مِسْکِینًا فَقِیرًا إِلَیْکَ
ای خدای من، همواره نیازمند و بی‌پناه درگاه تو بوده‌ام.
فَاجْعَلْ جَمِیعَ أَمْرِی مَوْصُولًا بِثِقَةِ الْاعْتِمَادِ عَلَیْکَ وَ حُسْنِ الرُّجُوعِ إِلَیْکَ
و همه امورم را بر اعتماد کامل به تو و بازگشت نیکو به درگاهت قرار ده.
وَ الرِّضَا بِقَدَرِکَ وَ الْیَقِینِ بِکَ وَ التَّفْوِیضِ إِلَیْکَ
و خشنودی از مقدراتت، و یقین به تو، و سپردن امور به خودت را نصیبم گردان.
سُبْحَانَکَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ
پاکی و منزهی، و جز آنچه که به ما آموخته‌ای، نمی‌دانیم؛ تو دانای حکیم.
سُبْحَانَهُ بَلْ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ کُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ
منزه و پاک است او، و همه در آسمان‌ها و زمین فرمان‌بر اویند.
سُبْحَانَکَ فَقِنا عَذَابَ النَّارِ
پاکی و منزهی تو، پس ما را از عذاب آتش جهنم نگه‌دار.
سُبْحَانَکَ تُبْتُ إِلَیْکَ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِینَ
پاکی و منزهی، و من به درگاهت توبه کردم و نخستین مؤمن هستم.
سُبْحَانَکَ أَنْتَ وَلِیُّنَا مِنْ دُونِهِمْ
تو ولی و سرپرست ما هستی، جز تو سرپرستی نداریم.
سُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ
پاک و منزه است خدا، پروردگار جهانیان.
سُبْحَانَ اللَّهِ وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ
منزه و پاک است خدا، و من هرگز از مشرکان نیستم.
سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ
پاک و منزه است آن خدایی که شریک قرار می‌دهند.
سُبْحَانَ الَّذِی أَسْری بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِی بَارَکْنَا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ
منزه و پاک است آن خدایی که شبانه بنده‌اش را از مسجد الحرام به مسجد الاقصی برد، و برکت داده شد اطراف آن، تا آیات قدرت و عظمت خود را نشان دهد؛ او شنوا و بیناست.
سُبْحَانَ اللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ وَ لَهُ الْحَمْدُ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ عَشِیًّا وَ حِینَ تَظْهَرُونَ
پاک است خدا هنگام غروب و طلوع، و ستایش او در آسمان‌ها و زمین، و در شامگاه و صبح، و او زنده را از مرده و مرده را از زنده بیرون می‌آورد، و زمین را پس از مرگ زنده می‌گرداند، و شما نیز در قیامت چنین بیرون می‌آیید.
سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى عَمَّا یُشْرِکُونَ
پاک و بلندمرتبه است او از آنچه شریک می‌سازند.
سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى عَمَّا یَقُولُونَ عُلُوًّا کَبِیراً
منزه است و بسیار بلند است از آنچه درباره‌اش می‌گویند.
سُبْحَانَ رَبِّنا إِنْ کَانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولًا
پاک است و منزه، و اگر وعده پروردگار ما حتمی است، حتما تحقق می‌یابد.
سُبْحَانَ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ
منزه است و پاک، آن خدایی که ملکوت هر چیزی در دست او است، و بازگشت همه به سوی اوست.
سُبْحَانَهُ بَلْ عِبادٌ مُکْرَمُونَ
منزه است و پاک، و بندگان گرامی او هستند.
سُبْحَانَهُ هُوَ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ
منزه و پاک است آن یگانه و چیره.
سُبْحَانَ رَبِّنا إِنَّا کُنَّا ظَالِمِینَ
گفتند: پروردگارا، تو را به پاکی می‌ستاییم، و بی‌تردید ما ستمکار بوده‌ایم.
سُبْحَانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ
پروردگارت، صاحب عزت، از آنچه درباره‌اش می‌گویند، منزّه و منزه است.
وَ سَلَامٌ عَلَی الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ
درود بر پیامبران، و ستایش خداوندی است که پروردگار جهانیان است.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَرِّفْنَا بِرَکَةَ هَذَا الشَّهْرِ وَ یُمْنَهُ وَ ارْزُقْنَا خَیْرَهُ وَ أَصْرِفْ عَنَّا شَرَّهُ وَ اجْعَلْنَا فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
خدایا، بر محمد و آل او درود فرست، و ما را با برکت و سعادت این ماه آشنا کن، و خیر آن را روزی ما گردان، و از شرّش محفوظ دار، و ما را در این ماه از رستگاران قرار ده، به رحمتت، ای مهربان‌ترین مهربانان.
