نقد تند سریال «شغال»: شکست در روایت فساد و خشونت با ساختاری ضعیف و سطحی

اخیراً قسمت سوم سریال «شغال» از شبکه نمایش خانگی پخش شده است. این سریال داستان خانواده کاویان را روایت می‌کند که درگیر رویدادهای مختلفی می‌شوند.

بر اساس گزارش فرارو، با شنیدن نام سریال و مطالعه خلاصه اولیه آن، ممکن است تصور کنید با یک داستان مهیج، جذاب و پرتنش مشابه سریال انگلیسی «روز شغال» روبرو هستید. اما این تصور کاملاً نادرست است؛ این دو اثر هیچ شباهتی با یکدیگر ندارند. «شغال»، به کارگردانی بهرنگ توفیقی، یک داستان جنایی است که با انتقادات زیادی از سوی تماشاگران مواجه شده است. در ادامه، نگاهی کوتاه به نقد این سریال خواهیم داشت.

سریال «شغال»؛ تلفیقی از مشکلات فنی و دیدگاهی سطحی نسبت به جامعه

این سریال به وضوح نشان‌دهنده ضعف اساسی در ساختار و محتوا است. فیلمنامه‌ای بدون خط فکری مشخص که مسیر رویدادهای داستان را به سمت تکرار و یکنواختی سوق می‌دهد. در این اثر، اطلاعات از دل اتفاقات طبیعی نمی‌جوشد؛ بلکه بیشتر شبیه بیانیه‌ای از پیش نوشته شده است که توسط شخصیت‌ها بیان می‌شود. متن نه انگیزه‌ای برای بازیگر می‌سازد و نه فضای درونی شخصیت‌ها را به خوبی نشان می‌دهد. «شغال» می‌تواند نمونه‌ای مناسب برای دانشجویان کارگردانی و سینما باشد تا بیاموزند چگونه نباید اثر بسازند.

از نظر فنی، این اثر با ضعف‌های جدی مواجه است. موسیقی آن به جای انتقال احساس ترس یا درد، بیشتر شبیه موسیقی سریال‌های دهه 70 و 80 است که برای القای ترس از صداهای حیواناتی مانند کلاغ یا جیغ بهره می‌برد. همچنین، کیفیت صدا در سکانس‌های مختلف متفاوت است و صدای هر کاراکتر در صحنه‌های مختلف با دیگری متفاوت است، که این امر کیفیت کلی اثر را کاهش می‌دهد.

مهدی سلطانی در این سریال نقش یک کاراکتر کلیشه‌ای و تکراری را ایفا می‌کند، همان تیپی که در آثار دیگری مانند «آقا زاده» و «مادرانه» دیده شده است؛ تیپ یک پدر ثروتمند و نگران فرزندان که برای حفظ آبرو هر کاری انجام می‌دهد. «شغال» را می‌توان نمونه‌ای واضح از تأثیر شبکه‌های نمایش خانگی بر الگوهای سریال‌سازی دانست، سریالی که با موضوع تجاوز شکل گرفته و خط روایی و شخصیت‌های آن شباهت زیادی به سریال‌های ۸۰ قسمتی مانند «فاطماگل» دارد؛ سریالی که در آن دختر مورد تجاوز قرار می‌گیرد و گروهی سعی دارند این موضوع را کم اهمیت جلوه دهند. همچنین، این اثر مانند رمان‌های اینترنتی دهه 80 شمسی، تجاوز را به صورت یک داستان رمانتیک نشان می‌دهد؛ دختری که مورد تجاوز قرار می‌گیرد و دیگران تلاش می‌کنند پسر را مجبور به ازدواج با او کنند تا در نهایت عشق میان آن‌ها شکل گیرد.

نمایش صحنه تجاوز معمولاً یکی از سخت‌ترین و تأثیرگذارترین لحظات در سینما است، اما در این سریال، آن را به نحوی نشان می‌دهد که انگار یک حادثه جنایی ساده است. شخصیت کامیار پس از این حادثه به زندگی عادی بازمی‌گردد و آوا نیز به راحتی از شکایت خود صرف‌نظر می‌کند. در نتیجه، تماشاگر در مقابل این سکانس‌ها احساس همدردی یا نگرانی نمی‌کند. «شغال» سعی دارد موضوعاتی مانند قتل، زمین‌خواری، تجاوز و طلاق را کنار هم جمع کند، اما در نهایت تبدیل به اثری ناپخته و بی‌محتوا شده است که هیچ‌کس از دیدن آن لذت نمی‌برد.