شهلا ریاحی، پیشکسوت سینما و اولین کارگردان زن ایران
شهلا ریاحی، اولین کارگردان زن ایران و بانوی پیشکسوت سینما، زندگی، آثار و درگذشت
شهلا ریاحی، اولین کارگردان زن ایران، بانوی پیشکسوت سینما، بازیگر، کارگردان و دوبلور، نماد هنر و تلاش در تاریخ سینمای ایران است.
شهلا ریاحی، هنرمند پیشکسوت در عرصه سینما و تلویزیون، چه قبل و چه بعد از انقلاب، جایگاه ویژه‌ای دارد. او سال‌ها در حوزه‌های بازیگری، کارگردانی، گویندگی و دوبله فعالیت کرده و هنر خود را به نمایش گذاشته است. متأسفانه، مدتی است که خانم ریاحی با بیماری آلزایمر دست و پنجه نرم می‌کند و تحت مراقبت‌های ویژه قرار دارد.
در این نوشتار، بیوگرافی کامل و مفصلی از این هنرمند محبوب ارائه شده است.
زندگینامه شهلا ریاحی
خانم ریاحی، با نام اصلی قدرت‌الزمان وفادوست، در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۰۵ در تهران متولد شده است. او از هنرمندان فعال در حوزه‌های سینما، تلویزیون و تئاتر است و علاوه بر بازیگری، در زمینه‌های دوبله و کارگردانی نیز تجربه دارد. پدر وی، آقاشیخ وفادوست، اهل سبزوار، و مادرش زهرا عسگری، اهل قم، هستند. خانم زهرا عسگری در سن ۱۴ سالگی، شهلا را به دنیا آورد و متأسفانه خانم ریاحی در کودکی پدر خود را از دست داد. او تحصیلات خود را تا مقطع سیکل ادامه داد و در سن ۱۷ سالگی، با کمک همسرش، اسماعیل ریاحی، که علاقه‌مند به تئاتر بود، وارد عرصه تئاتر شد.
جالب است بدانید که نام اصلی خانم ریاحی، قدرت‌الزمان بوده است، اما پس از ازدواج و به خاطر عشق به همسر و چشم‌های شهلایی او، نام خود را به شهلا ریاحی تغییر داد.
پایگاه خانوادگی و همسری
همسر خانم ریاحی، اسماعیل ریاحی، که پسر عموی ناتنی شهلا است، یکی از کارگردانان قدیمی سینما محسوب می‌شود. او ابتدا به عنوان دبیر دبیرستان فعالیت می‌کرد، اما بعدها به دنیای تئاتر و سینما وارد شد. این زوج دارای دو فرزند به نام‌های منوچهر ریاحی و پریچهر ریاحی هستند.
منوچهر ریاحی، پسر آن‌ها، دارای مدرک دکترا در معماری و اکولوژی انسانی است و در حال حاضر عضو هیئت علمی و مدیر دپارتمان معماری سازگار با محیط زیست می‌باشد. او برای ادامه تحصیل به سوئد رفت و در آنجا فعالیت‌های کاری و تحصیلی‌اش را ادامه داد. در سوئد با مهوش اسدیان ازدواج کرد و اکنون صاحب فرزند و نوه است.
پریچهر، تنها دختر خانواده ریاحی، ساکن کانادا است و حرفه نویسندگی را دنبال می‌کند.
خانم ریاحی علاقه‌مند و وابسته به همسر مرحومش، اسماعیل ریاحی، بود. او در هنر نام اسماعیل ریاحی، فرامرز، را به‌کار می‌برد و او را بابافری می‌نامید. اسماعیل ریاحی در روز ۲۲ آبان ۱۳۸۹ در منزل خود درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
خانم ریاحی در مصاحبه‌ای گفت: «ریاحی تنها کسی بود که همیشه کنارم بود و حتی لحظه‌ای مرا تنها نگذاشت.» وقتی از او پرسیدند بهترین خاطره‌ای که با ایشان دارید چیست، پاسخ داد: «تمام روزها و شب‌هایی که با ریاحی گذراندم برایم شیرین و دلپذیر بودند و هیچ نگرانی نداشتم. آرزو می‌کنم همه جوانان ازدواج کنند و در زندگی مشترک همدل و یکرنگ باقی بمانند.»
آغاز مسیر فعالیت در حوزه هنر
خانم ریاحی از سال ۱۳۳۰ تاکنون در عرصه هنر فعالیت می‌کند. او نخستین تجربه تئاتری خود را در نمایشنامه «سیاست هارون‌الرشید» به کارگردانی معزالدیوان فکری انجام داد و نقش اصلی دختر آن اثر را بر عهده داشت. پس از آن، با اجرای آثار دوم و سوم خود، مورد توجه و استقبال گسترده مردم قرار گرفت.
در سال ۱۳۳۰، وی با فیلم «خواب‌های طلایی» به کارگردانی معزالدیوان فکری وارد دنیای سینما شد و در سال ۱۳۳۵ با ساخت فیلم «مرجان» به عنوان اولین کارگردان زن در سینمای ایران معرفی گردید. در این فیلم، پسرش، دکتر منوچهر ریاحی، که آن زمان کودک بود، نقش‌آفرینی کرد.
علاوه بر فعالیت‌های تئاتری و سینمایی، خانم ریاحی در دهه ۳۰ وارد دنیای رادیو شد؛ او در آن سال‌ها به عنوان گوینده و مجری برنامه‌های کودک در رادیو و تلویزیون فعالیت داشت و در کنار هنرمندانی چون حسین عرفانی، منوچهر نوذری، احمد رسول‌زاده، ولی‌الله مؤمنی و نصرالله مدقالچی، بسیاری از فیلم‌های ایرانی و خارجی را دوبله کرد. از جمله آثار معروفی که او دوبله کرده است، می‌توان به «دلیجان آتش» و «بربادرفته» اشاره کرد.
این هنرمند محبوب، پس از سال‌ها فعالیت قبل از انقلاب، پس از گذشت چندین سال از انقلاب ۱۳۵۷، مجدداً به عرصه هنر بازگشت و اولین فیلم پس از انقلاب او «گل مریم» در سال ۱۳۶۶ بود.
شعر، زبانی است که احساسات و افکار عمیق انسان را با زیبایی و لطافت بیان می‌کند. این هنر، ترکیبی است از واژه‌ها و قافیه‌ها که در قالب قالب‌های مختلف، به خلق تصاویری زنده و معنادار می‌پردازد. شعر می‌تواند روح را آرام کند، ذهن را به تفکر وادارد و ارتباطی عمیق میان شاعر و مخاطب برقرار سازد. در طول تاریخ، شعر همواره وسیله‌ای برای ابراز عشق، غم، شادی و امید بوده است و همچنان به عنوان یکی از ارزشمندترین اشکال هنر، جایگاه ویژه‌ای دارد.
مهم است بدانید که خانم ریاحی، علاوه بر تمام هنرهایی که نام برده شد، شعر نیز می‌سرایند و موضوع اغلب اشعار ایشان خانواده و به ویژه نوه‌هایشان است.
درگذشت شهلا ریاحی با نهایت تأسف، خبر درگذشت شهلا ریاحی، هنرمند گرانقدر و محبوب کشورمان، اعلام می‌شود. او با آثار بی‌نظیر خود در عرصه هنر، جایگاه ویژه‌ای در دل علاقه‌مندان داشت و یاد او همواره در خاطره‌ها باقی خواهد ماند. جامعه هنری و خانواده‌اش در غم فقدان این بانوی هنرمند فرو رفته‌اند و برای روحش آرامش ابدی آرزو می‌کنند.
منوچهر ریاحی، فرزند بازیگر قدیمی سینما و تلویزیون، در گفت‌وگویی با ایسنا اعلام کرد که خانم ریاحی در ساعت ۲۰ سه‌شنبه دهم دی ماه در همان مرکزی که بیش از یک سال تحت نگهداری و پرستاری قرار داشت، دار فانی را وداع گفت.
فعالیت‌های مربوط به هنر
صنعت سینما هنر هفتم تئاتر تصویر فیلم و تصویر صنعت فیلم هنر سینما
- نهنگ عنبر ۲ (۱۳۹۵): ایفای نقش افتخاری
- دعوت‌نامه برای صرف شام (۱۳۷۹)
- در سال ۱۳۷۸، این اثر با عنوان "بادام‌های تلخ" به صورت حضور افتخاری نمایش داده شد.
- چشم عقاب (۱۳۷۷)
- فرار از جهنم در سال ۱۳۷۵ ساخته شده است.
- سلام به فیلم «انتظار» (۱۳۷۴)
- پایان قدرت (۱۳۷۳)
- هدیه هند (۱۳۷۳)
- در حال حاضر چه اتفاقی می‌افتد! (۱۳۷۳)
- رویای نیمه‌شب تابستان (۱۳۷۳)
- فیلم «عروسی خون» (۱۳۷۳)
- مرضیه (۱۳۷۳)
- من قصد دارم زندگی کنم (۱۳۷۳)
- بدل (۱۳۷۲)
- بدون تو هرگز (۱۳۷۲)
- چشم‌هایم برای تو (۱۳۷۱)
- دلاوران کوچه دلگشا (۱۳۷۱)
- رابطه مخفی (۱۳۷۱)
- دل‌سوختگان (۱۳۷۰)
- ملاقات در استانبول (۱۳۷۰)
- کتاب راه و بیراه، منتشر شده در سال ۱۳۷۰
- کتاب «تیغ آفتاب» منتشر شده در سال ۱۳۶۹.
- دو فیلم با یک بلیت (۱۳۶۹)
- افراد طلاق‌گرفته در کودکی (۱۳۶۸)
- فیلم رانده شده (۱۳۶۸)
- زمانی که از دست رفت (۱۳۶۸)
- مرگ پلنگ در سال ۱۳۶۸
- در مسیر تندباد (۱۳۶۷)
- کتاب "گلنار" که در سال ۱۳۶۷ منتشر شده است، اثر ماندگاری است.
- پرستار شب (۱۳۶۶)
- پرنده کوچک شادی (۱۳۶۶)
- گل مریم (۱۳۶۶) را مجدداً بنویسید.
- خانه‌خراب (۱۳۵۴)
- پسرخوانده در سال ۱۳۵۲ ساخته شده است.
- سراب (۱۳۵۲)
- کتاب "صخره سیاه" که در سال ۱۳۵۲ منتشر شد.
- حکیم‌باشی (۱۳۵۱)
- آسمان بی‌ستاره (۱۳۵۰)
- درشکه‌چی (۱۳۵۰)
- دل‌های بی‌قرار (۱۳۵۰)
- شاطر عباس، سال ۱۳۵۰
- شب عروسی (۱۳۵۰)
- کتاب «بهشت دور نیست» در سال ۱۳۴۸ منتشر شده است.
- بهرام شیردل، متولد سال ۱۳۴۷
- چرخ فلک (۱۳۴۶)
- خشم کولی، ساخته سال ۱۳۴۷
- عروس تهران (۱۳۴۶)
- فردای باشکوه (۱۳۴۶)
- میلیونرهای گرسنه (۱۳۴۶)
- بیست سال انتظار (۱۳۴۵)
- گدایان تهران (۱۳۴۵)
- فیلم جهان پهلوان ساخته سال ۱۳۴۵ است.
- فیلم «شارلاتان» (۱۳۴۵)
- فیلم شیطان در می‌زند (۱۳۴۳)
- مسیر مرگ (۱۳۴۲)
- عروس روستا (۱۳۴۱)
- عشق بزرگ، ساخته سال ۱۳۴۰
- مرغابی سرخ‌پخته در سال ۱۳۴۰
- عروسک پشت پرده (۱۳۳۹)
- آفت زندگی یا مرفین (۱۳۳۹)
- بوسه مادر (۱۳۳۵)
- مرجان، متولد سال ۱۳۳۵، در حوزه کارگردانی و بازیگری فعالیت می‌کند.
- برای تو (۱۳۳۴)
- چهره‌ای آشنا (۱۳۳۲)
- دختر چوپان (۱۳۳۲)
- فیلم دختر سر راهی که در سال ۱۳۳۲ ساخته شده است، یکی از آثار سینمای ایران است.
- گناهکار (۱۳۳۲)
- نیمه راه زندگی (۱۳۳۲)
- سرقت محبت (۱۳۳۱)
- نگاهی در سال ۱۳۳۱
- خواب‌های طلایی (۱۳۳۰)
تلویزیون یک دستگاه الکترونیکی است که تصاویر و صداها را به صورت همزمان پخش می‌کند و به عنوان وسیله‌ای برای سرگرمی، اطلاع‌رسانی و آموزش در منازل و فضاهای عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۱۳۸۱؛ مهمان‌پذیر طوبی به کارگردانی منوچهر پوراحمد؛ پخش در نوروز ۱۳۸۳ از شبکه ۱
- در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۱، فیلم «لحظه قاصدک» به کارگردانی ایرج حبشی ساخته شد و در قالب برنامه کودک و نوجوان از شبکه ۲ پخش گردید.
- در سال ۱۳۷۹، فیلم «یک میهمان» به کارگردانی حسن هدایت ساخته شد و برای پخش در شبکه جهانی سحر تهیه گردید.
- این خانه زیبا به کارگردانی حسین کامران ساخته شده و در میانه دهه هفتاد از برنامه «سیمای خانواده» پخش شد.
- قوهای سپید به کارگردانی داریوش جهانگیری، در نیمه دوم دهه ۱۳۷۰ از طریق برنامه «سیمای خانواده» پخش شد.
- در سال ۱۳۷۶، مجموعه «قصه‌های چهار فصل» از شبکه ۱ پخش شد.
- در سال ۱۳۷۶، فیلم «بازی زندگی» به کارگردانی مجید بهشتی از شبکه ۱ پخش شد.
- در سال ۱۳۷۵، فیلم «فروشگاه» به کارگردانی احمد بهبهانی از شبکه ۳ پخش شد.
- در سال ۱۳۷۵، فیلم «جدال بی‌حاصل» به کارگردانی مسعود رشیدی از طریق برنامه «سینمای خانواده» پخش شد.
- در سال ۱۳۷۴، فیلم «جای خالی دریا» به کارگردانی هوشنگ توکلی ساخته شد.
- در سال ۱۳۷۴، فیلم «بر سر دوراهی» به کارگردانی مجید بهشتی ساخته شد.
- در سال ۱۳۷۴، فیلم «آتیه» به کارگردانی رضا صفایی از شبکه ۱ پخش شد.
- در سال ۱۳۷۴، برنامه سیمای خانواده هر روز ظهر به پخش درد پنهان می‌پرداخت.
- در سال ۱۳۷۴، مجموعه «قصه شب سیما» به کارگردانی مسعود فروتن پخش شد. این مجموعه از شبکه ۱ سیما پخش گردید و من در یکی از قسمت‌های آن با عنوان «خانه عشق» نقش‌آفرینی کردم.
- در سال ۱۳۷۳، فیلم «غنچه‌ها» به کارگردانی سعید نادری ساخته شد.
- در سال ۱۳۷۳، فیلم «خانه در آتش» به کارگردانی علی نقی‌لو از شبکه ۱ پخش شد.
- در سال ۱۳۷۳، فیلم «همسران» به کارگردانی بیژن بیرنگ و مسعود رسام از شبکه ۲ پخش شد.
- در سال ۱۳۷۲، فیلم «همسایه‌ها» به کارگردانی حسن فتحی از شبکه ۲ پخش شد.
- در سال ۱۳۷۲، فیلم «سنگ و شیشه» به کارگردانی جمشید حیدری از طریق شبکه ۲ پخش شد.
- در سال ۱۳۷۲، فیلم «ستاک» به کارگردانی سعید نادری ساخته شد.
- در سال ۱۳۷۱، فیلم «بیا تا گل برافشانیم» به کارگردانی خسرو ملکان ساخته شد.
- در سال ۱۳۷۰، فیلم «این خانه دور است» به کارگردانی بیژن بیرنگ و مسعود رسام ساخته شد و از شبکه ۲ پخش گردید.
- در سال ۱۳۶۸، فیلم «ازدواج پرماجرا» به کارگردانی منوچهر پوراحمد ساخته شد و در نوروز سال ۱۳۶۹ از شبکه یک پخش گردید.
- در سال ۱۳۶۸، فیلم "چراغ خانه" به کارگردانی منوچهر پوراحمد از شبکه ۱ پخش شد.
- در سال ۱۳۶۷، بخش چهارم جراحی به کارگردانی مسعود فروتن ساخته شد.
- در سال ۱۳۶۵، در فیلم «در خانه» به کارگردانی بیژن بیرنگ و مسعود رسام، در نقش «عزیز خانم» حضور داشتم و این اثر از شبکه ۲ پخش شد.
- در سال ۱۳۵۶، فیلم «ایتالیا ایتالیا» به کارگردانی نوذر آزادی ساخته شد که او در نقش «انور زمان» ظاهر می‌شود.
برنامه‌های نمایشی
- پاداش
- بازجویی‌کننده
- مارگریت گوتیه
- موجودی آسمانی در قالب انسان
- مراسم عروسی فیگارو
- انجام طلاق ممنوع است.
- شب دشوار و پرچالش
- تک رنگ و بدون رنگ
- آیا می‌خواهی همسرم شوی؟
- رومئو و ژولیت
- راهزنان را بازنویسی کنید.
- ده عروسک به رنگ سیاه
- دون ژوان
- سارق بغداد
- در مسیر شیطان
- دختری که چوپان است
- سرکار خانم کاملیا
- راه زرین سمرقند
- توراندخت
- دام
- تشک پر قو
- مسیری پرخطر
- بدرالدین و مه‌پاره
- پارک‌وحش شیشه‌ای
- بادبزن خانم ویندیرمیر
- امشب قرار است کشته شود.
- اسب پروازکننده
- لحظه نهایی
- سیاست‌های هارون‌الرشید
تصاویر خانم ریاحی عکس‌هایی از خانم ریاحی تصاویر مربوط به خانم ریاحی
در پایان، در پایان، در خاتمه، در جمع‌بندی، در آخرین کلام،
در این مقاله، بیوگرافی خانم شهلا ریاحی ارائه شده است. لازم به ذکر است که ایشان به قدری در حوزه کاری خود مهارت داشتند که از طرف وزارت ارشاد، مدرک معادل دکترا دریافت کرده‌اند.
