چالش‌ها و آینده نامعلوم جشنواره جهانی فیلم فجر ۱۴۰۲
جشنواره جهانی فیلم فجر ۱۴۰۲؛ چالش‌ها، تغییرات و آینده نامعلوم در مسیر برگزاری
جشنواره جهانی فیلم فجر ۱۴۰۲ با چالش‌ها، تغییرات و آینده نامعلوم در مسیر برگزاری، در حالی برگزار می‌شود که برنامه‌ها و مکان قطعی هنوز مشخص نیست.
در آبان‌ماه سال ۱۴۰۰، در دولت سیزدهم، جشنواره جهانی فیلم فجر که طی پنج دوره جدا از جشنواره ملی فجر برگزار می‌شد، با تصمیم مدیران وقت سازمان سینمایی مجدداً با بخش ملی ادغام شد. هدف از این اقدام، جلوگیری از حذف یا تغییر نام جشنواره‌ای بود که مدت کوتاهی از ثبت آن در فدراسیون بین‌المللی تهیه‌کنندگان فیلم (فیاپف) می‌گذشت و در معرض خطر قرار گرفتن در فهرست جشنواره‌های ثبت شده این فدراسیون قرار داشت.
در طول دو سالی که جشنواره فیلم فجر به صورت یکپارچه برگزار شد (سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱)، انتقادهای متعددی نسبت به کیفیت برپایی و نحوه اجرای آن وارد شد. هرچند بخش ملی جشنواره به عنوان محلی برای نمایش تولیدات جدید سینما اهمیت زیادی داشت و همواره سایه‌ای بر بخش بین‌الملل می‌انداخت، اما با توجه به این نقدها و بررسی تجربیات پنج دوره برگزاری جداگانه بخش بین‌الملل، با استقرار دولت چهاردهم تصمیم گرفته شد که این دو بخش مجدداً جدا از هم برگزار شوند.
بنابراین، سال گذشته تنها بخش ملی جشنواره چهل‌وسوم برگزار شد و بخش بین‌الملل که در تقویم پیشین فیاپف همزمان با اردیبهشت و خرداد بود، به تاریخ جدیدی موکول شد. بر اساس پیگیری‌های ایسنا، قرار است جشنواره جهانی فیلم فجر در هفته اول آذرماه امسال برگزار شود. در این مدت، بنیاد سینمایی فارابی پیگیر حضور تعدادی فیلم در بخش بین‌الملل بوده و همچنین تعدادی فیلم بر اساس فراخوان قبلی برای شرکت در جشنواره اعلام آمادگی کرده‌اند.
تا چند روز قبل، جشنواره بدون دبیر مشخصی برگزار می‌شد و در حالی که نام یک بازیگر به عنوان گزینه احتمالی دبیر مطرح بود، نهایتاً روح‌الله حسینی، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی، به عنوان دبیر جشنواره معرفی شد. شمار دوره‌های این رویداد یکی از چالش‌های آن است؛ اگرچه بخش بین‌الملل از سال ۱۳۷۴ به جشنواره فجر افزوده شد، اما معمولاً با تعداد سال‌های برگزاری بخش ملی محاسبه می‌گردید. زمانی که این بخش جدا شد، شمارش دوره‌های جشنواره ادامه یافت و آخرین دوره برگزارشده، سی‌وهشتمین بود. بنابراین، با توجه به رسیدن جشنواره ملی به چهل‌وچهارمین دوره و وقفه در بخش بین‌الملل، احتمالاً باید این دوره را همان سی‌ونهمین جشنواره در نظر گرفت.
علاوه بر این، مکان برگزاری جشنواره هنوز مشخص نیست. اگرچه در پی تغییرات در پردیس سینمایی چارسو، نام پردیس سینمایی ملت نیز مطرح شد، اما پیگیری‌ها نشان می‌دهد که مکان برگزاری نهایی هنوز قطعی نشده است.
از سال ۱۳۹۴، جشنواره جهانی فیلم فجر به مدت پنج دوره به صورت مجزا برگزار شد؛ در دوره اول علیرضا رضاداد دبیر بود و در سه دوره بعدی رضا میرکریمی مسئولیت دبیرگری را بر عهده داشت. آخرین دوره در شرایط شیوع کرونا، با دبیرگری محمدمهدی عسگرپور برگزار شد.
بسیاری از سینماگران و کارشناسان بین‌المللی سینمای ایران، ویژگی‌های مثبتی مانند برپایی بخش‌های جنبی متعدد، کارگاه‌های آموزشی حرفه‌ای مورد استقبال، حضور چهره‌های مطرح سینمای جهان و ایران، نمایش فیلم‌های خارجی با کیفیت بالا، نمایش فیلم‌های کلاسیک و مرمت‌شده و آرامش در زمان برگزاری این جشنواره را یاد می‌کردند. اما انتقاداتی نیز به آن وارد بود. امسال، جشنواره با شرایط متفاوتی برگزار می‌شود؛ اولاً، استدلال رئیس سازمان سینمایی برای برگزاری در اوایل آذر، نقدهایی بر برپایی آن در روزهای پایانی سال میلادی که همزمان با پایان جشنواره‌های خارجی است، وارد می‌کند. ثانیاً، در فاصله حدود چهار ماه تا شروع جشنواره، هنوز فراخوان اعلام نشده است؛ هرچند پیگیری‌های ایسنا حاکی است که در چند روز آینده این فراخوان منتشر می‌شود.
نکته دیگر اینکه، با توجه به وضعیت فعلی کشور و منطقه، برنامه‌ریزی برای این رویداد در مدت کوتاه باقی‌مانده مشخص نیست و نمی‌توان مطمئن بود که جشنواره جهانی فجر چه میزان به ویژگی‌های مرسوم یک فستیوال بین‌المللی نزدیک خواهد شد.
در نهایت، نام این جشنواره همچنان محل بحث است؛ سوال این است که آیا قرار است در فاصله کوتاهی در دو ماه از یک سال، دو جشنواره با نام «فجر» برگزار شود و آیا تغییر نام آن می‌تواند از تکرار مشکلات ناشی از ادغام بخش‌های ملی و جهانی جلوگیری کند؟
