نشانه‌شناسی لباس سیاستمداران در جهان: تحلیل رنگ، سبک و هویت فرهنگی در صحنه سیاست

نوشین آذرنگ | در دنیای پیچیده سیاست، پوشش سیاستمداران تنها به انتخاب‌های مدگرایانه محدود نمی‌شود، بلکه ترکیبی است از قوانین رسمی، عرف‌های نانوشته و انتظارات فرهنگی. در این حوزه، تفاوت‌هایی در رنگ، نوع لباس و تمایز میان موقعیت‌های رسمی و غیررسمی دیده می‌شود. این مقاله به صورت تطبیقی به بررسی چگونگی مواجهه سیاستمداران در ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، نیوزیلند و هند با این قواعد می‌پردازد و سعی دارد تعادل میان حفظ سنت‌ها و بیان فردی را در این زمینه درک کند.

بریتانیا: فرهنگ سنتی در مواجهه با تغییرات هنجاری

در مجلس عوام بریتانیا، پوشش رسمی رایج است. مردان اغلب «لانژ‌سوت» یا کت‌وشلوار ساده‌تر از تاکسیدو می‌پوشند، هرچند از سال ۲۰۱۷ کراوات الزامی نیست؛ تصمیمی که پس از بحث‌هایی درباره نمایندگان بدون کراوات، مانند تام بریگ، اتخاذ شد.

از زنان انتظار می‌رود که کت‌وشلوار، پیراهن یا دامن رسمی بر تن کنند. نبود قوانین مشخص‌تر باعث شده است که انتخاب‌های متنوع، به‌ویژه برای زنان، با انتقادهای شدیدی روبه‌رو شوند؛ مانند تی‌شرت فمینیستی هریت هارمن در سال ۲۰۱۴ که «نامناسب برای صحن مجلس» خوانده شد. رنگ‌های خنثی مانند سرمه‌ای، خاکستری یا مشکی رایج‌اند و لباس‌های متفاوت، مانند کت قهوه‌ای روشن جرمی کوربین، اغلب غیرحرفه‌ای تلقی می‌شوند.

در رویدادهای غیررسمی، سیاستمداران بریتانیایی ممکن است پوشش نیمه‌رسمی یا محلی را برای تعامل با رای‌دهندگان انتخاب کنند. رنگ‌های ملایم نشان‌دهنده حرفه‌ای‌گری هستند، اما در مراسم عمومی، لباس‌هایی با رنگ‌های پررنگ‌تر یا پوشش‌های فرهنگی می‌توانند هویت و اصالت فرد را منعکس کنند.

فرانسه: انعطاف‌پذیری همراه با نظارت جنسیتی

در مجلس ملی فرانسه، قانون مشخصی درباره نوع پوشش وجود ندارد، اما انتظار می‌رود مردان کت‌وشلوار رسمی بپوشند و زنان نیز پیراهن یا کت‌وشلوار رسمی بر تن داشته باشند. در سال ۲۰۱۷، جنبش «بدون کراوات» باعث شد که الزام پوشیدن کراوات کاهش یابد، اما پوشش‌های رنگارنگ یا غیررسمی، مانند پیراهن‌های رنگی سسیل دوفلو، سیاستمدار فرانسوی که به دلیل انتخاب لباس‌های غیرمعمول و رنگارنگ در جلسات رسمی مشهور شد، اغلب مورد انتقاد قرار می‌گیرند، به‌ویژه اگر فرد پوشنده زن باشد.

رنگ‌های خنثی بیشتر ترجیح داده می‌شوند، اما انتخاب لباس‌هایی با رنگ‌ها یا طرح‌های غیرمتعارف که از استانداردهای رسمی فاصله دارند، همواره با داوری‌های جنسیتی همراه است. در مواقع غیررسمی، برخی سیاستمداران مانند فرانسوا روفن لباس‌های کاملاً غیررسمی، مانند پیراهن تیم فوتبال، می‌پوشند تا پیام‌های سیاسی خاصی را منتقل کنند، هرچند این نوع پوشش اغلب با اخطار و انتقاد مواجه می‌شود.

هند: فرهنگی غنی در کنار زندگی ساده

در بسیاری از جلسات قانون‌گذاری در هند، مقررات سخت‌گیرانه‌ای درباره نوع پوشش وجود ندارد، اما پوشش‌های سنتی مانند «دهوتی» که پارچه‌ای بلند است و به دور کمر و پاها پیچیده می‌شود، یا «کورتا» که پیراهن بلند سنتی هندی است، یا کت‌وشلوارهای رسمی، رایج‌ترین گزینه‌ها هستند. در سال ۲۰۲۱، ویمل چوداساما، نماینده مجلس ایالتی گجرات، به دلیل پوشیدن تی‌شرت از جلسه علنی اخراج شد، که نشان‌دهنده انتظار برای پوششی متین و مناسب در این محیط بود.

رنگ‌های خنثی مانند سفید یا کرم در این فضاها بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و رنگ‌های پررنگ‌تر کمتر در محیط‌های رسمی دیده می‌شوند. پوشش ساده و سنتی مهاتما گاندی، شامل «دهوتی» و «شال»، در سال ۱۹۳۱ نمادی از فروتنی و تواضع بود و بیانیه‌ای قوی به شمار می‌رفت. در فضاهای غیررسمی، پوشش‌های سنتی یا راحت‌تر به سیاستمداران کمک می‌کند تا با مردم، به‌ویژه در مناطق روستایی، بهتر ارتباط برقرار کنند.

نیوزیلند: توازن بین میراث سنتی و هویت فرهنگی

در پارلمان نیوزیلند، تا سال ۲۰۲۱، مردان ملزم به پوشیدن کراوات بودند. اما نماینده مائوری، راویری وایتیتی، با جایگزین کردن کراوات با یک گردنبند سنتی، خواستار حفظ و نشان دادن هویت فرهنگی خود شد. اگرچه در محیط‌های رسمی همچنان رعایت پوشش استاندارد و رنگ‌های خنثی رایج است، اما پوشش‌های فرهنگی با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع نماد احترام و پذیرش تنوع فرهنگی در این کشور هستند.

ایالات متحده: مشروعیت و استراتژی هم‌راستا

در ایالات متحده، قوانین مربوط به لباس پوشیدن در نهادهای دولتی و سیاسی بسیار سخت‌گیرانه است. از سپتامبر ۲۰۲۳، سنا به شدت سیاست «پوشش رسمی اداری» (business attire) را اجرا می‌کند، به طوری که مردان ملزم به پوشیدن کت و شلوار و کراوات هستند و زنان باید پیراهن، دامن با بلوز، یا کت‌وشلوار زنانه (pantsuit) بپوشند.

این سخت‌گیری پس از دوره‌ای کوتاه از تساهل و تسامح در لباس رخ داد، زمانی که سناتور جان فترمن با هودی و شلوارک در مجلس ظاهر شد و موجی از انتقادها نسبت به رعایت سنت‌های پوششی را برانگیخت. مجلس نمایندگان نیز پوشش رسمی را الزامی کرده است، هرچند که رئیس مجلس اختیار نهایی در این زمینه دارد. قبل از اعتراضات سال ۲۰۱۷، زنان اجازه نداشتند پیراهن‌های آستین‌حلقه‌ای بپوشند، اما پس از اصلاحات، این قاعده انعطاف‌پذیرتر شد، هرچند پوشش رسمی همچنان غالب است.

در مراسم‌های رسمی ریاست‌جمهوری، مردان معمولا کت‌وشلوار تیره به رنگ‌های سرمه‌ای یا خاکستری می‌پوشند و زنان نیز پیراهن رسمی یا کت‌وشلوار زنانه می‌پوشند. در رویدادهای ویژه مانند ضیافت‌های تحلیف، که لباس شبانه در آن مرسوم است، زنان لباس بلند و مردان تاکسیدو می‌پوشند.

انتخاب رنگ لباس‌ها استراتژیک است: رنگ‌های سرمه‌ای و خاکستری نماد حرفه‌ای‌گری هستند و کراوات‌های قرمز یا آبی غالباً نشانگر گرایش حزبی، یعنی جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها، هستند. رنگ‌های جسورانه، مانند لباس‌های شرلی چیشولم، که در دهه ۱۹۷۰ به خاطر پوشش‌های رنگارنگ و جسورانه‌اش مشهور شد، می‌توانند پیام‌دار باشند، اما اغلب با واکنش‌های مختلف مواجه می‌شوند. در مراسم‌های سوگ، مانند تدفین‌ها، رنگ مشکی سنتی است، هرچند که سیاستمداران مانند دونالد ترامپ که در مراسم پاپ فرانسیس کت‌وشلوار سرمه‌ای تیره پوشید، جنجال‌هایی برانگیختند.

در محیط‌های غیررسمی‌تر، مانند کمپین‌های انتخاباتی یا جلسات مردمی، سیاستمداران آمریکایی به پوشش نیمه‌رسمی (business casual) یا حتی شلوار جین و پیراهن یقه‌باز روی می‌آورند تا حس صمیمیت و نزدیکی بیشتری برقرار کنند. سبک لباس فترمن، هرچند در سنا با انتقادات مواجه شد، در کمپین‌های انتخاباتی با استقبال روبرو شد. رنگ‌های خنثی مانند خاکی و سرمه‌ای رایج هستند تا توجه بر پیام و محتوا متمرکز بماند. همچنین، سنجاق‌سینه‌هایی با پرچم آمریکا نماد میهن‌دوستی سیاستمداران محسوب می‌شوند.

یک نگرانی جهانی

کدهای پوشش سیاستمداران در سراسر جهان در حال توازن میان حرفه‌ای‌گری، هویت فرهنگی و استراتژی سیاسی هستند. در محیط‌های رسمی، پوشش‌های ساده و رنگ‌های خنثی برای حفظ وقار نهادهای سیاسی ضروری است؛ در مقابل، در فضاهای غیررسمی، لباس‌های راحت‌تر یا با عناصر فرهنگی، به برقراری ارتباط بهتر با مردم کمک می‌کنند.

رنگ‌ها و سبک‌های پوشش حامل معانی خاصی هستند؛ از نشان‌دادن وابستگی‌های سیاسی گرفته تا بیان فردیت و شخصیت. با این حال، هرگونه انحراف از عرف‌های معمول ممکن است با واکنش‌های منفی مواجه شود. نمونه‌های جهانی نشان می‌دهند که هماهنگی پوشش با ارزش‌های قدرت و اصالت، موضوعی جهانی و مهم است.

منابع: NPR، Ms. Magazine، Quartz، The Indian Express