مروری بر قسمت بیست و چهارم مختارنامه: قیام، حکومت، عدالت و چالش‌های نادانی

در این بخش، شاهد بودیم که قیام در نهایت به حکومت منجر شد و مختار پس از بر تن کردن لباس رزم، با لباس روحانی بر تخت نشست.

مختار برای مردم کوفه سخنرانی کرد و مردم با شعار «لبیک یا مختار» او را همراهی کردند. اما باید توجه داشت که این ماجرا پایان خوشی نداشت.

اعراب زنان را به عنوان افراد مهم و تاثیرگذار می‌دانند!

همان‌طور که مشاهده کردید، در ابتدای حکومت مختار، او برای زنان کوفه سخنرانی کرد و از آن‌ها بیعت طلبید. این نکته بسیار مهم و آموزنده است و نشان می‌دهد یکی از وجوه تمایز این قیام و حکومت، همان توجه به جهل زدایی از اعراب و برابری حقوق اجتماعی مردان و زنان است.

سنگ‌هایی برای سر راه

در ابتدای هر حکومتی، معمولاً افرادی فرصت‌طلب از بی‌ثباتی و ناپایداری کشور سوء استفاده می‌کنند و برای لکه‌دار کردن چهره حکومت جدید، دست به سرقت و غارت می‌زنند. نکته سیاسی و اجتماعی مهم در این زمینه، نحوه برخورد با این عوامل است؛ چرا که نشان می‌دهد مختار نتوانست به‌درستی از پس این مسائل برآید و روش عادلانه و عاقلانه‌ای را در پیش گیرد، به گونه‌ای که نه آن‌ها را آزاد بگذارد و نه حکومت خود را لکه‌دار کند.

عدالت در نگاه مختار

در سخنان مختار با رفائه، شاهد عصبانیت او بودیم و دیالوگ‌هایی شنیدیم که نشان‌دهنده نگرش عمیق وی نسبت به این موضوع است. افراد سطحی‌نگر مانند رفائه، که نمادی از یک گروه با ایدئولوژی خاص هستند، معتقد بودند باید تمامی افراد قبلی را سرکوب کرد و قاتلان را مجازات نمود. اما مختار، که نمونه‌ای از افراد عمیق‌نگر است، به آن‌ها امان داد و با همین رویکرد توانست در میان آن‌ها آشوبی ایجاد کند، به‌طوری‌که شبث بیعت او را باور کرد و در بحث و جدل با دیگران قرار گرفت.

شعرهای حقیر هنرفروشان خودفروش

تاریخ شعر عرب برخلاف دیگر تمدن‌های ادبی، رو به عقب دارد. اشعار جاهلی عرب از نظر زیبایی و احساسات شاعری غنی هستند، به‌گونه‌ای که هر چه به زمان حال نزدیک‌تر می‌شویم، جذابیت‌های آن کاهش می‌یابد. یکی از اصول اصلی و بنیانی شعر عرب جاهلی، استفاده از نماد حیوانات و تشبیه انسان به حیوان است، زیرا حیوانات، به‌ویژه حیوانات قدرتمند مانند شیر، ببر و شتر، نزد اعراب جاهلی محترم بودند؛ چون در زندگی بیابانی و جنگ‌ها، آن‌ها را یاری می‌دادند و نماد قدرت و عظمت محسوب می‌شدند. در این بخش از مختارنامه، به خوبی به نقش شاعران عرب، به ویژه شاعران درباری، اشاره شده است. بن همام، شاعری که بوی حکومت را می‌شنود و بدون علاقه‌مندی به خاندان علی، مدح یارانش را می‌گوید. اگر به یاد داشته باشید، در یادداشت‌های قبلی، تفاوت میان جنگ و قیام و میان سلطنت و حکومت را بررسی کردیم. شاعران درباری، یکی از ارکان اصلی هر سلطنت بودند و همان‌طور که در این قسمت دیدیم، برخورد حاکم (مختار) و اطرافیانش با شاعر، نشان می‌دهد که این وضعیت، یک سلطنت واقعی نیست و آن درگیری‌هایی که مشاهده کردیم، در واقع جنگ نبود.

دشمن دانا بهتر از دوست نادان است

در قسمت‌های آینده، با توجه به نادانی، جهالت و افراط و تفریط برخی از یاران قیام، مشکلات خاصی به وجود می‌آید و وقایعی جدید رخ می‌دهد. همان‌طور که خود مختار نیز به این موضوع اشاره کرده و گفته است که مشکل کار به نادانی ذفقاست. او نگران است که نادانی دوستان، کاری را که دشمن موفق به انجامش نشد، به نتیجه برساند.