اعمال شب و روز عید قربان: راهنمای کامل برای افزایش برکت و معنویت در این روز مقدس

دهم ذی‌الحجه مصادف با عید سعید قربان است؛ عیدی که در احادیث اهل بیت علیهم السلام به عنوان «یوم الاضحی» و «یوم النحر» یاد شده است. اهمیت این روز به اندازه‌ای است که نماز آن را از واجبات شمرده‌اند و گفته شده است: «صَلاةُ الْعِیْدِینِ فَریضَةٌ؛ نماز عید فطر و قربان واجب است.» (استبصار، ج1، ص443) با این حال، فقها بر اساس روایت امام باقر(ع) که فرموده است: «لَا صَلَاةَ یَوْمَ الْفِطْرِ وَ الْأَضْحَی إِلَّا مَعَ إِمَام؛ نماز دو عید باید با امام اقامه شود»، این نماز در زمان غیبت را واجب نمی‌دانند.

اعمال اصلی و مهم شب و روز عید قربان

اعمال شب عید قربان

شب دهم ذی‌الحجه، یکی از شب‌های مبارک و پرفضیلت سال است که در آن شب‌زنده‌داری و دعا کردن مستحب است. روایات بیان می‌کنند که درهای آسمان در شب عید قربان به روی دعا و استغفار باز است و انسان می‌تواند از برکات این شب بهره‌مند شود.

از جمله بهترین اعمال در این شب، زیارت امام حسین (ع) است. اگر امکان دارد، بهتر است مزار مطهر امام را از نزدیک زیارت کرد. در صورت عدم توانایی، خواندن زیارت عاشورا جایگزین مناسبی است. همچنین، خواندن دعا «یَا دائِمَ الْفَضْلِ عَلَی الْبَرِیَّةِ» از اعمال پربرکت این شب به شمار می‌آید.

اعمال روز عید قربان

روز دهم ذی‌الحجه، روز عید قربان است و در این روز بر انجام چند عمل تأکید شده است:

اول: غسل؛ در این روز، مستحب است که انسان غسل کند و خود را از آلودگی‌ها پاک کند. برخی از علما این غسل را واجب دانسته‌اند.

دوم: نماز عید قربان؛ نماز این روز مانند نماز عید فطر است و بهتر است پس از اقامه نماز، از گوشت قربانی شده در راه خدا مصرف شود.

سوم: قربانی کردن؛ انجام قربانی در این روز، از اعمال مؤکد و مستحب است و در راه رضای خدا صورت می‌گیرد.

چهارم: دعای ندبه؛ خواندن دعای ندبه در روز عید، از اعمال پسندیده است که در روزهای جمعه نیز مرسوم است.

پنجم: خواندن دعاهای قبل و بعد از نماز عید؛ این دعاها در کتاب «اقبال» آمده است و مستحب است آنها را خوانده شود.

ششم: از دیگر اعمال خوب در این روز، قرائت دعاهای «چهل و هشتم» و «چهل و ششم» صحیفه سجادیه است. دعاهای با مطلع‌های «اللّٰهُمَّ هٰذَا یَوْمٌ مُبارَکٌ» و «یَا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لَایَرْحَمُهُ الْعِبادُ» در این روز خوانده می‌شود.

هفتم: تکبیرات روز عید در منا و دیگر مناطق؛ این تکبیرات پس از پانزده نماز، از جمله نماز ظهر روز عید شروع می‌شود و تا نماز ظهر روز سیزدهم ادامه دارد. در شهرهای دیگر، مردم پس از ده نماز، از نماز ظهر عید تا صبح دوازدهم، این تکبیرات را قرائت می‌کنند. بهتر است این تکبیرات پس از هر نماز، به قدر امکان، گفته شود.

متن رسمی تکبیرات، بر اساس روایت کتاب کافی، عبارت است از:

اللّٰهُ أَکْبَرُ، اللّٰهُ أَکْبَرُ، لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ، وَاللّٰهُ أَکْبَرُ، اللّٰهُ أَکْبَرُ، وَ لِلّٰهِ الْحَمْدُ، اللّٰهُ أَکْبَرُ عَلَیٰ مَا هَدَانا، اللّٰهُ أَکْبَرُ عَلَیٰ مَا رَزَقَنا مِنْ بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ، وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَیٰ مَا أَبْلانا.