آیا تمدنی فراموششده پیش از مصر باستان، هزارتویی غولآسا زیر زمین ساخته است؟
راز پنهان زیر هرم هاوارا؛ لابیرنت ۲۰ هزار ساله با ۳ هزار اتاق زیر خاک مصر؟
کشف احتمالی یک لابیرنت ۲۰ هزار ساله با ۳۰۰۰ اتاق در زیر هرم هاوارا مصر، باستانشناسان و پژوهشگران را شگفتزده کرده است. آیا این کشف افسانهای واقعیت دارد؟

در میان شنهای مصر، بنایی اسرارآمیز پنهان شده که قرنهاست افسانهاش در متون کهن نقل میشود؛ لابیرنتی عظیم با ۳۰۰۰ اتاق و راهروهای پیچدرپیچ، درست زیر یکی از هرمهای کمترشناختهشده مصر به نام «هاوارا». در مقالهای منتشرشده در سال ۲۰۲۳ با عنوان «لابیرنت، کلوسوسها و دریاچه»، پژوهشگران ادعا کردهاند شواهدی از وجود این ساختار باستانی در زیر این هرم یافتهاند.
تمدنی پیشرفتهتر از مصر باستان؟
به باور برخی پژوهشگران، این لابیرنت ممکن است ساختهی تمدنی بسیار پیشرفته باشد که پیش از ظهور مصریان باستان در این منطقه زیستهاند. برخلاف هرمهای مشهور جیزه، هرم هاوارا ظاهری سادهتر دارد، اما در دل خود رازی بزرگ پنهان کرده است.
روایت هرودوت؛ نخستین سند مکتوب لابیرنت
۲۵۰۰ سال پیش، تاریخنگار یونانی «هرودوت» از سفر خود به مصر نوشت و از لابیرنتی یاد کرد که آن را از خود اهرام باشکوهتر میدانست. او توانست بخش بالایی آن را ببیند، اما اجازه ورود به طبقات زیرزمینی را نداشت. هرودوت نوشت که این ساختار ۳۰۰۰ اتاق دارد؛ نیمی در بالا و نیمی در زیر زمین. این نخستین سند مکتوب از لابیرنت اسرارآمیز مصر است.
تکنولوژی مدرن، امید تازه برای کشف
با وجود شک و تردیدهای کارشناسان درباره صحت تاریخی این روایتها، فناوریهای نوین مانند رادارهای نفوذی زمینی و اسکنهای ماهوارهای به کمک پژوهشگران آمدهاند تا آنچه زیر شنهای مصر پنهان است را کشف کنند. آیا لابیرنت افسانهای حقیقت دارد؟
پیشینهی کشف در قرن ۱۹
در اواخر دهه ۱۸۰۰، مصرشناس معروف «سر فلیندرز پتری» در محل هرم هاوارا نشانههایی از ساختاری عظیم یافت: سنگهای غولآسا، الگوهای شبیه شبکه و پایههایی که تصور میرفت متعلق به همان لابیرنت باشند. با اینحال، بهدلیل کمبود آب و امکانات، نتوانست پژوهش را ادامه دهد.
رازهایی که هنوز بیپاسخاند
برخی گزارشها حاکی از آناند که بخشهایی از لابیرنت طی قرنها زیر شن مدفون شده یا بهدست مهاجمان نابود شده است. حتی گفته میشود سنگهای عظیم این هرم مانند درهای تلهای عمل میکردند تا راهروها را مسدود سازند؛ چیزی شبیه به سیستم امنیتی باستانی!
آیا ارتباطی با مجسمههای جزیره ایستر وجود دارد؟
برخی نظریهپردازان حدس میزنند بین هرمهای مصر و تندیسهای سنگی جزیره ایستر در اقیانوس آرام، شباهتهایی وجود دارد؛ هر دو دارای سازههایی سنگی، عظیم و رازآلود هستند. آیا این دو تمدن باستانی بیارتباطاند یا ریشهای مشترک داشتهاند؟ این پرسشی است که همچنان بیپاسخ مانده.
لابیرنت ۲۰ هزار ساله در زیر هرم هاوارا، اگر واقعاً وجود داشته باشد، میتواند یکی از بزرگترین کشفیات باستانشناسی تاریخ باشد. گرچه هنوز اجماعی علمی درباره وجود آن وجود ندارد، اما افسانهها، نوشتههای هرودوت، و کشفیات قرن ۱۹، همه بر وجود رازی بزرگ در دل خاک مصر اشاره دارند. آیا در آینده باستانشناسان میتوانند این معمای کهن را حل کنند؟