آشنایی با شرکت‌های اسپک (SPAC): مسیر سریع ورود رمزارزها و فناوری‌های نوین به بازار سرمایه

شرکت‌های SPAC، که به عنوان شرکت‌های "چک سفید" یا "فروشنده‌های بی‌پول" نیز شناخته می‌شوند، در سال‌های اخیر یکی از روندهای مهم در بازارهای بورس عمومی به شمار می‌روند. این نوع شرکت‌ها به عنوان روشی نوین برای ورود شرکت‌های رمزارزی به بازار سرمایه مورد توجه قرار گرفته‌اند. اگر با مفهوم SPAC آشنا نیستید، در ادامه با ماهیت، نحوه عملکرد و تفاوت‌های آن با عرضه اولیه عمومی (IPO) آشنا خواهید شد.

شرکت سرمایه‌گذاری هدف‌دار ویژه (SPAC) چیست؟

شرکت‌های SPAC (شرکت‌های هدف‌دار ویژه، که به اختصار SPAC نامیده می‌شوند) شرکت‌هایی هستند که با هدف جمع‌آوری سرمایه برای خرید یا ادغام با یک شرکت خصوصی موجود و وارد کردن آن به بازار سهام تاسیس می‌شوند. این نوع شرکت‌ها عمدتاً از طریق عرضه اولیه عمومی (IPO) به جمع‌آوری سرمایه می‌پردازند و پس از آن، سرمایه جمع‌آوری‌شده را برای خرید شرکت‌های خصوصی در حال توسعه و تمایل به ورود به بازار سهام به کار می‌گیرند.

در سال ۲۰۲۱، بازار SPACها شاهد رشد بی‌سابقه‌ای بود و تعداد ۶۷۹ عرضه اولیه در سراسر جهان ثبت شد که مجموع ارزش آن‌ها به حدود ۱۷۲.۲ میلیارد دلار رسید. این روند در ادامه سال کاهش یافت، اما در آن بازه زمانی، SPACها به یکی از ابزارهای محبوب در جذب سرمایه تبدیل شدند.

بر خلاف شرکت‌هایی مانند متا (فیسبوک) یا تسلا که با هدف ارائه محصولات و خدمات مشخص وارد بازار می‌شوند، SPACها در ابتدا هیچ فعالیت تجاری ندارند و تنها برای جمع‌آوری سرمایه طراحی شده‌اند. پس از جمع‌آوری سرمایه، این شرکت‌ها در پی خرید یا ادغام با شرکت‌های خصوصی مستعد و در حال رشد هستند که قصد ورود به بازار سهام را دارند. سهام این شرکت‌ها غالباً در بورس‌های معتبر مانند بورس نیویورک (NYSE) و نزدک (NASDAQ) عرضه می‌شود.

با توجه به تمایل سرمایه‌گذاران به ریسک‌های بالاتر در سال‌های اخیر، محبوبیت SPACها به شدت افزایش یافته است و بسیاری از شرکت‌های خصوصی اکنون آن‌ها را فرصت‌هایی قابل‌توجه برای ورود به بازار سهام می‌دانند. در ادامه، نگاهی عمیق‌تر خواهیم داشت به نحوه عملکرد و فرآیندهای این نوع شرکت‌ها.

نحوه عملکرد شرکت‌های اسپک چیست؟

اسپک‌ها (SPACs) شرکت‌هایی هستند که با هدف جمع‌آوری سرمایه از عموم مردم برای خرید شرکت دیگری تأسیس می‌شوند. عموماً، تیم مدیریت یا سرمایه‌گذارانی باتجربه، با سابقه در صنعت خاص، به عنوان اسپانسر (حامی) در تشکیل این شرکت‌ها نقش دارند. این تیم‌ها با سرمایه‌گذاری اولیه ناچیز، حدود ۲۰ درصد از سهام اسپک را در اختیار می‌گیرند که به آن «سهام بنیان‌گذاران» (Founder Shares) گفته می‌شود. باقی‌مانده ۸۰ درصد سهام، در قالب «واحدها» (Units) در عرضه اولیه عمومی (IPO) به سهامداران عرضه می‌شود.

ساختار عرضه اولیه اسپک عموماً شامل سهام عادی و وارنٹ (Warrant) است. واحدهای عرضه‌شده در IPO غالباً ترکیبی از سهام عادی کلاس A و بخشی از وارنٹ‌ها هستند. وارنٹ‌ها به دارنده اجازه می‌دهند در آینده با قیمتی مشخص، سهام اضافی اسپک را خریداری کند، که معمولاً با قیمتی بالاتر از قیمت زمانی که وارنٹ صادر شده است، عرضه می‌شود.

سهام بنیان‌گذاران و سهام عرضه‌شده به عموم، اغلب حقوق رأی مشترکی دارند، اما در اکثر موارد، سهام بنیان‌گذاران امکان انتخاب اعضای هیئت‌مدیره اسپک را دارند. در مقابل، دارندگان وارنٹ تنها می‌توانند وارنٹ‌های خود را تمرین کنند و حق رأی ندارند.

وجوه جمع‌آوری‌شده در عرضه اولیه اسپک در حساب امانت‌دار بهره‌دار نگهداری می‌شود و تنها در صورت انجام یک خرید یا ادغام، قابل هزینه‌کرد است. در اغلب موارد، اسپک‌ها پیش از یافتن هدف خرید، حدود دو سال فرصت دارند تا تراکنش مورد نظر را نهایی کنند، در غیر این صورت باید شرکت را منحل و سرمایه جمع‌آوری‌شده را به سرمایه‌گذاران بازگردانند.

همچنین، اسپک‌ها معمولاً پیش از عرضه عمومی، پیشنهاد خود را به بانک‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران نهادی مانند بانک‌های بزرگ همچون گلدمن ساشس (Goldman Sachs) ارائه می‌دهند، که این روند مشابه با روش‌های مرسوم در عرضه‌های اولیه سنتی است.

تفاوت‌های اصلی میان شرکت‌های اسپک، عرضه اولیه عمومی و فهرست‌نویسی مستقیم

شرکت‌ها برای ورود به بازار سرمایه می‌توانند از روش‌های مختلفی بهره‌مند شوند. برخی شرکت‌ها، مانند کوین‌بیس (Coinbase)، مسیر عرضه مستقیم (Direct Listing) را ترجیح می‌دهند، در حالی که دیگران از فرآیند سنتی عرضه اولیه عمومی (IPO) استفاده می‌کنند.

در مقایسه بین SPAC، IPO و عرضه مستقیم، نکات کلیدی قابل توجهی وجود دارد. شرکت‌ها ممکن است از طریق ادغام یا تصاحب با یک SPAC (Special Purpose Acquisition Company) وارد بازار شوند که این روش با IPO و عرضه مستقیم تفاوت دارد. این گزینه برای شرکت‌های با ارزش‌گذاری پایین‌تر مناسب است، زیرا نیازمند هزینه‌ها و زمان کمتری نسبت به IPO است و همچنین تحت نظارت و بررسی‌های کمتری قرار می‌گیرد. اما باید توجه داشت که احتمال شکست SPAC وجود دارد، زیرا مؤسسان محدودیت زمانی برای پیدا کردن هدف دارند.

در مقابل، در فرآیند IPO، شرکت‌ها سهام جدیدی را منتشر و به سرمایه‌گذاران عمومی عرضه می‌کنند و تحت بررسی‌های دقیق‌تر قرار می‌گیرند. این مسیر ممکن است هزینه‌های بالایی برای تبلیغات و تضمین عرضه (underwriting) داشته باشد، اما امکان جذب حمایت قوی از سوی سرمایه‌گذاران نهادی بزرگ را فراهم می‌کند که می‌تواند موفقیت عرضه اولیه را تضمین کند. پس از IPO، دوره‌ای قفل (lock-up) وجود دارد که مدیران و کارمندان اجازه فروش سهام خود را ندارند.

در مقابل، عرضه مستقیم کم‌هزینه‌تر است، زیرا نیاز به واسطه‌ها و تبلیغات کمتری دارد و شرکت‌ها تنها سهام موجود خود را بدون نیاز به انتشار سهام جدید به بازار عرضه می‌کنند. این روش بیشتر توسط شرکت‌هایی با برند قوی و حضور بازار گسترده استفاده می‌شود، چرا که نیاز کمتری به تبلیغات و ترویج دارد و هزینه کمتری نسبت به SPAC و IPO دارد.

چرا شرکت‌های رمزارزی به رویکرد اسپک تمایل دارند؟

شرکت‌های فعال در حوزه رمزارز به دلایل متعددی از اسپیک‌ها (SPACs) استقبال می‌کنند. یکی از مهم‌ترین این دلایل، سهولت در ورود شرکت‌های خصوصی و بالغ حوزه رمزارز به بورس‌های اصلی است. همچنین، استفاده از اسپیک‌ها میزان نظارت و بررسی‌های مقرراتی بر شرکت‌های رمزارزی را کاهش می‌دهد و فرآیند ورود به بازار را نسبت به عرضه اولیه معمولی (IPO) ساده‌تر و سریع‌تر می‌سازد.

در مقایسه با روش‌های سنتی، شرکت‌ها در فرآیند IPO ممکن است تا دو سال زمان صرف کنند، در حالی که با اسپیک‌ها این مدت زمان کاهش یافته و هزینه‌ها نیز پایین‌تر است. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران در اسپیک‌ها اغلب افراد ریسک‌پذیر و آشنا با بازار رمزارز هستند، که این موضوع باعث شده است این ابزار برای جذب سرمایه‌گذارانی مناسب باشد که درک بهتری از محصولات و مدل کسب‌وکار شرکت‌های رمزارزی دارند.

نمونه‌هایی از شرکت‌های اسپک کریپتو

در چند سال گذشته، چندین شرکت فعال در حوزه رمزارزها از طریق روش SPAC (شرکت‌های هدف با هدف خاص) وارد بازار بورس شده‌اند. از جمله این شرکت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

دجینکس (Diginex)، که به عنوان نخستین صرافی کامل رمزارزها در فهرست Nasdaq قرار گرفت، در سال ۲۰۲۰ با شرکت SPAC به نام 8i ادغام شد و وارد بازار شد. این اقدام، دجینکس را به یکی از پیشگامان عرضه عمومی در حوزه رمزارز بدل کرد.

باکت (Bakkt)، پلتفرم معاملات فیوچرز و نگهداری دارایی‌های دیجیتال، در اکتبر ۲۰۲۱ با ادغام با SPAC به نام VPC Impact Acquisition Holdings وارد بورس نیویورک شد و تحت نماد “BKKT” معامله می‌شود. ارزش این شرکت در زمان عرضه بیش از ۲ میلیارد دلار برآورد شد.

سایفر ماینینگ (Cipher Mining) شرکت مستقر در ایالات متحده، در سال ۲۰۲۱ با شرکت SPAC به نام گود وورکز اکتویشن (Good Works Acquisition Corp.) ادغام و در ماه آگوست همان سال در Nasdaq تحت نماد “CIFR” به فعالیت ادامه داد.

همچنین، شرکت سایر (Circle)، صادرکننده استیبل‌کوین USD Coin (USDC)، برنامه دارد تا در پایان سال ۲۰۲۲ با همکاری شرکت SPAC به نام کنکورد اکتویشن (Concord Acquisition Corp.) وارد بازار اولیه شود.

علاوه بر این، بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه رمزارزها به دلیل رکود بازار سهام در سال ۲۰۲۲، از عرضه عمومی خودداری کردند یا آن را به تعویق انداختند. نمونه‌های بارز این شرکت‌ها شامل دستگاه‌های خودپرداز رمزارز بیت‌کوین دپوی (Bitcoin Depot) و ماینرهای رمزارزی بیت‌دیر (Bitdeer) هستند.

منبع: کریپتو.نیوز