ویدیوی دکتر خیام جوکار درباره تقویم جلالی
راز تقویم جلالی و پنج روز دزدیده؛ خیام، شاه ترک و تقویمی دقیق‌تر از میلادی
ویدیویی جذاب از دکتر خیام جوکار درباره تاریخ تقویم جلالی، خیام، شاه ترک سلجوقی و راز پنج روز دزدیده‌ای که سال‌ها زمان را از ما دزدیده بودند!
راز «پنج روز دزدیده»؛ تقویمی که خیام برای یک شاه ترک ساخت و دنیا را متحول کرد
تا حالا به این فکر کردی چرا ما ایرانی‌ها، اول سال‌مون همیشه با بهار شروع می‌شه؟ چرا لحظه تحویل سال، این‌قدر دقیق و حساب‌شده است؟
پشت این نظم بی‌نقص، یک شاه ترک، یک نابغه ایرانی، و یک اشتباه تاریخی چندصدساله پنهان شده…
ماجرا از زمانی شروع شد که تقویم ایرانیان قدیم، تمام ماه‌ها را سی‌روزه حساب می‌کرد. یعنی سال فقط ۳۶۰ روز بود. برای جبران این پنج روز ناقص، چند روز را به‌صورت جداگانه به تقویم اضافه می‌کردند که به آن‌ها «پجنه دزدیده» یا به قول ابوریحان بیرونی، «خمسه مسترقه» می‌گفتند.
اما این تنها مشکل نبود؛ سال خورشیدی واقعی کمی بیشتر از ۳۶۵ روز است، حدود ۳۶۵ روز و ۶ ساعت. این چند ساعت اضافی، در طول زمان باعث می‌شد تقویم عقب بیفتد.
به‌طوری‌که هر ۱۲۰ سال، تقویم حدود ۳۰ روز از بهار فاصله می‌گرفت و اول سال، گاهی در زمستان شروع می‌شد!
در قرن پنجم هجری، پادشاهی ترک‌تبار و بزرگ از خاندان سلجوقیان، جلال‌الدین ملک‌شاه سلجوقی، تصمیم گرفت این آشفتگی را برای همیشه پایان دهد. او گروهی از برجسته‌ترین دانشمندان آن دوران را گرد هم آورد تا تقویمی طراحی کنند که با حرکت واقعی زمین و خورشید هماهنگ باشد.
در رأس این گروه، عمر خیام نیشابوری ایستاده بود؛ شاعر، ریاضی‌دان، و ستاره‌شناسی بی‌نظیر.
نتیجه، یکی از دقیق‌ترین تقویم‌های تاریخ بشر شد: تقویم جلالی.
تقویمی که:
مبدأ آن دقیقاً لحظه اعتدال بهاری و آغاز واقعی بهار بود
سال کبیسه در آن بر اساس مشاهدات دقیق نجومی تنظیم می‌شد، نه صرفاً فرمول‌های ساده
و چنان دقتی داشت که تنها یک روز اختلاف در هر ۳۷۷۰ سال پیدا می‌کرد
این تقویم به افتخار شاه سلجوقی ترک‌تبار، «جلال‌الدین»، جلالی نام گرفت و بعدها پایه و اساس تقویم هجری شمسی امروزی شد.
حالا، هر سال که سفره هفت‌سین می‌چینیم و منتظر تحویل سال می‌شیم، در واقع داریم به نتیجه‌ی یک همکاری تاریخی میان علم، فرهنگ، و سیاست احترام می‌گذاریم.
و آن پنج روز دزدیده‌شده دیگر جایی برای دزدی ندارند…
چون خیام، به‌کمک یک پادشاه ترک، تقویم را از هرج‌ومرج نجات داد.
